Mối đe dọa của UAV 'bóng đêm' Nga với Ukraine

UAV tự sát Nga phủ vật liệu carbon màu đen có thể hạn chế khả năng phát hiện và đánh chặn của Ukraine, tạo mối đe dọa lớn hơn với hạ tầng năng lượng.

Phát ngôn viên không quân Ukraine Yuri Ignat cuối tháng 11 nói rằng Nga bắt đầu triển khai máy bay không người lái (UAV) tự sát Geran-2 được sơn đen và phủ vật liệu hấp thụ radar. "Đây có thể là vấn đề không nhỏ với lực lượng phòng không, nhất là vào ban đêm", ông thừa nhận.

Đây dường như là lần đầu Moskva triển khai loại UAV "bóng đêm" này để tập kích mục tiêu đối phương. Giới chuyên gia phương Tây phủ vật liệu hấp thụ sóng radar là một trong những cải tiến mới nhất được Nga áp dụng trên dòng Geran-2, UAV được Nga chế tạo dựa trên mẫu Shahed của Iran, nhằm gây khó khăn cho nỗ lực đánh chặn của phòng không Ukraine.

Mảnh vỡ UAV màu đen với dòng chữ Geran-2 được tìm thấy ở Ukraine hôm 25/11. Ảnh: Defence Blog

Vật liệu sơn phủ bên ngoài chỉ là một trong những thành phần quyết định khả năng tàng hình của máy bay trước radar. Yếu tố quan trọng nhất là hình dáng phi cơ nhằm hạn chế tối đa nguy cơ phản xạ tín hiệu radar về đài phát. Đó là lý do máy bay tàng hình thường có bề mặt phẳng, không có góc cạnh rõ ràng và ứng dụng những đường nét mềm với độ cong khác nhau.

Shahed-136 và phiên bản Geran-2 nội địa của Nga có thiết kế cánh liền thân, tương tự oanh tạc cơ chiến lược B-2 Spirit của Mỹ, khiến nó có khả năng tàng hình tương đối trước radar. Việc sử dụng các vật liệu nhẹ, không phản xạ sóng radar cũng giúp tăng khả năng ẩn mình của UAV này.

"Các dữ liệu nguồn mở cho thấy diện tích phản xạ radar mặt trước của Shahed-136 chỉ khoảng 0,01 m2, tương đương một con chim", cây bút David Hambling viết trên Forbes.

Tuy nhiên, UAV Geran-2 vẫn có một số nhược điểm hạn chế khả năng tàng hình, như phần cánh ổn định đứng phản xạ sóng radar rất mạnh nếu bị chiếu từ bên cạnh, cũng như lớp sơn sáng màu nổi bật trên nền trời. Điều đó khiến chúng dễ bị phát hiện trên đường bay đến mục tiêu.

UAV tự sát Nga bay trên thủ đô Kiev của Ukraine hồi cuối năm 2022. Ảnh: Reuters

Hiện chưa rõ kết cấu và khả năng hấp thụ sóng radar của sợi carbon đen được Nga phủ bên ngoài những chiếc Geran-2 đời mới.

Tài liệu nguồn mở công bố năm 2015 cho thấy sơn polyurethane trộn muội than, vốn là các hạt carbon rất mịn, có thể giảm độ phản xạ radar đến 10 lần ở băng sóng Ku thường dùng trong radar bám bắt mục tiêu. Tỷ lệ này có thể lên tới 100 lần ở một số dải tần nhất định.

"Khả năng tàng hình không giúp máy bay biến mất hoàn toàn khỏi radar, nhưng giảm đáng kể tầm phát hiện mục tiêu và mở ra nhiều lỗ hổng trong lưới phòng không đối phương", Hambling nói.

Một số chuyên gia nhận định phi đội Geran-2 của Nga từng bay thấp và bám theo các con sông khi tiếp cận mục tiêu, khiến quân đội Ukraine không thể phát hiện và đánh chặn nhiều máy bay trong số này. Những chiếc UAV tự sát màu đen cũng khiến các tổ hỏa lực di động của Ukraine khó phát hiện mục tiêu khi chiến đấu vào ban đêm, do họ phải dựa vào mắt thường và đèn pha trong chiến đấu.

"Dường như lực lượng Nga có hứng thú với ý tưởng sơn đen UAV để gây khó khăn cho phòng không đối phương. Họ từng nhiều lần cải tiến các UAV tự sát mua từ Iran và phiên bản nội địa", ông Ignat nói thêm.

Không quân Ukraine tuyên bố bắn rơi 71 trong 75 UAV tự sát Geran-2 được Nga huy động trong đòn không kích kỷ lục ngày 25/11. Đến ngày 29/11, họ thông báo đánh chặn toàn bộ 21 UAV tự sát của Nga. Tuy nhiên, những con số này chưa được kiểm chứng độc lập.

Video do Reuters công bố hôm 26/11 cho thấy tiếng động cơ cánh quạt của UAV Nga và quầng lửa phát ra từ phía mặt đất, giữa lúc nhiều loạt đạn vạch đường và nổ mảnh được phòng không Ukraine bắn lên bầu trời Kiev. Không có UAV Nga nào bị bắn rơi trong video, nhưng ít nhất một vật thể bị cháy và rơi xuống trong những bức ảnh đăng sau đó.

"Hiệu quả thực sự của biện pháp phủ vật liệu carbon hấp thụ radar chưa được xác định. Đây không phải yếu tố thay đổi cuộc chơi cho UAV tự sát Nga, nhưng vẫn có thể đặt ra nhiều vấn đề với phòng không Ukraine. Nga đang sản xuất lượng lớn UAV tự sát và những đợt tập kích mùa đông mới chỉ bắt đầu", Hambling nêu quan điểm.

Vũ Anh (Theo Forbes)