Tục rước lão đầu xuân

Thôn Trường Xuân, xã Xuân Dương (xưa gọi là xã Xuân Tường), huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An có một tục rước rất độc đáo: tục rước lão vào dịp đầu xuân năm mới.

Quang cảnh khi các nhóm rước lão hợp lại với nhau

Thông thường khi nói đến nghi thức rước lễ người ta hay nói đến lễ rước nước, rước kiệu, rước linh vị của ở những địa điểm tâm linh nổi tiếng. Trường Xuân lại rước lão.

Đây là dịp mà mỗi nhà trong làng chuyển từ sum vầy gia đình sang sum vầy cả làng, mỗi người chuyển từ vui cho riêng mình sang vui cùng các bậc “cây cao bóng cả” trong làng.

Âm hưởng cộng đồng của một tục đẹp

Làng Trường Xuân nằm bên tả ngạn dòng sông Lam xanh thắm, phía trước làng là một bãi phù sa được dồn bồi từ bao đời nay, phía sau là dãy núi Động Kiêng thâm dày cao vút.

Tết về không khí của làng càng nhộp nhịp và sôi động hẳn lên: nhà nhà rộn ràng sắm tết, người người hồ hởi về quê đón tết.... và có lẽ phấn khởi và vui nhất trong làng là các bậc cao niên bởi năm nào cũng thế, tết là dịp họ được quây quần cùng con cháu và đặc biệt là được làng tổ chức rước lão cho mình.

Giữa tháng 10 âm lịch hàng năm, ban phụ lão của làng sẽ tổng hợp độ tuổi, tuổi chẵn, tuổi lẻ của các cụ trong làng gửi lên các cấp chính quyền để xác nhận thông tin, ra quyết định công nhận tuổi lão cho từng người.

Cháu bé háo hức trong lễ rước lão của ông bà mình

Khoảng giữa tháng 12 âm lịch, sau khi có danh sách tuổi lão được cấp trên công nhận, các ban ngành đoàn thể trong làng tổ chức họp bàn với đại diện các gia đình có cụ tròn lão tuổi chẵn về thời gian, địa điểm và nghi thức tồ chức lễ rước lão cho các cụ tuổi chẵn.

Cụ Nguyễn Xuân Huyền (85 tuổi) cho biết "Khi tôi mới lớn lên thì tục rước lão ở làng này đã có và còn duy trì cho đến ngày hôm nay. Đây là một phong tục hay của làng bởi nó tạo nên một sự thống nhất từ già đến trẻ, từ chính quyền đến người dân".

Chuyện rước lão là một hoạt động tập trung, hoàn toàn tự nguyện do ban ngành đoàn thể của làng phối hợp cùng con cháu của các hộ có "lão trong nhà" long trọng tổ chức từ trong nhà ra giữa làng.

Cụ thể, sáng ngày chính lễ, con cháu trong nhà dậy sớm chuẩn bị đầy đủ từ trang phục, quà bánh đến cờ hoa...

Con cháu và bà con của nhóm rước lão xuất phát đầu tiên

Đúng 7h sáng ở mỗi xóm, bà con sẽ tập trung tại nhà của cụ ở xa nhất trong xóm và bắt đầu xuất phát, cờ trống đi trước, bức trướng thọ, bức mừng thọ theo sau rồi đến các bậc phụ lão tuổi chẵn và cuối cùng là con cháu, xóm giềng nối nhau rước các cụ đi hiến lão.

Cứ nhứ thế đoàn của các cụ gần sẽ hòa cùng với đoàn của cụ xa, đoàn của xóm này hội cùng đoàn của xóm khác và trống đánh, cờ phất, con cháu, bà con vui vẻ rước các cụ tuổi chẵn lên nhà văn hóa thôn.

Đại diện con cháu của các cụ tuổi chẵn mời làng ăn trầu bên trong hội trường

Một đại lễ kính già, kết trẻ của làng

Tại nhà văn hóa của thôn trong hội trường là không gian dành cho các cụ phụ lão, bên ngoài sân là động đảo nhân dân sum vầy. Khi các cụ đã tề tựu đầy đủ, các bậc cao niên nhất làng được mời lên hàng ghế đầu, tiếp đến là thứ tự theo độ tuổi.

Nghi thức của buổi lễ được diễn ra rất trang trọng, đầu tiên là diễn văn khai mạc lễ mừng thọ của trưởng thôn, kế đến chi hội trưởng Hội người cao tuổi của thôn đọc bài ôn lại truyền thống của quê hương và sau đó là lời phát biểu của chúc mừng của đại diện UBND xã Xuân Dương.

Quang cảnh bên ngoài hội trường thôn

Kết thúc phần lễ, con cháu của các cụ tuổi chẵn sẽ dâng bánh, dâng trầu, dâng rượu mời các bậc thân lão của mình và các cụ phụ lão khác trong hội trường.

Chị Nguyễn Vân (52 tuổi) - người sinh ra, lớn lên rồi dạy học tại làng chia sẻ: "Là một người con của làng Trường Xuân, ai trong chúng tôi cũng cảm thấy tự hào về tục rước lão này, nếu chẳng may một lần vì lí do gì đó không tham gia cùng các cụ được thì chúng tôi cảm giác rất tiếc nuối".

Nếu như bên trong hội trường là không khí trang trọng dành cho các cụ thì ở bên ngoài lại là không khí rất vui vẻ và thân mật, người người tay bắt mặt mừng trò chuyện vui vẻ.

Tại sân nhà văn hóa ban thôn mở sổ ghi nhận tấm lòng đóng góp của con cháu trong thôn ủng hộ Quỹ khuyến học, Quỹ chăm sóc người cao tuổi của thôn.

Cụ Phan Thị Tín trong vòng tay con cháu

Sau khi kết thúc buổi lễ tại hội trường văn hóa thôn, đại diện gia đình sẽ mời bà con xóm giềng về tận nhà mình để chung vui cùng gia đình rồi từ gia đình này sẽ di chuyển sang gia đình khác để chúc thọ và cứ thế không khí hiến lão diễn ra rất rộn ràng cả làng.

Hoạt động rước lão của làng Trường Xuân là một hoạt động rất có ý nghĩa không chỉ thể hiện truyền thống đạo hiếu tốt đẹp, tinh thần đoàn kết mà đây là hoạt động rất ấm áp thể hiện tình cảm, sự quan tâm rất nhân văn của con cháu dành cho những "cây cao bóng cả" của gia đình mình, của làng.