Vụ UAV rơi xuống Biển Đen: Nguy cơ leo thang căng thẳng Nga - Mỹ

TP - Vụ máy bay không người lái Mỹ (UAV) rơi xuống Biển Đen cho thấy nguy cơ dẫn đến leo thang căng thẳng do nhầm lẫn hoặc tính toán sai khi Nga và NATO triển khai nhiều thiết bị quân sự quanh Ukraine.

Bộ Quốc phòng Nga thông báo, hệ thống kiểm soát không phận của nước này hôm 14/3 phát hiện một UAV MQ-9 Reaper của Mỹ bay qua Biển Đen gần bán đảo Crimea, hướng tới biên giới Nga. Quân đội Nga cáo buộc UAV Mỹ tắt bộ tiếp sóng, vi phạm ranh giới của chế độ không phận tạm thời được thiết lập cho chiến dịch quân sự đặc biệt. Họ nói thêm rằng vì bay nhanh, UAV Mỹ đã mất độ cao và rơi xuống nước. Bộ Quốc phòng Nga phủ nhận có bất kỳ vụ va chạm nào và khẳng định UAV Mỹ bị rơi do lỗi kỹ thuật. Mátxcơva nhấn mạnh máy bay Nga không sử dụng vũ khí, không tiếp xúc với UAV Mỹ và đã trở về sân bay an toàn.

Tuy nhiên, Bộ Tư lệnh châu Âu của Mỹ cho rằng, UAV Mỹ đã va chạm với hai máy bay chiến đấu Su-27 của Nga trên vùng biển quốc tế phía Tây Crimea. Họ cáo buộc các phi công Nga tìm cách cản trở UAV. Một trong các máy bay chiến đấu Nga sau đó va phải cánh quạt của MQ-9, khiến lực lượng Mỹ “buộc phải cho UAV hạ cánh xuống vùng biển quốc tế”.

Một chiếc máy bay không người lái MQ-9 Reaper Ảnh: Wikipedia

Một chiếc máy bay không người lái MQ-9 Reaper Ảnh: Wikipedia

Việc chiếc UAV trị giá 32 triệu USD gặp nạn đã kích hoạt một cuộc chạy đua tìm xác máy bay, vì nó chứa một số công nghệ tiên tiến nhất của Mỹ. “Theo những gì tôi biết, tại thời điểm này, phía Nga vẫn chưa tìm được chiếc MQ-9”, người phát ngôn Lầu Năm Góc, tướng Patrick Ryder, nói chiều 14/3 (giờ địa phương). Mátxcơva chưa chính thức bình luận về vấn đề này. Tuy nhiên, theo các nhà nghiên cứu nguồn mở trên mạng xã hội, Hải quân Nga đã trục vớt được một số bộ phận của UAV Mỹ sau chiến dịch tìm kiếm.

Vì sao máy bay Mỹ xuất hiện trên Biển Đen?

Tướng James Hecker, chỉ huy lực lượng Không quân Mỹ tại châu Âu và châu Phi, nói rằng, chiếc MQ-9 gặp sự cố khi “đang thực hiện các hoạt động thường lệ trong không phận quốc tế”.

Trong khi đó, hãng tin Nga RT đề cập việc Mỹ và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đã tăng cường giám sát Nga ở cả Biển Baltic và Biển Đen sau khi xung đột ở Ukraine bùng phát vào tháng 2/2022. Washington cũng nhiều lần thừa nhận đã cung cấp cho Kiev những khuyến cáo, thông tin tình báo cần thiết dù liên tục khẳng định Mỹ không phải là một bên tham gia xung đột. Hôm 13/3, một máy bay ném bom B-52 của Bộ Tư lệnh Chiến lược Mỹ “đã cố tình bay về phía thành phố St. Petersburg của Nga, và chỉ quay đầu sau khi đạt đến phạm vi cần thiết để phóng tên lửa hành trình”, RT viết.

Bà Mary Ellen O’Connell, giáo sư Trường Luật Notre Dame (Mỹ), lưu ý rằng Mỹ đã không gọi vụ máy bay Nga ngăn chặn UAV Mỹ là “bất hợp pháp”. “Điều này cho thấy rất có khả năng MQ-9 đang đang tiến hành do thám cho Ukraine. Theo luật xung đột vũ trang, Nga có thể làm gián đoạn sự hỗ trợ đó”, bà O’Connell nói.

Theo The Guardian, đây là vụ chạm trán mới nhất giữa máy bay Nga và NATO kể từ khi xung đột Ukraine bùng phát hơn một năm trước. Sự cố cho thấy nguy cơ dẫn đến leo thang căng thẳng do nhầm lẫn hoặc tính toán sai khi Nga và NATO triển khai nhiều thiết bị quân sự quanh Ukraine. Tại Nhà Trắng hôm 14/3, phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia John Kirby nói: “Chắc chắn đây không phải là lần đầu tiên trong những tuần gần đây có các vụ chặn đầu. Nhưng đây là lần đầu tiên một vụ chặn đầu khiến UAV của chúng tôi bị rơi”.

Ông Kirby nói rằng Tổng thống Mỹ Joe Biden đã được thông báo về vụ việc. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Ned Price cho biết Mỹ đã triệu tập Đại sứ Nga Anatoly Antonov để thể hiện sự phản đối. Ông nhấn mạnh UAV Mỹ hoạt động trên vùng biển quốc tế và vụ va chạm sẽ không ngăn cản lực lượng Mỹ tiếp tục tuần tra trên Biển Đen. “Mỹ sẽ tiếp tục hoạt động trong không phận quốc tế trên vùng biển quốc tế”, ông Kirby nói. “Biển Đen không thuộc về ai.”

Đại sứ Antonov cho biết Mátxcơva coi vụ việc là “một sự khiêu khích”, nhưng không muốn đối đầu với Mỹ. Ông Antonov đã gặp bà Karen Donfried - Trợ lý Ngoại trưởng phụ trách các vấn đề châu Âu và Á-Âu của Mỹ. “Mátxcơva coi vụ việc này là một sự khiêu khích”, ông Antonov nói với các phóng viên sau cuộc gặp. Ông cho biết đã nói với bà Donfried rằng UAV, máy bay và tàu của Mỹ không có việc gì để làm ở gần biên giới Nga. “Bạn có tưởng tượng được phản ứng của giới truyền thông Mỹ hay Lầu Năm Góc sẽ ra sao nếu một chiếc UAV như vậy xuất hiện gần New York hoặc San Francisco”, ông nói.

Đại sứ Nga mô tả các cuộc nói chuyện với bà Donfried là “mang tính xây dựng” và cho biết cả hai bên đều chia sẻ mối quan tâm của họ. Ông nói thêm rằng Mỹ và Nga cần phải “cực kỳ thận trọng” trong cách hành động, vì bối cảnh hiện tại ở Đông Âu. Ông cũng nói với bà Donfried rằng Mátxcơva đang tìm kiếm “các mối quan hệ thực tế” chứ không phải xung đột với Mỹ.