Vì sao Hà Nội cấm ôtô trên 16 chỗ ở phố cổ và quanh Hồ Gươm?

Sở Giao thông Vận tải cho rằng việc cấm xe ôtô trên 16 chỗ hoạt động sẽ góp phần giảm ùn tắc, giảm lượng phát thải, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Tình trạng ùn tắc giao thông ở phố cổ và quanh Hồ Gươm diễn ra nhiều năm, gây ùn tắc, ô nhiễm tiếng ồn và không khí. Người dân nhiều lần phản ánh trong các buổi tiếp xúc cử tri với đại biểu HĐND quận, thành phố.

Từ năm 2023, quận Hoàn Kiếm đề xuất thành phố hạn chế ôtô trên 16 chỗ ngồi hoạt động trong khu vực phố cổ và xung quanh Hồ Gươm trong giờ cao điểm (sáng từ 6h đến 9h, chiều từ 16h đến 19h30). Thành phố đã giao Sở Giao thông Vận tải, Công an thành phố, Sở Du lịch nghiên cứu phương án hạn chế phương tiện theo kiến nghị của quận Hoàn Kiếm.

Đầu tháng 2/2025, UBND TP Hà Nội thống nhất phương án thí điểm cấm ôtô trên 16 chỗ (trừ xe buýt, xe đưa đón học sinh) hoạt động ở phố cổ và quanh Hồ Gươm vào lúc 6h30 đến 8h30, 16h30 đến 18h30.

Ôtô 45 chỗ chạy trên phố cổ ngày 14/2. Ảnh: Phạm Chiể u

Có nhiều lý do khiến thành phố sau nhiều năm nghiên cứu đã thí điểm cấm xe trên 16 chỗ ở phố cổ và quanh Hồ Gươm vào giờ cao điểm. Là quận đông dân nhất nhì Thủ đô, Hoàn Kiếm chỉ rộng 5,34 km2, nhưng dân số lên tới 157.800, trung bình 46.600 người/km2. Trong khi đó quận có tới 12 trụ sở cơ quan Trung ương, 233 trụ sở cơ quan thuộc bộ, 346 trụ sở cơ quan thành phố, 20 trụ sở sứ quán, cơ quan ngoại giao, 234 văn phòng đại diện nước ngoài. Ngoài ra, còn có 4 bệnh viện Trung ương, 3 bệnh viện của thành phố đóng trên địa bàn.

Quận Hoàn Kiếm có tới 190 di tích, trong đó có 2 di tích lịch sử văn hóa quốc gia đặc biệt là danh lam thắng cảnh Hồ Gươm - Ngọc Sơn và đền Bạch Mã. Không gian văn hóa phố cổ đặc biệt thu hút khách du lịch. Chính vì thế quận có tới 685 cơ sở kinh doanh lưu trú, lớn nhất Hà Nội. Tính riêng tại tuyến phố thí điểm cấm ôtô trên 16 chỗ có 138 khách sạn (phường Đồng Xuân 10 khách sạn; phường Hàng Buồm 66; phường Hàng Bạc 47; phường Hàng Trống 15).

Đông dân, đông công sở, bệnh viện, nhưng do những yếu tố lịch sử nên đường phố của quận Hoàn Kiếm thường ngắn, nhỏ hẹp. Nhiều lòng đường, vỉa hè đang được cấp phép tạm làm nơi trông giữ phương tiện và kinh doanh. Phát biểu trong hội thảo gần đây, Chủ tịch phường Hàng Bạc Nguyễn Hồng Dũng nói phường hầu hết là đường một chiều cho ôtô, nhưng chỉ cần một xe dừng đỗ là ùn ứ lập tức. Giờ cao điểm, chỉ cần một số xe du lịch trên 16 chỗ vào đón trả khách trong phố cổ là xảy ra ùn tắc, đặc biệt là ngày có các sự kiện lớn.

