Mùa đông khó khăn có thể thúc đẩy Nga - Ukraine đàm phán

Mùa đông sẽ khiến chiến sự Nga - Ukraine lâm vào bế tắc kéo dài với những cuộc giao tranh đẫm máu, nhưng có thể thúc đẩy hai bên đàm phán vào năm tới.

"Mùa đông sẽ chỉ làm tăng thêm nỗi khốn khổ trên chiến trường. Sẽ không bên nào đạt được bước đột phá trong điều kiện thời tiết như vậy", Seth Krummrich, đại tá về hưu và hiện là phó chủ tịch công ty tư vấn an ninh Global Guardian ở Mỹ, nhận định về tình hình chiến trường Ukraine trong những tháng tới.

Ukraine đã phát động chiến dịch phản công lớn hồi đầu tháng 6, với tham vọng giành lại tối đa lãnh thổ trong mùa hè và mùa thu. Tuy nhiên, họ đã không thể đạt được mục tiêu chiến lược là cắt đôi hành lang trên bộ của Nga ở miền đông, dù mùa đông đã cận kề và tuyết bắt đầu rơi.

Cả Nga và Ukraine đều tuyên bố sẽ không ngừng hoạt động tác chiến trong mùa đông. Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng hai bên đều khó đạt được bất cứ bước tiến nào khi thời tiết trở nên khắc nghiệt.

Sau thời gian lui về phòng thủ, Nga từ tháng trước bắt đầu chuyển sang tiến công ở mặt trận miền đông, nhắm vào các thành phố Kupyansk, Avdeevka và Marinka. Các cuộc tấn công này không thành công, nhưng Nga vẫn tiếp tục bất chấp thời tiết băng giá và tuyết rơi.

"Tôi nghĩ họ sẽ tăng cường các cuộc tấn công trong mùa đông. Khi mặt đất đóng băng, lực lượng Nga sẽ cố tìm cách tiến quân", Krummrich nhận định. "Nhưng tấn công trong điều kiện thời tiết như vậy sẽ là thảm họa và khiến thêm nhiều người chết".

Pháo tự hành Giatsint-S Nga khai hỏa ở mặt trận phía nam Ukraine hôm 3/5. Ảnh: RIA Novosti

Lực lượng Ukraine ước tính hơn 6.200 quân nhân Nga đã thiệt mạng trong các trận giao tranh ở miền đông từ ngày 20 đến 26/11, với trung bình gần 1.000 người mỗi ngày.

Cả hai bên đều sẽ "mắc kẹt trong cuộc chiến tiêu hao" vào mùa đông, Konstantinos Grivas, giảng viên về hệ thống vũ khí và địa chính trị tại Học viện Lục quân Hellenic ở Hy Lạp, nói. Trong thời tiết giá lạnh và bùn lầy, Nga và Ukraine đều không thể tạo ra lợi thế về công nghệ hoặc chiến thuật giúp đạt được bước đột phá, vì đều nghiêng về phòng thủ.

"Hỏa lực và hệ thống phòng thủ thụ động như bãi mìn, chiến hào dường như đã làm lu mờ năng lực của lực lượng không quân và bộ binh cơ giới", Grivas nói. "Nếu có bước đột phá quan trọng, đó sẽ là sự sụp đổ do kiệt sức. Giống như một trận đấu quyền anh, võ sĩ không thể chịu thêm đòn chứ không phải thua do một đòn knock-out".

Hai bên đã xây dựng chiến lược để giành chiến thắng, nhưng tất cả đều không mang lại kết quả như mong đợi, theo giới quan sát.

Nga đã hy vọng lực lượng Ukraine sẽ nhanh chóng sụp đổ khi Moskva phát động chiến dịch hồi cuối tháng 2/2022. Khi mục tiêu này thất bại, họ đã phóng khoảng 10.000 tên lửa vào các thành phố Ukraine để phá vỡ ý chí chiến đấu của Kiev.

Mùa đông năm ngoái, Nga nhắm mục tiêu vào các cơ sở năng lượng của Ukraine, gây tình trạng mất điện nghiêm trọng. Trong mùa hè, Nga liên tục không kích cơ sở hạ tầng cảng để chặn nỗ lực xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine.

Các đồng minh phương Tây của Ukraine đáp trả động thái của Nga bằng cách cung cấp thêm hệ thống phòng không, máy phát điện khẩn cấp và linh kiện thay thế để duy trì nguồn điện. Họ cũng chuyển giao nhiều loại khí tài hiện đại hỗ trợ chiến dịch phản công của Ukraine.

