Tỉ phú Giáp Thìn Wei Jianjun: Người hồi sinh hãng SUV lớn nhất Trung Quốc

Tỉ phú người Trung Quốc Wei Jianjun đã đánh cược 'canh bạc cuộc đời' với Great Wall (Vạn lý trường thành) và thành công trong việc giúp họ thoát khỏi bờ vực phá sản để rồi trở thành thương hiệu SUV số một Trung Quốc như ở thời điểm hiện tại.

Ông Wei Jianjun hiện là một trong những người giàu nhất Trung Quốc từ vị thế gần như "tay trắng" trong quá khứ - Ảnh: NGUYỄN THÀNH ĐẠT

Cá tính của tỉ phú Wei Jianjun được các đồng sự trong ngành xe miêu tả là không đặc biệt. Ông đơn giản, thẳng tính, không vòng vo. Cá tính “con nhà lính” của vị tỉ phú hiện giàu thứ 13 Trung Quốc này cũng ảnh hưởng rất nhiều lên Great Wall Motors (GWM) - thương hiệu được ông một tay đưa trở lại ánh hào quang.

Khởi nghiệp từ dệt thảm, làm máy bơm nước

Wei Jianjun, sinh năm 1964, là “con nhà lính” chính hiệu khi tính khí và phong cách của ông mang đậm chất quân đội. Sau khi tốt nghiệp cấp 3, ông làm việc tại nhà máy Tongxian Mini Motor ở Bắc Kinh và sau đó là một nhà máy dệt thảm cũng tại thủ đô Trung Quốc, trong khi cả gia đình trở về Bảo Định.

Năm 1976, chú của Wei Jianjun mở xưởng sửa chữa Great Wall tại Bảo Định - một cột mốc quyết định cuộc đời ông sau này.

Ngay từ những ngày đầu sự nghiệp, ông Wei Jianjun đã có thói quen chọn cho mình lối đi riêng - Ảnh: NGUYỄN THÀNH ĐẠT

Trong thời gian rảnh rỗi, ông tự cầm lái chiếc Lada - yếu tố có thể nói là cực hiếm thời đó bởi người sở hữu xe riêng đã hiếm, người trẻ tuổi như vậy càng hiếm hơn. Yếu tố này khiến Wei Jianjun đam mê trở thành một tay đua rally chuyên nghiệp.

Tới 1986, Wei Jianjun bỏ mảng dệt thảm và quay về làm việc tại công ty của cha mình. Ban đầu, ông làm giám đốc quản lý mảng sản xuất máy bơm nước. Tới 1989, ông thuyết phục thành công bố mình mở rộng kinh doanh sang mảng hoàn toàn mới là hệ thống treo ô tô bằng Công ty Taihang Dongwei Automotive Suspension.

Thời điểm quyết định sự nghiệp lẫy lừng

Thời điểm định mệnh quyết định sự nghiệp của Wei Jianjun tới vào năm 1989. Khi đó, chú ông là Deliang qua đời và để lại công ty xe Great Wall. Quyền sở hữu công ty, theo luật thời đó, không chuyển về gia đình Wei Jianjun mà chuyển về thành phố Bảo Định.

Lúc này, công ty này có 60 công nhân viên và khó có thể nói là thành công. Chỉ một số ít công nhân được đào tạo kỹ thuật bài bản và họ vẫn còn một số khoản nợ chưa thanh toán. Thành phố đã sẵn sàng giải thể hoặc tìm bên mua lại công ty trên thay vì tiếp tục tự mình điều hành.

Wei Jianjun nhận thấy Great Wall là một cơ hội lớn để theo đuổi đam mê của mình thay vì cứ bước chân theo sự nghiệp cha. Ông ứng cử vị trí giám đốc Great Wall mà không thông báo cho gia đình và tới năm 1990 chính thức được giao phó công việc này với nhiệm kỳ 5 năm. Ở thời điểm này, Wei Jianjun mới chỉ 26 tuổi.

Canh bạc của ông với Great Wall được đưa ra mà không hề tham khảo qua ý kiến của những người trong gia đình vốn không xa lạ gì với mảng kinh doanh - Ảnh: NGUYỄN THÀNH ĐẠT

Ngay khi đảm nhiệm cương vị mới, Wei Jianjun nhận ngay ra vấn đề: ông không có một kỹ sư nào dưới trướng trong khi bản thân cũng không có kinh nghiệm nhiều về mảng ô tô. Thứ duy nhất Wei Jianjun có là tham vọng đưa Great Wall lấn sân sang mảng xe du lịch. Giải pháp ông đưa ra là tự mình học hỏi những mẫu xe đang có trên thị trường.

