Xét xử trực tuyến khắc phục tình trạng người bị kiện không tham gia phiên toà

Tòa án nhân dân huyện Võ Nhai (Thái Nguyên) mở phiên tòa xét xử trực tuyến vụ án hình sự. Ảnh: vonhai.thainguyen.gov.vn

Ngày 6.9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ tổ chức Hội nghị toàn quốc triển khai luật, nghị quyết của Quốc hội khóa XV. Dự kiến, Hội nghị kết nối trực tuyến với 62 điểm cầu địa phương.

Phục vụ cho hội nghị, Tòa án nhân dân tối cao đã có thông tin về công tác triển khai thi hành Nghị quyết số 33/2021/QH15 của Quốc hội về tổ chức phiên tòa trực tuyến.

Theo đó, tính từ ngày 1.1.2022 đến nay, các Tòa án đã phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng tổ chức xét xử trực tuyến được 9.263 vụ án. Trong đó các vụ án hình sự là 7.197 vụ, hành chính 643 vụ, dân sự 436 vụ, hôn nhân và gia đình 164 vụ, lao động, kinh doanh thương mại 18 vụ, các loại vụ việc khác 807 vụ.

Đến nay, cả nước đã có 691 Tòa án đã tổ chức phiên tòa xét xử trực tuyến (3 TAND cấp cao; 63 TAND cấp tỉnh và 625 TAND cấp huyện). Một số Tòa án tổ chức được nhiều phiên tòa xét xử trực tuyến như: TAND cấp cao tại Đà Nẵng (710 vụ), TAND TP Thủ Đức (612 vụ), TAND TP Hồ Chí Minh (182 vụ), TAND tỉnh Quảng Ngãi (161 vụ), TAND TP Vinh (159 vụ),…

Các Tòa án chưa tổ chức xét xử bằng hình thức trực tuyến là do điều kiện cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ hoạt động xét xử trực tuyến chưa đảm bảo.

Việc xét xử trực tuyến đối với các vụ án hình sự đảm bảo tính nhân văn trong quá trình giải quyết các vụ án (đối với vụ án có liên quan đến tội phạm xâm hại tình dục hoặc bị hại là trẻ em thì không cần xuất hiện trực tiếp tại phiên tòa).

Đồng thời cũng đảm bảo việc các bị cáo có thể tham dự phiên tòa tại điểm cầu trại tạm giam, nhà tạm giữ mà không cần phải áp giải các bị cáo từ nơi giam giữ đến Tòa án đã giúp tiết kiệm được chi phí dẫn giải, thuận lợi cho việc bảo vệ phiên tòa.

Đối với người bị hại, người làm chứng, luật sư,… có thể tham gia phiên tòa tại địa điểm khác với sự hỗ trợ của các thiết bị điện tử giúp họ dễ dàng tham gia hoạt động xét xử, từ đó góp phần bảo vệ quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân tốt hơn, hiệu quả hơn.

Việc xét xử trực tuyến các vụ án hành chính đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức phiên tòa, khắc phục tình trạng người bị kiện không tham gia phiên tòa, từ đó góp phần hạn chế việc phải hoãn phiên tòa nhiều lần; giảm bức xúc cho người khởi kiện.

Việc xét xử trực tuyến các vụ án hành chính đã nhận được phản hồi tích cực của những người tham gia tố tụng và đánh giá rất cao của cơ quan hành chính nhà nước.

Việc xét xử trực tuyến các vụ án dân sự đã giúp tháo gỡ khó khăn và đẩy nhanh tiến độ giải quyết nhiều vụ án đã sắp hết thời hạn nhưng không thể đưa ra xét xử do không triệu tập được đầy đủ đương sự, người tham gia tố tụng khác đến phiên tòa; tiết kiệm được chi phí cho đương sự khi phải trực tiếp đến Tòa án tham dự phiên tòa.

Nhìn chung, việc xét xử theo hình thức trực tuyến không ảnh hưởng đến chất lượng xét xử, mà còn giúp cho Tòa án giải quyết tình trạng hoãn các phiên tòa do vắng mặt bị cáo và những người tham gia tố tụng vì nhiều lý do khách quan.

Ngoài ra, việc xét xử trực tuyến tạo điều kiện thuận lợi cho việc bảo đảm an ninh trật tự, an toàn cho người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng; bảo đảm việc lưu trữ, bảo quản hồ sơ vụ việc, giảm thiểu chi phí, thời gian, giúp đẩy nhanh tiến độ giải quyết các loại án.

Về kiến nghị, Tòa án nhân dân tối cao đề xuất Quốc hội hoàn thiện pháp luật về tố tụng điện tử nói chung tạo hành lang pháp lý không chỉ cho việc xét xử trực tuyến mà còn tạo hành lang pháp lý cho việc xây dựng Tòa án điện tử trong tương lai.

Đồng thời kiến nghị hoàn thiện pháp luật về tổ chức phiên tòa trực tuyến theo hướng mở rộng phạm vi áp dụng các thủ tục tố tụng trực tuyến không chỉ trong việc tổ chức các phiên tòa xét xử vụ án hình sự, dân sự, hành chính mà kể cả các phiên họp như phiên họp giải quyết việc dân sự, phiên họp xem xét, áp dụng các biện pháp xử lý vi phạm hành chính...