Venezuela - Guyana đồng ý không gây chiến ở vùng tranh chấp

Venezuela và Guyana ra tuyên bố chung cam kết sẽ không sử dụng vũ lực để giải quyết tranh chấp lãnh thổ tại khu vực Essequibo giàu dầu mỏ.

"Hai quốc gia nhất trí không đe dọa hoặc sử dụng vũ lực chống lại nhau trong bất kỳ trường hợp nào, kiềm chế những lời nói và hành động làm leo thang xung đột hoặc bất đồng nảy sinh từ bất kỳ tranh chấp hiện có nào giữa hai nước", theo tuyên bố chung được đưa ra ngày 14/12, sau cuộc gặp giữa Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro và Tổng thống Guyana Irfaan Ali tại quốc đảo Saint Vincent và Grenadines.

Ông Ralph Gonsalves, Thủ tướng Saint Vincent và Grenadines, là người khởi xướng đề xuất về các cuộc đàm phán cấp cao nhằm giải quyết tranh chấp vùng lãnh thổ Essequibo giữa Venezuela với Guyana.

Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro (phải) bắt tay Tổng thống Guyana Irfaan Ali trong cuộc họp ở Saint Vincent và Grenadines ngày 14/12. Ảnh: Reuters

Tuy nhiên, quan điểm của hai nước về khu vực Essequibo vẫn còn rất mâu thuẫn. Guyana cho rằng tranh chấp nên được giải quyết tại Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ), trong khi Venezuela "không tán thành và không công nhận ICJ cũng như thẩm quyền của tòa trong tranh chấp biên giới".

Tuyên bố cũng cho biết ủy ban chung bao gồm ngoại trưởng và chuyên viên hai nước sẽ được thành lập để "giải quyết các vấn đề theo thỏa thuận chung" và báo cáo diễn tiến trong vòng ba tháng.

Hai bên nhất trí gặp lại nhau ở Brazil những tháng tiếp theo "để xem xét mọi vấn đề liên quan lãnh thổ đang tranh chấp".

Tranh chấp lãnh thổ ở Esequibo bắt nguồn từ thời thuộc địa. Năm 1811, khi Venezuela tuyên bố độc lập, họ tin rằng khu vực này là một phần lãnh thổ của mình. Bất chấp những tuyên bố đó, Anh, quốc gia chiếm đóng vùng lãnh thổ là Guyana ngày nay, đã đặt khu vực này dưới quyền cai trị của mình.

Tranh chấp tiếp tục nóng lên vào năm 1966, khi Guyana giành độc lập. Thỏa thuận Geneva do Anh, Venezuela và Guiana thuộc Anh ký vốn kêu gọi các bên tìm giải pháp hòa bình cho tranh chấp thông qua đối thoại, nhưng Guyana muốn giải quyết qua ICJ. Căng thẳng gia tăng kể từ khi tập đoàn Mỹ ExxonMobil phát hiện mỏ dầu có trữ lượng 11 tỷ thùng ở Esequibo năm 2015.

Guyana đã quản lý Esequibo hơn một thế kỷ. Quốc gia 800.000 dân này sẽ mất đi hơn một nửa lãnh thổ và khoảng 200.000 cư dân nếu Esequibo thuộc về Venezuela.

Vị trí vùng Esequibo. Đồ họa: AFP

Căng thẳng Venezuela - Guyana dâng cao khi chính phủ Venezuela ngày 3/12 công bố kết quả trưng cầu dân ý cho thấy 95% cử tri ủng hộ rằng vùng đất tranh chấp Esequibo thuộc về Venezuela.

Hai ngày sau, Tổng thống Venezuela trình quốc hội dự luật lập bang "Guyana Esequiba" ở vùng Esequibo. Ông Maduro còn yêu cầu giới chức Venezuela cấp phép khai thác dầu, khí đốt và khoáng sản tại khu vực này "ngay lập tức".

Mỹ, Anh, Nga và các nước Nam Mỹ sau đó kêu gọi Venezuela - Guyana giảm căng thẳng, hướng tới giải pháp hòa bình. Căng thẳng về vùng đất Esequibo cũng được đưa vào cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc hôm 8/12.

Tổng thống Maduro ngày 11/12 cho biết nước này hướng tới giải pháp hòa bình và ngoại giao trong vấn đề tranh chấp với Guyana.

Huyền Lê (Theo CNN, AFP, Reuters)