Vi phạm quy định, dù dập tắt đám cháy vẫn có thể bị truy cứu hình sự

Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao vừa ban hành nghị quyết hướng dẫn áp dụng một số quy định tại Điều 313 về tội vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy.

Hiện trường ngôi nhà xảy ra cháy làm 4 người chết ở phố Định Công Hạ, Hà Nội - Ảnh: DANH TRỌNG

Nghị quyết này có hiệu lực thi hành kể từ hôm nay 18-6-2024.

Nghị quyết này hướng dẫn áp dụng một số quy định tại Điều 313 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017 về tội vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy.

Không tuân thủ quy định, gây cháy dù được dập tắt vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự

Đáng chú ý, tại Điều 4, truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại khoản 4 Điều 313 của Bộ luật Hình sự được hướng dẫn cụ thể:

"Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy trong trường hợp có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả quy định tại một trong các điểm a, b và c khoản 3 Điều 313 nếu không được ngăn chặn kịp thời'... thuộc một trong các trường hợp:

Chưa xảy ra cháy nhưng nếu không được ngăn chặn kịp thời thì chắc chắn sẽ cháy và dẫn đến thiệt hại, quy định tại một trong các điểm a, b và c khoản 3 Điều 313 của Bộ luật Hình sự.

Đã xảy ra cháy và tất yếu sẽ dẫn đến hậu quả quy định tại một trong các điểm a, b và c khoản 3 Điều 313 của Bộ luật Hình sự nhưng do được ngăn chặn kịp thời nên thiệt hại dưới mức quy định tại khoản 1 Điều 313 của Bộ luật Hình sự.

Còn "ngăn chặn kịp thời" là trường hợp cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện các biện pháp ngăn chặn ngay sau khi có hành vị vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy như: dập tắt đám cháy, di chuyển chất nguy hiểm về cháy ra khỏi nơi đông người, mang nguồn lửa, nguồn nhiệt ra khỏi nơi có quy định cấm,... để không xảy ra cháy.

Hoặc đã xảy ra cháy nhưng thiệt hại dưới mức quy định tại khoản 1 Điều 313 của Bộ luật Hình sự.

Ví dụ khi vào đổ xăng, A đang hút thuốc lá (lúc này tại cây xăng có 10 người). B yêu cầu A ra ngoài dập tắt thuốc nhưng A không thực hiện mà còn ném điếu thuốc lá đang cháy xuống đất làm lửa bùng cháy, ngay lập tức B đã dùng bình cứu hỏa để dập tắt đám cháy nên chưa có hậu quả xảy ra.

Hành vi của A vi phạm quy định về "mang nguồn lửa vào nơi có quy định cấm lửa" và bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại khoản 4 Điều 313 của Bộ luật Hình sự.

Một số trường hợp gây cháy bị truy cứu trách nhiệm hình sự

Tại Điều 5, truy cứu trách nhiệm hình sự trong một số trường hợp cụ thể:

Trường hợp người phạm tội thực hiện công việc bắt buộc phải tuân theo quy định về an toàn lao động, vệ sinh lao động, về an toàn ở nơi đông người.

Nhưng trong quá trình thực hiện, họ vi phạm quy định về an toàn lao động, vệ sinh lao động, về an toàn ở nơi đông người xảy ra cháy và gây thiệt hại thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 313 của Bộ luật Hình sự mà không bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 295 của Bộ luật Hình sự.

Ví dụ: A được B thuê hàn mái nhà các phòng Karaoke. Trong quá trình hàn, A không trang bị tấm chắn tia kim loại nóng chảy bắn ra.

Đồng thời A không theo dõi quá trình hàn một cách an toàn nên khi các hạt kim loại nóng mang nhiệt độ cao bắn ra xung quanh đã hình thành các đám cháy lớn gây thiệt hại về tài sản 1 tỉ đồng.

Hành vi của A đã vi phạm quy định về Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội về an toàn lao động đối với máy hàn điện và công việc hàn điện.

Trường hợp này, A bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 313 của Bộ luật Hình sự.

Trường hợp người phạm tội thực hiện nhiều lần hành vi phạm tội, nếu mỗi lần phạm tội có đủ yếu tố cấu thành tội phạm nhưng đều chưa bị truy cứu trách nhiệm hình sự và chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.

Ngoài việc người này bị áp dụng khung hình phạt tương ứng với tổng số thiệt hại của các lần phạm tội, còn bị áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự "phạm tội từ 2 lần trở lên" quy định tại điểm g khoản 1 Điều 52 của Bộ luật Hình sự.