Mìn - bóng ma ám ảnh thành phố miền đông Ukraine

Hơn một năm sau khi Nga rút quân, người dân thành phố Izyum vẫn phải hứng chịu thương vong từ những bãi mìn do chiến sự để lại.

Ihor Bogoraz tưởng rằng khu vườn của gia đình ở ngoại ô thành phố Izyum, tỉnh Kharkov, đông bắc Ukraine đã an toàn sau khi ông cùng vợ tìm thấy 12 quả mìn. Nhưng ông đã nhầm. "Tôi giẫm phải quả mìn còn sót lại và nó lập tức phát nổ", thợ làm kính về hưu Bogoraz, 61 tuổi, kể lại. "Thế là xong, tôi mất một chân".

Bogoraz là một trong số hơn 1.000 dân thường bị thương bởi mìn ở Ukraine, trong bối cảnh nước này đang đối mặt một cuộc khủng hoảng mìn liên quan chiến sự với Nga. Kể từ khi xung đột bùng phát tháng 2/2022, Ukraine đã trở thành một trong những quốc gia có nhiều mìn nhất trên thế giới.

Trong khi đó, Serhii Nikolaiv lại giẫm phải mìn trong lúc đang bước trên lá rụng mùa thu. Ông có thể nhận ra nếu quả mìn màu xanh lá, nhưng nó lại được sơn màu nâu và lẫn vào trong lá cây. Bi kịch xảy ra lần thứ hai với Nikolaiv, khi em dâu của ông giẫm mìn và thiệt mạng ngay trước mặt con.

"Giờ đây, chỉ cần ai đó làm rơi một cái thìa tạo ra tiếng động lớn, bạn sẽ cảm thấy đau đớn, cay đắng và sợ hãi trong tâm hồn. Đó là nỗi kinh hoàng thực sự", ông chia sẻ.

Ông Serhii Nikolaiv dùng chân giả sau khi đạp trúng mìn. Ảnh: CBS News

Mìn được ghi nhận tại 11 tỉnh ở Ukraine. Loại vũ khí sát thương nằm ẩn mình này đang khiến ngành nông nghiệp Ukraine tê liệt, dân thường thương vong. Các nỗ lực rà phá mìn đã được triển khai, nhưng giới quan sát nhận định Ukraine có thể mất cả thế kỷ hoặc hơn để loại bỏ hoàn toàn mối đe dọa.

"Mức độ ô nhiễm mìn nghiêm trọng hơn so với những gì chúng tôi từng chứng kiến", Pete Smith, giám đốc chương trình Ukraine của HALO Trust, tổ chức phi lợi nhuận trụ sở Scotland chuyên xử lý bom mìn vùng chiến sự, nói. Ông ước tính lượng mìn ở Ukraine lúc này có thể lên đến hàng triệu quả.

Góa phụ Lidia Borova, 70 tuổi, đạp trúng mìn trong lúc đi hái nấm. "Tiếng nổ lớn vang lên. Tôi thấy mình chảy máu, chân tay bị thương và mất hết sức lực", Borova nói, thêm rằng bác sĩ Yuriy Kuznetzov đã giúp cứu mạng bà.

Kuznetzov, ở lại Izyum trong suốt 6 tháng lực lượng Nga kiểm soát thành phố, cho biết hầu hết nạn nhân mà ông chữa trị đều giẫm phải mìn chống bộ binh, còn gọi là "mìn bướm". Những quả mìn này có kích thước bằng nắm tay, có thể phát nổ khi người khác giẫm lên.

Thường có màu xanh lục hoặc nâu, chúng có thể được rải bằng máy bay hoặc đạn cối và thường rất khó phát hiện khi rơi xuống rừng hay cánh đồng. Những bãi mìn này có thể do lực lượng Nga hoặc Ukraine rải để uy hiếp, cản trở đà tiến quân của đối phương.

"Người phát minh ra mìn bướm là một thiên tài độc ác, bởi chúng chỉ nặng hơn 50 gr nhưng sát thương gây ra thật kinh hoàng", bác sĩ Kuznetzov nói.

Kuznetzov làm việc tại Bệnh viện Trung tâm Izyum. Nhiều đồng nghiệp của ông đã sơ tán khi lực lượng Nga tấn công và kiểm soát thành phố đầu tháng 3/2022. Kuznetzov chọn ở lại quê nhà.

"Lời tán dương tuyệt nhất là khi một phụ nữ nói với tôi hồi tháng 4/2022 rằng 'khi biết bệnh viện vẫn mở cửa, chúng tôi nhận ra thành phố vẫn còn hy vọng, có thể tồn tại và có tương lai", bác sĩ Kuznetzov kể lại.

Vị trí thành phố Izyum, Ukraine. Đồ họa: WP

Tháng 9/2022, lực lượng Nga rút quân khỏi Izyum. Chiến sự hạ nhiệt nhưng mìn trở thành cơn ác mộng với người dân khu vực, bởi chúng không thể phân biệt giữa xe tăng và máy gặt đập liên hợp hay giữa người lính với dân thường.

Bộ trưởng Nội vụ Ukraine Ihor Klymenko cho biết khoảng 25% diện tích lãnh thổ Ukraine bị ô nhiễm mìn và vật liệu nổ, trong đó những khu vực Ukraine giành lại từ Nga có mật độ mìn cao nhất. Theo viện chính sách GLOBSC, trụ sở Bratislava, Slovakia, tỷ lệ này đối với đất nông nghiệp Ukraine là 15%, khiến người dân địa phương phải chấp nhận từ bỏ hoặc canh tác diện tích nhỏ hơn.

HALO Trust có khoảng 1.000 nhân viên đang hoạt động ở Ukraine, đến từ nhiều quốc gia. "Họ đều muốn tạo ra thay đổi và cách họ làm là giúp chúng tôi rà phá mìn ở Ukraine", Smith nói.

Nỗ lực rà phá mìn ở Ukraine dự kiến còn tiếp tục trong hàng chục năm nữa. "Chúng ta cần nhớ rằng xung đột còn tiếp diễn, ít nhất là trong tương lai gần. Do đó, vẫn còn nhiều bãi mìn chúng tôi chưa thể tiếp cận lúc này", theo Smith. "Và rõ ràng, chúng ta sẽ cần một nỗ lực bền vững qua nhiều thế hệ".

Như Tâm (Theo CBS News, Ukrinform)