Lý do đảng Cộng hòa không quay lưng với ông Trump

Trump trở thành người bị kết tội ở New York, nhưng nhiều thành viên Cộng hòa vẫn ủng hộ ông vì tin rằng đây là ứng viên sáng giá cho tương lai của đảng.

Khi bồi thẩm đoàn New York ngày 30/5 tuyên bố Donald Trump "có tội" với toàn bộ 34 tội danh trong vụ truy tố làm giả hồ sơ kinh doanh để chi tiền ém thông tin bất lợi khi tranh cử năm 2016, nhiều đảng viên Dân chủ tin rằng đây sẽ là rào cản lớn ngăn cựu tổng thống bước vào Nhà Trắng một lần nữa.

Họ tin rằng phe Cộng hòa và người dân Mỹ sẽ không thể bảo vệ và ủng hộ Trump, sau khi ông trở thành cựu tổng thống Mỹ đầu tiên trong lịch sử bị truy tố và kết tội. Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng phe Dân chủ dường như đã nhận định sai.

Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson, thành viên đảng Cộng hòa, mô tả thời điểm ông Trump bị kết tội là "ngày đáng xấu hổ trong lịch sử Mỹ". Thượng nghị sĩ Marco Rubio, ứng viên tiềm năng cho vị trí phó tướng của ông Trump, gọi phán quyết là "trò hề chế giễu hệ thống tư pháp của chúng tôi".

Ben Carson, cựu bộ trưởng nhà ở và phát triển đô thị Mỹ dưới thời ông Trump, nhấn mạnh rằng hệ thống tư pháp đã bị lợi dụng để truy tố cựu tổng thống vì "lợi ích chính trị".

Cựu tổng thống Donald Trump phát biểu tại Wildwood, bang New Jersey ngày 11/5. Ảnh: AP

Michael W. McConnell, cựu thẩm phán Mỹ và hiện là giáo sư Trường Luật Stanford, cho biết ngay cả những người theo đảng Cộng hòa song không ủng hộ Trump cũng tin rằng các công tố viên đảng Dân chủ tiến hành "cuộc chiến pháp lý" nhắm vào cựu tổng thống. Họ coi nỗ lực truy tố ông Trump là mối đe dọa với nền dân chủ.

"Các cáo buộc chống lại ông Trump trong vụ truy tố ở New York là không hợp lý", ông McConnell nói.

Cựu thẩm phán Mỹ khẳng định các khoản tiền bịt miệng sao khiêu dâm Stormy Daniels không phải là bất hợp pháp. Việc Trump liệt kê các khoản thanh toán đó như chi phí pháp lý trong hồ sơ kinh doanh mới cấu thành hành vi phạm tội theo quy định của New York.

"Song đó chỉ là hành vi phạm tội nhẹ ở New York và thời hiệu truy tố đã hết từ năm 2019. Việc làm giả hồ sơ kinh doanh sẽ trở thành trọng tội với thời hiệu truy tố 5 năm khi nó được thực hiện với mục đích che giấu tội khác", ông nói, thêm rằng bản cáo trạng của Trump không nêu rõ tội khác là gì.

Ông McConnell cũng giải thích thêm các khoản thanh toán cho cựu luật sư Michael Cohen của ông Trump được thực hiện sau khi cuộc bầu cử năm 2016 kết thúc. Trong khi đó, các công tố viên New York trích dẫn luật của bang này, cấm các nỗ lực can thiệp tới bầu cử bằng "biện pháp phi pháp".

"Các tội danh liên quan tới hồ sơ kinh doanh không thể được thực hiện với mục đích tác động kết quả bầu cử khi cuộc bầu cử đã kết thúc. Do đó ông Trump bị kết tội oan", ông nói.

Bởi vậy, nhiều thành viên đảng Cộng hòa, cử tri độc lập và thậm chí một số đảng viên Dân chủ đã coi vụ án ở New York là "hành vi lạm dụng hệ thống", nhằm tác động đến cuộc bầu cử năm 2024, theo giáo sư McConnell.