Gần đây nhất, Ukraine yêu cầu phương Tây viện trợ tiêm kích F-16, cho rằng vũ khí này có thể giúp họ thay đổi cục diện chiến trường. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng loại tiêm kích hiện đại này không thể phá vỡ thế bế tắc.

"Ngay cả khi có F-16, Ukraine cũng không thể sử dụng chúng hiệu quả vì loại tiêm kích này cần hàng nghìn giờ huấn luyện phi công trước khi đi vào hoạt động", Andreas Iliopoulos, cựu phó chỉ huy quân đội Hy Lạp, nói. Ông dự đoán F-16 chỉ có thể tham chiến ở Ukraine sớm nhất vào năm 2025.

"Tôi nghĩ tất cả những điều này chỉ là nỗ lực của Ukraine để tiếp tục yêu cầu hỗ trợ từ phương Tây, ngăn nguy cơ mệt mỏi vì chiến sự và áp lực đàm phán", Grivas nói.

Tháng 8 năm ngoái, tình báo Ukraine ước tính Nga còn khoảng 585 tên lửa các loại, nhưng có kế hoạch chế tạo hơn 100 tên lửa mỗi tháng. Quân đội Ukraine tháng này cho biết Nga đã tích trữ hơn 800 tên lửa ở bán đảo Crimea để chuẩn bị cho chiến dịch tập kích hạ tầng năng lượng vào mùa đông.

Khả năng duy trì kho vũ khí và nguồn nhân lực lớn của Nga đã khiến một số nhà quan sát cho rằng thời gian đang đứng về phía Moskva.

"Ukraine có thể sẽ thua trong cuộc chiến tiêu hao kéo dài, bởi đây vốn là cuộc chiến không cân sức", John Mearsheimer, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Chicago, Mỹ, nói.

Trong khi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố sẽ không chấp nhận bất kỳ cuộc đàm phán nào nếu lực lượng Nga còn ở trên đất Ukraine, Moskva lại có quan điểm khác.

"Nga chưa bao giờ từ chối các cuộc đàm phán hòa bình với Ukraine. Tất nhiên, chúng ta nên nghĩ về cách ngăn chặn thảm kịch này", Tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu hôm 21/11.

Giới quan sát cho rằng đây là cách Nga phát tín hiệu về cánh cửa đàm phán với Ukraine, có thể là vào đầu năm sau, khi hai bên trải qua những trận chiến khốc liệt nhưng bế tắc trong mùa đông.

"Tôi nghĩ ông ấy đang gửi đi thông điệp rằng 'tôi cần một lối thoát'. Khi phát động cuộc chiến, ông ấy không chuẩn bị kế hoạch cho tình huống này", Krummrich nói.

"Tôi nghĩ mong muốn sâu xa của cả hai bên là làm thế nào để thoát khỏi cuộc chiến và ai sẽ đề nghị đàm phán trước", Grivas nói.

Cục diện chiến sự Nga - Ukraine. Đồ họa: WP

Tuy nhiên, giới quan sát không cho rằng triển vọng đàm phán sẽ xảy ra ngay trong mùa đông này, bởi hiện tại cả hai bên đều cho thấy ý chí tiếp tục cuộc chiến.

Ông Putin có thể tìm đang tìm kiếm chiến thắng mang tính biểu tượng trước cuộc bầu cử tổng thống Nga vào tháng 4 năm sau và những rạn nứt trên thành trì ủng hộ của phương Tây, đặc biệt khi cựu tổng thống Donald Trump có thể trở lại Nhà Trắng, theo giới chuyên gia.

"Ông Trump và các thành viên Cộng hòa có thể sẽ không giúp Ukraine, khiến mọi thứ dễ dàng hơn cho Nga", Krummrich nói.

Các nghị sĩ Cộng hòa trung thành với ông Trump năm nay dẫn đầu nỗ lực ngăn dòng viện trợ quân sự cho Ukraine, viện lý do thâm hụt ngân sách của Mỹ quá cao.

Tuy nhiên, Nga dường như không muốn kéo dài cuộc chiến quá lâu, bởi điều đó đồng nghĩa họ sẽ hứng chịu tổn thất ngày càng lớn và tình thế bị cô lập trên trường quốc tế ngày càng nghiêm trọng, Grivas nói.

John Psaropoulos, nhà phân tích của Al Jazeera, tin rằng chiến dịch mùa đông khó khăn và những tính toán thoát khỏi bế tắc lâu dài có thể gieo hy vọng cho cuộc đàm phán giữa Nga và Ukraine vào năm tới.

Thanh Tâm (Theo Al Jazeera)