Truyện ngắn của Nguyễn Ngọc Tư: Bên cõi

Lâu lắm Nguyễn Ngọc Tư mới trở lại trên giai phẩm Xuân của báo Tuổi Trẻ. Lần này, chị về với Bên cõi, một truyện ngắn vỏn vẹn ngàn chữ.

Minh hoạ của LÊ THIẾT CƯƠNG

Một cái va li nhựa cỡ vừa màu hồng rực. Một cặp kiếng gọng xanh lá non. Một ông già héo quắt nắng cháy đến tận lõi. Những vật chất tưởng chừng rời rạc chẳng liên quan gì nhau, nhưng bện nhau thành một.

Từ lúc ông già xuất hiện với hành trang sặc sỡ, khu chợ căng nhức bỗng chậm lại một nhịp, ai cũng đậu mắt lên kẻ đang kéo va li ung dung băng qua vạch vôi dành cho người đi bộ, hoặc dọc theo vỉa hè cồn cào cuộc bán mua, hoặc đứng/ngồi bên cạnh hành lý mà không làm gì khác.

Sự không làm gì càng lôi kéo sự nhìn vào, mùa này là mùa sôi sục kiếm tiền, sao có kẻ thờ ơ chẳng thiết. Rõ là khùng, nhưng thái độ nhàn nhã, thong thả của ông già khiến người ta ngờ. Ông khùng thật, hay là không? Sao đôi lúc ánh mắt ông nhìn kẻ lại người qua như cảm thương, chua xót?

Sao phơi thân ra dưới trời, đày đọa mình trong mưa nắng, mà mắt mũi mãn nguyện vậy? Ừ thì đúng khùng mới kéo va li luẩn quẩn mãi trên đoạn đường ngang qua chợ, nhưng chúng ta tỉnh mà cũng có thoát khỏi những con đường đâu, cũng xuôi ngược rạc rài chẳng biết bao giờ thực sự dừng.

Ngay đây thôi, trong tầm tay, tầm mắt, nhưng cảm giác ông già ở cõi nào đó, khác. Cách ông nhẩn nha lui tới khiến ta tin nơi chốn ông đang nhúng mình vào chẳng tạp nhiễm bởi âm thanh của những kỳ kèo ngã giá, tiếng còi xua người nán chờ đèn xanh, tiếng chửi bậy sau cú tạt đầu xe, tiếng rao hàng được thu sẵn tăng âm hết cỡ.

Nơi chốn không có những cây cân đã được chỉnh già, những sạp rau đẫm thuốc sâu, những thứ hải sản tắm mình trong hóa chất. Cả những người đứng ra che chắn, giúp đỡ ông già qua cơn mưa rào, hay cơn khát, cũng như thể được hít thở thứ không khí lanh lảnh cõi bên kia.

Chỉ có vậy anh bảo vệ cửa hàng điện máy mới che dù cho ông già đến tàn mưa mà chẳng vẻ gì sốt ruột, hay anh xe ôm những trưa nâng ly nước mía trước mặt ông già, tay kia giữ ống hút, nhẫn nại chờ tới khi nước cạn đến đáy.

Những lúc vậy, hỏi ông đi đâu đây, ông sẽ bảo đang đi về nhà, hỏi nhà đâu thì ông chỉ vào ngực mấy anh nói nhà đây. Nhưng khi người dưng không ở cạnh, hỏi nhà đâu ông già sẽ chỉ tay vào đất, bằng chất giọng cả quyết, "nhà đây".

Những kẻ hỏi han ông già đa số là muốn chọc ghẹo cho vui, chỉ vài người thật sự tò mò, hy vọng đầu óc vô minh nhưng còn chút nhớ nơi chốn mình thuộc về. "Cái nhà quan trọng với con người ta lắm, như cái tên vậy", một người bùi ngùi.

Kẻ nói câu ấy ngày nào cũng bắc cái ghế ngồi trước nhà bán nước sâm, nên chứng kiến ông già va li hồng diễu hành qua mấy lượt. Trước bà cáng đáng cả tiệm cơm phần, nhưng mấy cái khớp chân viêm nặng, cuộc mua bán trở nên lay lắt.

Căn nhà một trệt một lầu sau lưng người đàn bà được một tay bà dành dụm cất lên. Bà tin ở nhà cao cửa rộng mới gọi là ở.

Tin nhìn vào nhà đánh giá được giàu nghèo. Hồi kéo xe dừa tươi bán dạo, mỗi khi nép vào trú mình dưới cái bóng đậm đặc nhà ai đó, bà nhớ bóng nhà mình.

Cái bóng mỏng dính nằm ở bên sông, nơi có hãng nước mắm được coi là bề thế nhất thì cũng xuống cấp, vài ba nhà máy nước đá xập xệ, những trại cưa trại xuồng, dãy nhà sàn ọp ẹp chắp vá của dân lao động nghèo. Lúc đó bà nuôi một ý nghĩ ráo riết, mình sẽ đắp dài và dày bóng nó.

Giờ thì bà, trong những chuyển động cực hình với các khớp xương mục rã, di chứng của tháng năm lao lực, đã an trú dưới mái nhà mặt phố kiên cố, vẫn nghĩ bóng này chưa đủ chắc, dày, nên khi ngó vào ông già khùng nọ, bà giận hung.

Ông nhắc bà nhớ mình rồi cũng phải dọn đến nơi chốn khác, và dẫu thu vén chẳng chút nào ngơi, có thể bóng căn nhà cuối cùng ấy vẫn mỏng dính đến không che được cỏ. Nhưng bất chấp bao cảm xúc chung quanh, ông già tỉnh rụi.

Chờ đèn dành cho người qua đường bật xanh dưới nắng trưa, có khi xanh đến mười lượt mà ông vẫn đứng y một chỗ. Đứng đó và không làm gì, va li dựng ngay trước mặt.

Đôi lúc cột điện che khuất ông, không thấy nhân dạng đâu, nhưng nhìn hành lý người ta vẫn biết ông đang ở đó, đang nghỉ chân trong chuyến đi vô tận của chính mình.

Ông không biết mình thường được người đời nhắc trong bữa cơm, cuộc nhậu, những trò chuyện bâng quơ lúc trời đất mù mưa. "

Không biết thằng chả sắp tới nhà chưa", ai đó thốt lên. Có thể là bà già nước sâm, ông nha sĩ có phòng răng hoang vắng, tay bảo vệ quán bar xăm trổ, chị bán bánh gai vừa bỏ chồng. Nhắc ông già va li hồng, lâu rồi người ta không còn ra giọng chạnh lòng hay cười cợt.

Họ còn gật gù khen phải, khi nhắc lại hành động chỉ tay vào bề mặt trái đất nói đây nhà mình. Cũng có lý chớ không phải không, cuối cùng thì con người ta, giàu nghèo gì, cũng về đúng căn nhà đó.

Nghĩ vậy, nhìn ra cuộc bán mua cảm giác được hơi ấm của bến bờ, nhìn thấy cái khối hình xa mờ. Bên kia đường, ông già ngồi xếp bằng trên gạch vỉa hè và không làm gì, không nhìn gì, đầu hơi nghiêng như mải lắng nghe tiếng gọi của hư vô.

Truyện ngắn của Nguyễn Ngọc Tư: Bên cõi - Ảnh 2.