Ukraine khởi động lại cuộc chiến

Trong bối cảnh cuộc chiến với Nga gần như giậm chân tại chỗ sau hai năm, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky lên kế hoạch thay máu chính quyền và quân đội với hy vọng tìm được hướng đi mới.

Tướng Valery Zaluzhny (giữa) có tỉ lệ ủng hộ còn cao hơn Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trong một số thăm dò - Ảnh: Kiev Independent

Trong nhiều tuần gần đây có xuất hiện tin đồn về việc Tổng tư lệnh quân đội Valery Zaluzhny sắp bị sa thải vì những bất đồng với Tổng thống Zelensky. Trả lời truyền thông về nghi vấn này, ông Zelensky ngày 4-2 xác nhận ông đang cân nhắc thay thế một số quan chức cấp cao, không chỉ trong quân đội.

Động lực chiến đấu mới của Ukraine

Trả lời trên Đài RAI của Ý, nhà lãnh đạo Ukraine đã tiết lộ kế hoạch "khởi động lại" giữa lúc cuộc chiến đang trong giai đoạn quyết liệt. Tuy nhiên, ông phủ nhận chuyện thay ngựa giữa dòng là vì cá nhân nào mà là "hướng lãnh đạo đất nước".

"Việc thiết lập lại là cần thiết, tôi đang nói về việc thay thế một số lãnh đạo nhà nước, không chỉ trong lĩnh vực quân đội... Tất cả chúng ta phải cùng tiến về một hướng, không được nản lòng, phải có năng lượng tích cực và đúng đắn, bỏ lại sự tiêu cực. Chúng ta không thể có thái độ bỏ cuộc", ông Zelensky giải thích.

Thực tế, mối quan hệ giữa ông Zaluzhny và ông Zelensky đã xấu đi từ cuối năm ngoái khi chỉ huy quân đội Ukraine trả lời báo Economist rằng chiến tranh đang bước vào giai đoạn tiêu hao mới. Nhận định của vị tướng Ukraine đưa ra giữa lúc phương Tây đang đắn đo việc tiếp tục rót tài trợ vũ khí cho Kiev đã lập tức bị ông Zelensky chỉ trích.

Theo giới phân tích, căng thẳng giữa hai người bắt nguồn từ việc Ukraine "cãi" lời khuyên của Mỹ cho rằng nên tập trung chiến sự tại một khu vực để tăng khả năng đạt được đột phá nhưng tổn thất sẽ lớn hơn. Thay vào đó, Kiev quyết định chia lực lượng ở miền nam và miền đông. Thất bại của cuộc phản công đã gây lục đục giữa ông Zelensky và ông Zaluzhny.

Vì vậy, thông tin ông Zaluzhny có thể bị sa thải xuất hiện vài tuần qua là điều không quá bất ngờ trong bối cảnh ông Zelensky ngày càng thất vọng và tìm cách tạo động lực chiến đấu mới.

Thực tế bất đồng giữa hai người phần nào giải thích sự thiếu quyết đoán về chiến lược quân sự của Ukraine đang khiến các quan chức ở Washington lo lắng và gây thêm bất ổn vào thời điểm quân đội Kiev đối mặt với nhiều thách thức như thiếu đạn dược, nguy cơ mất viện trợ quân sự của Mỹ trong khi Nga bắt đầu đẩy mạnh tấn công.

Vài ngày trước tờ Washington Post đưa tin tuyên bố rằng chính quyền ông Zelensky đã thông báo cho Mỹ rằng ông Zaluzhny sẽ bị sa thải. Phản ứng của Nhà Trắng là "không ủng hộ hay phản đối".

Rủi ro tiềm ẩn tại Ukraine

Tuy nhiên, việc sa thải "tướng thép" Zaluzhny, người từng được coi là anh hùng khi đánh bật Nga khỏi ngoại ô Kiev trong giai đoạn đầu cuộc chiến, có thể gây ra những phản ứng ngược, nhất là trong quân đội. Một số khảo sát cho thấy vị tướng này còn được ủng hộ nhiều hơn ông Zelensky.

"Nếu ông Zaluzhny bị sa thải, có thể xảy ra bạo động", Hãng tin Bloomberg dẫn lời một binh sĩ Ukraine nói. Trong khi đó, một người dân ở Kharkov cho rằng "việc loại bỏ ông Zaluzhny cũng có nghĩa là tước đi hy vọng của mọi người". Việc dư luận đảo chiều sẽ bất lợi cho ông Zelensky.

Giữa lúc xuất hiện tin đồn sắp bị sa thải, ông Zaluzhny tiếp tục đăng bài trên Đài CNN nói về tương lai cuộc chiến, trong đó chỉ trích chính quyền đang cản trở nỗ lực củng cố quân đội và chần chừ trong việc huy động quân. Điều này càng đẩy ông Zelensky vào thế tiến thoái lưỡng nan.

Theo báo New York Times, chính quyền ông Zelensky đã hoãn lại kế hoạch thay lãnh đạo quân đội sau khi tin tức bị rò rỉ. Một yếu tố khác khiến tổng thống Ukraine lo ngại là chưa tìm được ai có thể lập tức thay ông Zaluzhny, chưa kể việc thay tướng có thể gửi những tín hiệu tiêu cực đến các đồng minh của Kiev.

Những bất ổn trong giới lãnh đạo Ukraine diễn ra trong lúc Nga đang đẩy mạnh tấn công ở miền đông Ukraine với quyết tâm chiếm thị trấn Avdiivka bằng mọi giá. Nga chắc chắn sẽ không bỏ qua cơ hội tận dụng bất kỳ biến động nào trong bộ chỉ huy của Ukraine để làm suy yếu thêm sự ủng hộ dành cho Ukraine.

"Nếu bất kỳ động thái thay thế tướng nào được coi là thuần túy chính trị, thay vì là sự cần thiết về mặt quân sự, ông Zelensky có thể phải đối mặt với phản ứng dữ dội không chỉ giữa các chính trị gia đối lập mà cả công chúng", tờ New York Times nhận định.