Venezuela đẩy nhanh sáp nhập lãnh thổ tranh chấp với láng giềng Guyana

Tổng thống Venezuela ra lệnh thành lập nhà nước mới có tên là Guyana Esequiba sau cuộc trưng cầu ý dân, trong đó người dân Venezuela chấp thuận sáp nhập đất đai từ nước láng giềng Guyana.

Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro phát biểu trong cuộc họp tại dinh tổng thống Miraflores ở Caracas, ngày 5-12 - Ảnh: AFP

Theo Đài CNN, khu vực được đề cập là vùng Essequibo có rừng rậm và nhiều dầu mỏ, chiếm khoảng 2/3 lãnh thổ quốc gia Guyana. Venezuela từ lâu đã tuyên bố chủ quyền với vùng đất này và bác bỏ phán quyết năm 1899 của tòa trọng tài quốc tế nhằm thiết lập ranh giới hiện tại giữa hai nước.

Nỗ lực tuyệt vọng của Venezuela?

Ngày 5-12, Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro cho Quốc hội nước này xem bản đồ mới, bao gồm lãnh thổ tranh chấp, đồng thời tuyên bố tất cả cư dân trong khu vực sẽ được cấp quốc tịch Venezuela. Bản đồ sẽ được phát khắp tất cả trường học và công trình công cộng trong nước.

Ông Maduro cũng ký sắc lệnh thành lập "Cao ủy bảo vệ Guyana Esequiba", kèm theo phê duyệt giấy phép thăm dò dầu khí và khai thác. Tổng thống Venezuela yêu cầu công ty dầu khí nhà nước PDVSA thành lập bộ phận đặc biệt gọi là PDVSA-Esequibo, nhằm quản lý hoạt động trong khu vực và có hiệu lực hoạt động ngay lập tức.

Quốc hội Venezuela đang soạn thảo luật cấm thuê bất kỳ công ty nào đã làm việc với Guyana trong các vùng biển tranh chấp, đồng thời cho các công ty 3 tháng để rời khỏi khu vực.

Trong cuộc phỏng vấn ngày 6-12 với Đài CNN, Tổng thống Guyana Irfaan Ali đã gọi các động thái của Venezuela là "nỗ lực tuyệt vọng".

Ông Ali nói rằng Guyana đang hợp tác với các đồng minh quốc tế, bao gồm cả Mỹ, trong "hợp tác quốc phòng". Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller cho biết Washington tìm kiếm "một giải pháp hòa bình cho tranh chấp biên giới giữa Venezuela và Guyana".

Bước ngoặt tìm ra dầu

Cũng trong ngày 6-12, Venezuela và Guyana đã đồng ý đàm phán về căng thẳng ở biên giới và duy trì kênh liên lạc mở.

Tại thủ đô Caracas của Venezuela, Ngoại trưởng Yvan Gil đã có cuộc điện đàm với người đồng cấp Guyana Hugh Todd để "thảo luận về vấn đề tranh chấp lãnh thổ" đối với khu vực Essquibo mà cả hai nước đều tuyên bố chủ quyền.

Tổng thống Ali nói trong bài phát biểu trên truyền hình trước toàn quốc: "Lực lượng phòng vệ Guyana đang trong tình trạng cảnh giác cao độ. Đây là mối đe dọa trực tiếp đến toàn vẹn lãnh thổ, chủ quyền và độc lập chính trị của Guyana".

Sơ đồ khu vực Essequibo - Nguồn: GUARDIAN - Việt hóa: MINH KHÔI

Trong khi đó, quân đội Brazil cho biết họ đang tăng cường sự hiện diện ở các thành phố phía bắc Pacaraima và Boa Vista như một phần trong nỗ lực "đảm bảo quyền bất khả xâm phạm của lãnh thổ".

Mỹ cho biết họ đang theo dõi chặt chẽ tình hình. Người phát ngôn Hội đồng An ninh quốc gia John Kirby nói với báo giới: "Thật đáng lo ngại, chúng tôi đang theo dõi vụ việc này rất chặt chẽ".

Guyana có diện tích khoảng 215.000km². Theo Hãng tin AFP, tranh chấp kéo dài về Essequibo - do Guyana kiểm soát trong hơn một thế kỷ và bao gồm khoảng 2/3 lãnh thổ của nước này - đã gia tăng kể từ khi tập đoàn dầu khí Mỹ ExxonMobil phát hiện ra dầu ở đó vào năm 2015.

Với dân số thưa thớt và tỉ lệ nghèo đói cao, Guyana đã chuyển mình nhanh chóng kể từ cột mốc này. Mỗi năm doanh thu từ dầu mỏ lên tới hơn 1 tỉ USD và Guyana sử dụng số tiền này phục vụ các dự án cơ sở hạ tầng lớn.

Sản lượng dầu của Guyana dự kiến sẽ vượt qua Venezuela (quốc gia phụ thuộc mạnh mẽ vào trữ lượng dầu) và đang trên đường trở thành quốc gia sản xuất dầu bình quân đầu người cao nhất thế giới.