Tốn 600 tỉ đồng tiêm phòng cho người bị chó mèo cắn

Mười năm qua, dù đã có nhiều biện pháp phòng tránh bệnh dại, Việt Nam vẫn ghi nhận 70 - 100 người chết tức tưởi vì bệnh dại mỗi năm.

Người dân còn chủ quan không đeo rọ mõm cho chó ở nơi công cộng - Ảnh: NAM TRẦN

Nhưng mới đây Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) lại công bố thêm thông tin gây sốc: riêng năm 2023 đã có tới 500.000 người bị chó mèo cắn phải đi tiêm phòng dại, chi phí ước tính tới 600 tỉ đồng. Làm gì để giảm những ảnh hưởng này?

Hàng trăm tỉ đồng chi cho phòng bệnh dại

Theo ông Hoàng Minh Đức - phó cục trưởng phụ trách, quản lý, điều hành Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), trong năm 2023 cả nước ghi nhận 82 trường hợp tử vong do bệnh dại, tăng 12 ca so với năm 2022.

"Đặc biệt theo thống kê có gần 500.000 người dân phải tiêm vắc xin phòng dại, với giá mỗi liều từ 1,2 triệu -1,5 triệu đồng. Đồng thời, chúng ta phải tiêm phòng bệnh dại cho 8 triệu con chó mèo, mỗi mũi khoảng 50.000 đồng. Như vậy, dù số tử vong là 82 ca nhưng tổng kinh phí phải chi trả phòng bệnh dại rất lớn" - ông Đức nói.

Theo ước tính của ông Đức, chi phí tiêm phòng bệnh dại do bị chó mèo cắn năm 2023 lên tới 600 tỉ đồng, chưa kể những ảnh hưởng lớn tới sức khỏe người bị chó mèo cắn và phải đi tiêm phòng.

Tuy nhiên, việc ngăn chặn tai nạn từ chó mèo lại không dễ dàng bởi quy định phải đeo rọ mõm khi chó mèo ra đường hoặc nơi công cộng vẫn được thực hiện kiểu nơi có nơi không.

"Nhiều khi rất ngại vì con chó to đứng cạnh khi tôi đi tập thể dục, nói thì chủ chó bảo "rất hiền", "đáng yêu lắm", nhưng tôi sợ chó cắn nên không thấy thoải mái" - anh V.H.L. ở quận Cầu Giấy (Hà Nội) chia sẻ.

Chính vì thế khi được hỏi làm sao để giảm số người phải tiêm ngừa, ông Hoàng Minh Đức nói rất khó, còn vai trò của nhiều ngành, địa phương, của cả việc thực hiện các quy định an toàn khi nuôi chó mèo như tiêm phòng, đeo rọ mõm… cho chó mèo.

Theo các chuyên gia, nguyên nhân trực tiếp gây tử vong dại trên người chủ yếu là do người bị chó mèo cắn không tiêm phòng dại. Nguyên nhân gián tiếp là do tỉ lệ tiêm phòng trên đàn chó mèo còn thấp.

Theo ông Trần Đắc Phu - nguyên cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), giải pháp đầu tiên và cần thiết nhất để phòng bệnh dại là tiêm vắc xin phòng dại cho chó mèo.

Thực tế, một số bất cập trong việc nuôi chó mèo ở nước ta hiện nay là tập quán, mục đích nuôi chó mèo có đặc trưng riêng. Các nước phương Tây có thể nuôi chó mèo suốt đời nên tuân thủ quy định tiêm phòng bệnh, tỉ lệ tiêm phòng cao hơn.

"Tại Việt Nam việc nuôi chó mèo lấy thịt vẫn còn phổ biến, đặc biệt tại các tỉnh miền núi, vùng sâu vùng xa. Đàn chó tiêm vắc xin xong lại bán, giết mổ, vì vậy đàn chó thay đổi liên tục dẫn đến tỉ lệ tiêm chủng bao phủ thấp" - ông Phu cho hay.

Bên cạnh đó, ông Phu cũng cho rằng ý thức người nuôi chó mèo chưa cao. Chó nuôi thả rông, không rọ mõm còn phổ biến, làm tăng nguy cơ chó cắn người trong cộng đồng.

Phải làm quyết liệt quy định này thì mới mong giảm những phí tổn tài chính và sức khỏe do bị chó mèo cắn và phải tiêm phòng dại.

Nên có chính sách tiêm phòng dại cho người nghèo

Bác sĩ Bùi Đức Thắng - phòng tiêm chủng Bệnh viện Quân y 175 (Bộ Quốc phòng) - cho biết bệnh dại là bệnh viêm não tủy cấp tính do vi rút lây truyền từ động vật sang người chủ yếu qua vết cắn của động vật mắc bệnh.

Ở các nước Đông Nam Á, hằng năm tỉ lệ chết vì bệnh dại chiếm 80% trên toàn thế giới.

Từ năm 2004 đến nay bệnh dại tăng lên rõ rệt ở các nước trong khu vực, trong đó có Việt Nam.Bác sĩ Thắng cho hay thời kỳ ủ bệnh thường từ 1-3 tháng nhưng có thể dao động dưới 1 tuần hoặc trên 1 năm.

Các triệu chứng ban đầu của bệnh dại tương tự như bệnh cúm: chóng mặt, đau đầu, sốt; những triệu chứng này có thể kéo dài trong vài ngày.

Người bị chó mèo dại cắn, cào có thể có các triệu chứng ngứa, khó chịu ngay vị trí bị cắn kéo dài trong vòng vài ngày, sau đó tiến triển đến các triệu chứng của rối loạn chức năng não, lo lắng, bối rối kích động, sau đó tiếp tục tiến triển dẫn đến mê sảng, mất ngủ, hành vi bất thường, ảo giác. Giai đoạn cấp tính thường kéo dài từ 2-10 ngày.

Bác sĩ Thắng cho biết thêm, khi đã lên cơn dại, tỉ lệ tử vong gần như 100% (đối với cả người và động vật).

Tuy vậy, bệnh dại trên người có thể phòng và điều trị dự phòng bằng vắc xin và huyết thanh kháng dại. Tiêm vắc xin dại cho cả người và động vật (chủ yếu là chó) là biện pháp hiệu quả để phòng chống bệnh dại.

Hiện nay đa số người dân đều hiểu về các biện pháp phòng chống bệnh dại trên người và động vật, nhưng vẫn còn một số người chủ quan với suy nghĩ "chắc con chó đó không bị bệnh" hoặc sử dụng các biện pháp dân gian truyền miệng mà không tới các cơ sở y tế tiêm vắc xin phòng bệnh.

Do đó, để không tử vong do bệnh dại thì khi bị chó mèo cắn hãy nhanh chóng xử lý vết thương và đến ngay các cơ sở y tế để được tiêm phòng dại sớm nhất.

Ông Phu nhấn mạnh bệnh dại vẫn là bệnh lưu hành tại Việt Nam, vì vậy người dân cần có ý thức phòng bệnh, khi bị chó mèo cắn cần phải tiêm vắc xin.

"Giá vắc xin phòng bệnh dại hiện nay còn khá cao, không phải người dân nào cũng tiếp cận được. Để giải quyết vấn đề này, cần có những chính sách hỗ trợ cho người nghèo, ở vùng sâu vùng xa tiêm chủng miễn phí, tăng cơ hội phòng bệnh cho họ.