Trộm nắp cống lộng hành, đã đến lúc thay thế vật liệu hay xử tù như các nước?

Tại Tung Quốc, phạm tội trộm nắp cống có thể tù chung thân, thậm chí bị tử hình, ở Việt Nam chưa xử lý nghiêm chuyện này.

Nhiều miệng cống trên đường Nguyễn Thị Định, phường Cát Lái, TP Thủ Đức bị mất lớp sắt rào chắn - Ảnh: XUÂN ĐOÀN

Tình trạng mất nắp cống thoát nước hoặc mất vỉ sắt rào chắn miệng cống diễn ra ở nhiều tuyến đường tại TP.HCM, Bình Dương. Những miệng cống trơ trọi, sâu hoắm như những cái “bẫy” người đi đường.

Làm sao để nắp cống, không bị mất cắp? Đây là vấn đề cần đặt ra cho các các cơ quan chức năng và các chuyên gia nghiên cứu.

Tuổi Trẻ Online giới thiệu bài viết của tiến sĩ Phạm Sanh, chuyên gia về giao thông xung quanh chuyện này.

Chuyện đau đầu ở các nước

Không riêng gì Việt Nam, các nước khác như Ấn Độ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Bắc Mỹ, Châu Âu, châu Phi..., đâu đâu cũng thấy cũng nói dai dẳng chuyện bảo trì và quản lý nắp cống.

Thế nhưng năm tháng trôi qua, tình trạng này cứ tồn tại, mặc dù các chính quyền có rất nhiều nỗ lực và đưa ra khá nhiều giải pháp.

Có thể nói trộm nắp cống đã trở thành một hành vi xấu xí ở nhiều quốc gia khiến chính quyền và cộng đồng tốn rất nhiều công sức tiền của.

Nắp cống luôn là mục tiêu của những tên trộm và người lang thang nhặt rác do vật liệu có thể tái chế và giá trị khi bán lại.

Nắp gang và khung thép đặc biệt hấp dẫn bọn tội phạm vì chúng dễ bán dưới dạng phế liệu và giá càng ngày càng cao. Vật liệu bị đánh cắp thường để nguyên hoặc cắt vụn, nấu chảy và bán cho các cơ sở thu mua phế liệu tái chế kim loại.

Không lạ khi nhiều nước xem việc trộm nắp cống không chỉ là tội phạm trộm cắp phá hoại tài sản công bình thường, mà là tội hình sự. Thậm chí, ở Trung Quốc phạm tội này có thể kết án tù chung thân hoặc tử hình.

Nguy hiểm sinh mạng nhiều người

Hiện nay ở Việt Nam có tình trạng nhiều người thường lơ là, bàng quang trước các hiện tượng hư hỏng trộm cắp hay phá hoại cống thoát nước, hố ga, xem là chuyện của người khác.

Đó là do họ chưa nhận thức hết tác hại của trộm cắp phá hỏng, không phải chỉ thiệt hại vật chất mà cả sức khỏe, thậm chí sinh mạng con người.

Nếu mỗi người dân đều có ý thức giữ gìn của chung, các cơ quan chức năng luôn có kế hoạch chủ động tuần tra kiểm tra giám sát, nhắc nhở cảnh báo và cơ chế để người dân có thể báo tin sự cố kịp thời, chắc chắc giảm bớt phần nào vấn nạn này.

Các kênh để người dân làm chuyện này gồm: đường dây nóng, website, đối thoại, khen thưởng…

Vai trò chung tay hành động của cộng đồng có ý nghĩa không hề nhỏ. Khi hiện tượng trộm cắp hư hỏng xảy ra ngay trên khu vực sinh sống của cộng đồng. Chính những người dân sống ở khu vực này mới là người cần phải lên tiếng tố cáo vi phạm.

Bên cạnh đó cũng cần kết hợp với các chiến dịch bảo vệ môi trường khác như dọn rác, xanh sạch đẹp, nâng cao ý thức cảnh giác, cùng nhau giám sát báo tin kịp thời. Nhiều con mắt, chắc chắn kẻ xấu sẽ không dám tự nhiên tự tiện.

Thời gian qua, chúng ta chủ yếu nhắc nhở giáo dục tuyên truyền, nhưng không có các xử lý vi phạm kịp thời mang tính răn đe làm gương, do đó tác dụng sẽ không cao, thậm chí lờn thuốc. Đã đến lúc xử phạt tiền nặng, kể cả phải đi tù như các nước.

Thay nắp cống gang bằng vật liệu nhựa?

Ở Mỹ quản lý trên 20 triệu nắp cống. Nước Anh cũng vậy, cứ ba người dân thì một nắp cống. Nhật có 15 triệu nắp cống và 100.000 nắp cống phải thay thế hàng năm.

Do có quá nhiều nắp cống và phân bố quá rộng, hơn nữa lại là tài sản có giá trị, nên dễ hấp dẫn kẻ xấu. Thêm nữa, khung thép dễ lấy trộm là do chúng có vẻ yếu ớt, dễ tháo, dễ lấy.

Như vậy vấn đề đặt ra ở các nhà quản lý là: làm sao khó tháo và trộm không muốn lấy? Làm sao cho nắp cống "tự bảo vệ mình" theo cách thông thường?

Muốn như vậy việc đầu tiên là làm sao cho chúng không còn giá trị, và thế thì trộm để làm gì, nhiều khi nguy hiểm.

Một trong những gởi ý đó là thay vật liệu gang hay bê tông cốt thép bằng composite, bê tông cường độ cao, bê tông sợi thủy tinh... Ngoài ra, còn phải nghĩ cách làm sao cho chúng khó dịch chuyển, bưng bê....

Thực tế ở Việt Nam, các công nghệ truyền thống khó bảo vệ nắp cống khỏi các kẻ xấu, kể cả việc thay đổi dạng hình các nắp cống hay thay đổi một số tính năng. Do đó, phải dùng công nghệ hiện đại để quản lý.

Đúng ra là tích hợp nhiều công nghệ, từ vật liệu thông minh đến các công nghệ quản lý giám sát.

Vật liệu thông minh là các vật liệu phát ra âm thanh ánh sáng khi bị biến dạng dịch chuyển phá hoại, kết hợp camera, cảm biến, radar.., đưa thông tin theo thời gian thực về trung tâm để lưu trữ xử lý kịp thời, cả dự báo rủi ro vi phạm nhờ các thuật toán thông minh.