Vào dịp giao mùa hay nồm ẩm, chất lượng không khí tại khu vực Hồ Gươm nói riêng và Thủ đô nói chung thường ở mức kém, ảnh hưởng tới sức khỏe người dân. Ảnh: Ngọc Thành

Ông Dũng cũng nêu thực trạng đa số vỉa hè rộng 1,5-2 m để một xe máy cũng đã chiếm hết chỗ cho người đi bộ. Ngoài việc mặc định vỉa hè trước nhà ai thì người đó sử dụng, còn có thực tế một số người dân trong ngõ không có chỗ để xe trong nhà nên ban đêm mang xe máy ra vỉa hè và cử người thay nhau trông. Thời gian trước chính quyền quy hoạch bãi đỗ xe máy cho người dân trong khu phố cổ ở gầm cầu Chương Dương, nhưng với diện tích nhỏ như thế riêng xe của phường Hàng Bạc cũng không đủ chỗ chứ chưa nói 10 phường trong phố cổ.

Phó chủ tịch quận Hoàn Kiếm Trịnh Hoàng Tùng cho hay do những yếu tố khách quan và chủ quan nên hiện việc đầu tư xây dựng các bãi đỗ xe tĩnh chưa được triển khai đầy đủ theo quy hoạch. Hoàn Kiếm được quy hoạch 15 bãi đỗ xe, trong đó 5 bãi đỗ xe ngầm, 2 bãi đỗ xe cao tầng và 8 bãi đỗ xe trên mặt đất (khu vực ngoài đê sông Hồng). Tuy nhiên, đến nay chưa có bãi xe ngầm nào được đầu tư, mới có một điểm đỗ xe cao tầng ở phố Trần Nhật Duật, 8 bãi đỗ xe trên mặt bằng còn chưa được xác định vị trí cụ thể tại đồ án quy hoạch.

Ngoài những lý do trên, việc cấm xe trên 16 chỗ vào giờ cao điểm còn xuất phát từ việc khu vực Hồ Gươm và phố cổ được chọn thí điểm vùng phát thải thấp (LEZ). Những vùng LEZ sẽ phải áp dụng các biện pháp nhằm đảm bảo môi trường như: Cấm lưu thông các xe tải hạng nặng chạy bằng dầu diesel; hạn chế hoặc cấm ôtô không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải mức 4 và môtô, xe gắn máy không đáp ứng tiêu chuẩn mức 2 đi vào vùng LEZ theo thời điểm hoặc khu vực.

Từ năm 2016, thành phố đã đặt ra lộ trình xây dựng đề án thu phí phương tiện vào nội đô để giảm ùn tắc và ô nhiễm, trong đó các quận lõi như Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng sẽ là những vùng phải ưu tiên triển khai. Tuy nhiên, ngành giao thông (đơn vị chủ trì xây dựng đề án) cho rằng đây là vấn đề nhạy cảm tác động lớn đến đời sống dân sinh nên vẫn đang nghiên cứu.

Các tuyến đường dự kiến cấm xe từ trên 16 chỗ lên từ ngày 1/3. Đồ họa: Hoàng Thanh

Việc thí điểm cấm ôtô trên 16 chỗ hoạt động vào giờ cao điểm ở một số khu vực đã gây ra lo ngại ảnh hưởng tới hoạt động du lịch. Đầu tháng 1, Sở Du lịch kiến nghị thành phố nới lỏng quy định. Sở đồng tình với chủ trương, nhưng đề xuất bổ sung xe có biển hiệu "ôtô vận tải chở khách du lịch" trên 35 chỗ vào diện xe ưu tiên, được phép hoạt động; rút ngắn thời gian cấm xuống 30 phút.

Tuy nhiên, để giảm thiểu ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường, Sở Giao thông Vận tải đề xuất giữ nguyên phương án như tờ trình và được thành phố chấp thuận. Sở Giao thông Vận tải cho rằng việc cấm xe ôtô trên 16 chỗ hoạt động ở phố cổ và khu vực Hồ Gươm sẽ góp phần giảm ùn tắc giao thông, giảm lượng phát thải, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giữ gìn không gian sống trong lành hơn.

Cũng theo ngành giao thông, việc hạn chế ôtô lớn hoạt động trong khu phố cổ sẽ làm cho không gian đô thị trở nên thân thiện với người đi bộ, giúp du khách dễ dàng tham quan, trải nghiệm mà không phải lo lắng về giao thông phức tạp, tạo thuận lợi cho khách khám phá khu phố cổ bằng phương tiện sạch như: xe điện, xe đạp hoặc đi bộ, phù hợp với các quy định của Luật Thủ đô 2024.

Võ Hải - Phạm Chiểu