"Tôi bị kết tội trong phiên tòa săn phù thủy chính trị gian lận. Tôi không làm gì sai", Trump viết trong email gây quỹ tranh cử, được gửi đi vài phút sau khi ông bị kết tội và rời tòa án.

Một cuộc khảo sát của Reuters chỉ ra 56% cử tri đảng Cộng hòa cho biết phán quyết có tội không ảnh hưởng tới quyết định bỏ phiếu của họ. Thậm chí không ít cử tri cảm thấy được tiếp động lực ủng hộ ông Trump sau phán quyết.

Beth Matthews, người tham gia cuộc vận động tranh cử của cựu tổng thống Trump ở Las Vegas hôm 9/6, cho biết "tôi đã quyên góp cho chiến dịch ngay sau khi họ đưa ra phán quyết".

"Tôi không quan tâm đến những gì xảy ra với ông ấy tại phiên tòa. Điều đó không làm thay đổi chút nào suy nghĩ của tôi về ông ấy", Lindsay Elliott, người tham dự sự kiện ở Las Vegas cùng gia đình, nói. "Tôi nghĩ phán quyết sẽ giúp ích cho ông ấy và tin rằng người dân Mỹ đã chán ngấy với chuyện vớ vẩn này rồi".

Ba năm trước, ông Trump dường như còn lại rất ít bạn bè ở Thượng viện. Lãnh đạo Cộng hòa ở Thượng viện Mitch McConnell từng nói rằng ông Trump "phải chịu trách nhiệm" cho cuộc bạo loạn Đồi Capitol ngày 6/1/2021, do đã đưa ra "những lời nói dối trắng trợn" về gian lận bầu cử và cố gắng đảo ngược thất bại của mình.

Khi Hạ viện do đảng Dân chủ kiểm soát tiến hành nỗ lực luận tội Trump, 7 đảng viên Cộng hòa đã tuyên bố ông Trump có tội. Cựu tổng thống sau đó được Thượng viện tha bổng, song một số thượng nghị sĩ Cộng hòa đã xa lánh ông. Nhiều người đã nghĩ rằng tương lai chính trị của Trump chấm hết từ đây, theo giới quan sát.

Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson (phải), Thống đốc Bắc Dakota Doug Burgum và các đồng minh khác của ông Trump tại tòa án ở Manhattan, New York ngày 14/5. Ảnh: AP

Tuy nhiên, mọi chuyện không diễn ra như thế. Ông Trump hiện là ứng viên của đảng Cộng hòa để chạy đua cùng Tổng thống Joe Biden. Cựu tổng thống mới đây trở lại Đồi Capitol để gặp gỡ các thành viên đảng Cộng hòa và nhận được sự chào đón nhiệt thành, đặc biệt từ các thành viên Thượng viện.

Cảm giác bất bình hay những ký ức không tốt trong những ngày cuối nhiệm kỳ ông Trump ba năm trước dường như hoàn toàn tan biến.

"Tôi cho rằng hầu hết người Cộng hòa thực sự coi Tổng thống Trump là lựa chọn duy nhất để xoay chuyển tình hình đất nước và họ rất háo hức với cơ hội này", Lindsey Graham, thượng nghị sĩ Nam Carolina, nói.

Các nhà phân tích cho rằng sự ủng hộ nhiệt thành của phe Cộng hòa ở Thượng viện dành cho ông Trump bắt nguồn từ lợi ích cá nhân. Họ tin ủng hộ Trump là chìa khóa để cơ cơ hội giành được thế đa số tại Thượng viện vào tháng 11 tới. Họ đã bắt đầu nói về những kế hoạch khi Trump thắng và đảng Cộng hòa kiểm soát lưỡng viện quốc hội.

"Khả năng giành được đa số tại Thượng viện của chúng tôi gắn liền với chiến thắng của ông Trump. Do đó, chúng tôi giống như một đội theo đuổi một mục tiêu chung", Thom Tillis, thượng nghị sĩ bang Bắc Carolina, nói.

Thanh Tâm (Theo WSJ, AP, ABC News)