Từ tấn công mạng, quả bom nước thủy điện... và những nguy cơ an ninh phi truyền thống

Những nguy cơ đe dọa an ninh phi truyền thống trên thế giới xuất hiện rất nhiều ở Việt Nam với tác hại vô cùng nghiêm trọng, đặt ra yêu cầu cần sớm chủ động phòng ngừa, ứng phó.

Tọa đàm với chủ đề về nâng cao năng lực quản trị an ninh phi truyền thống - Ảnh: VGP

Sáng 21-11, Cổng thông tin điện tử Chính phủ tổ chức tọa đàm với chủ đề "Nâng cao năng lực quản trị an ninh phi truyền thống trong kỷ nguyên vươn mình của Việt Nam trước những thách thức toàn cầu".

Trung tướng Nguyễn Xuân Yêm, viện trưởng Viện An ninh phi truyền thống (Trường Quản trị và Kinh doanh, Đại học Quốc gia Hà Nội), cho hay an ninh phi truyền thống là những vấn đề hình thành dựa trên những tác động, nguy cơ phi quân sự, ví dụ như biến đổi khí hậu, an ninh mạng, an ninh lương thực, an ninh môi trường, nguồn nước...

Nhận diện 5 nguy cơ lớn từ an ninh phi truyền thống

Đơn cử như năm 2024, Việt Nam chứng kiến nhiều nguy cơ an ninh phi truyền thống như thiên tai, bão lũ, vấn đề môi trường, an ninh nguồn nước liên quan tới cơn bão Yagi; hoặc rất nhiều cuộc tấn công mạng rất dữ dội nhằm vào các tập đoàn kinh tế lớn như PV Oil, Vinadirec, VNPost...

Nhận định nguy cơ đe dọa an ninh phi truyền thống trên thế giới xuất hiện rất nhiều ở Việt Nam, ông Yêm cho rằng có 5 nguy cơ đang cần lưu tâm. Đó là tội phạm xuyên quốc gia như tội phạm mua túy, buôn bán người, tội phạm kinh tế; an ninh kinh tế như nguy cơ chệch hướng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, rơi vào bẫy thu nhập trung bình, nợ công...

Cùng đó là an ninh môi trường, nguồn nước gắn với biến đổi khí hậu, thảm họa thiên nhiên. Vấn đề an ninh y tế, an ninh sức khỏe gắn với sự an toàn cơ sở y tế, già hóa dân số, mất cân bằng giới tính.

Cuối cùng là các nguy cơ đe dọa về an ninh mạng và an ninh mạng xã hội khi đây là một trong những loại tội phạm tăng trưởng nhanh nhất trong các loại tội phạm ở Việt Nam.

"Tác hại của các nguy cơ này là vô cùng nghiêm trọng. Ví dụ, chỉ trong một tuần, một sự cố có thể khiến tỉnh Yên Bái mất đi toàn bộ thành quả đạt được trong suốt một năm. Điều này cho thấy nếu không hành động kịp thời, đất nước chúng ta sẽ phải trả giá rất đắt" - ông Yêm nhìn nhận.

Nhắc lại những nguy cơ lớn từ cơn bão Yagi, đại tá Đỗ Tiến Thùy, phó giám đốc Công an tỉnh Tuyên Quang, cho biết không chỉ đối diện với ngập lụt, mưa lớn diện rộng, mà lần đầu tiên thủy điện Tuyên Quang phải mở cả 8 cửa xả.

"Giả sử trong lúc bão lũ, bắt buộc phải xử lý phá đập tràn chủ động hồ thủy điện Thác Bà thì không khác gì một "quả bom nước" trút xuống Tuyên Quang và nguy cơ thiệt hại rất lớn, thậm chí cuốn trôi thành quả phát triển của địa phương nhiều năm qua" - ông Thùy nói.

Chủ động phòng ngừa, ứng phó nguy cơ đe dọa an ninh phi truyền thống

Còn theo ông Nguyễn Văn Sự - phó tổng giám đốc Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), với những doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, những sự cố về cháy nổ, xăng dầu… nếu kiểm soát không tốt sẽ gây mất an toàn và ảnh hưởng rất lớn.

Vì vậy doanh nghiệp rất chú trọng việc quản trị, tập trung đầu tư công nghệ hiện đại, phù hợp quy hoạch để ứng phó rủi ro. Cùng đó là việc quan tâm đào tạo nguồn nhân lực để làm chủ, bình tĩnh ứng phó trước mọi tình huống, dự báo. Đưa ra các quy định vận hành, kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ.

Để ứng phó các thách thức an ninh phi truyền thống, PGS Hoàng Đình Phi, hiệu trưởng Trường Quản trị và Kinh doanh, cho rằng cần tăng cường công tác truyền thông, đặc biệt là nơi có thể xuất phát rủi ro lớn, nguy cơ lớn để chủ động ứng phó.

Xây dựng các cơ chế, chính sách, chiến lược và kế hoạch hành động để chủ động phòng ngừa rủi ro, ứng phó. Đổi mới căn bản tổ chức và cách quản trị, đào tạo đội ngũ nhân lực để xây dựng chính sách, dự báo và thực hiện hiệu quả, cũng như ứng phó tốt hơn với rủi ro.

Nhìn nhận đây là một thách thức toàn diện, GS Yêm cho rằng cần có sự phối hợp đa chiều để đưa ra các giải pháp phòng ngừa và ứng phó hiệu quả. Trong đó, Nhà nước cần triển khai một chương trình khoa học trọng điểm cấp quốc gia về an ninh phi truyền thống; Chính phủ sớm phê duyệt một chương trình tổng thể quốc gia về phòng ngừa và ứng phó các nguy cơ đe dọa an ninh phi truyền thống.

Mục tiêu nhằm tạo cơ sở khoa học vững chắc, thúc đẩy việc xây dựng các chính sách, chiến lược mang tính bền vững, góp phần bảo đảm an ninh quốc gia và sự phát triển ổn định trong bối cảnh mới.