Tới 1993, Wei Jianjun và Great Wall bắt đầu tung ra những dòng xe đầu tiên. Ngay cả với một thiên tài, khoảng thời gian 3 năm vẫn là quá ngắn ngủi để chế tạo ra một mẫu xe hoàn chỉnh.

Wei Jianjun không có cách nào khác là phải đi đường tắt, đó là copy các dòng xe có tiếng trên thị trường như Nissan Cedric (Great Wall CC1020) và Toyota Crown (CC1020S). Chỉ một số ít xe của hãng là có đôi chút cá tính riêng, chẳng hạn wagon CC6470.

Thu hồi giấy phép - bước ngoặt mới của Great Wall

Sản lượng 100 xe mà Great Wall đạt được thời đó được đánh giá là thành công lớn, tuy nhiên may mắn lại không đến với họ. Khi đang bận rộn mở rộng dây chuyền sản xuất, công ty bị áp luật mới khắt khe hơn và tới 1994 bị thu hồi giấy phép sản xuất vì không đạt điều kiện.

Dù vậy, ít nhất Wei Jianjun vẫn chứng minh được tài năng của mình và được gia hạn thêm một nhiệm kỳ 5 năm nữa. Trong khi cố gắng đưa Great Wall trở lại, ông ghé thăm Thái Lan và Mỹ khi một ý tưởng nảy ra trong đầu lãnh đạo trẻ tuổi người Trung Quốc: tại sao không làm bán tải? Phân khúc này đặc biệt thành công ở 2 quốc gia trên và lại đang thiếu tại Trung Quốc vì chất lượng thấp (với xe nội địa) hoặc quá đắt (với xe nhập từ Nhật).

Việc lựa chọn tập trung vào những phân khúc nam tính, thực tiễn như bán tải và SUV đã mang tới cá tính riêng cho thương hiệu Great Wall - Ảnh: NGUYỄN THÀNH ĐẠT

Ý tưởng của Wei Jianjun sau đó chuyển hóa thành Great Wall Deer (1996), một mẫu bán tải cỡ trung lấy Toyota Hilux làm cảm hứng. Giá mẫu xe này chỉ rẻ bằng nửa xe liên doanh Nissan hay Isuzu thời đó trong khi chất lượng được đánh giá tuyệt hảo. Một mình Deer đưa Great Wall lên vị thế nhà sản xuất xe bán tải lớn nhất Trung Quốc chỉ trong 3 năm - vị trí họ nắm giữ cho tới tận ngày hôm nay.

Tới 1998, Great Wall Motors chính thức được thành lập với Wei Jianjun được thưởng 25% cổ phần vì những đóng góp của mình. Trong những năm sau đó, gia đình ông thâu tóm 56% cổ phần công ty trong khi thành phố Bảo Định nắm giữ phần còn lại. Tới 2011, nhà Wei thâu tóm 100% GWM sau khi hãng lên sàn lần thứ 2.

Bí quyết của Wei Jianjun để biến Great Wall thực sự trở thành “Vạn lý trường thành”

Một điểm rất đặc biệt của các dòng xe Great Wall là các mẫu xe của họ ngay từ đầu đã có tên tiếng Anh. Ngay cả tên tiếng Trung của các dòng xe GWM sau này cũng lấy cảm hứng từ tiếng Anh chuyển ngược lại, chứ không có xuất xứ từ tiếng Trung như các hãng xe Trung Quốc khác.

Trong nhiều thập kỷ sau đó, Great Wall copy thiết kế rất nhiều mẫu xe nổi tiếng. Cách tiếp cận này mang lại thành công cho họ nhưng cũng khiến hãng phải đối diện nhiều vụ kiện. GWM chỉ bắt đầu tự sử dụng thiết kế xe mình phát triển trong giai đoạn gần đây.

Ngay cả khi đã thành công với Great Wall, ông Wei Jianjun vẫn có cách lèo lái con thuyền của mình rất riêng - Ảnh: NGUYỄN THÀNH ĐẠT

Ngược lại, mảng kỹ thuật xe Great Wall có lối tiếp cận thông minh. Họ sử dụng các công nghệ tốt nhưng đã hết bản quyền, chẳng hạn động cơ 4 xi lanh tới từ Toyota, cho các sản phẩm của mình. Những mảng còn lại như hệ thống xả hay phun xăng được nâng cấp bởi họ hoặc nhờ tới các bên thứ 3 danh tiếng như Bosch.

Trong giai đoạn phải đi mượn công nghệ hết thời, Great Wall tự xây dựng trung tâm nghiên cứu và phát triển công nghệ riêng. Giờ, họ như nhiều thương hiệu Trung Quốc khác tự phát triển công nghệ của riêng mình, thậm chí động cơ và pin GWM còn được nhiều đối thủ mượn sử dụng.

Trong suốt quá trình phát triển của GWM, bóng dáng của Wei Jianjun luôn đứng sau thành công của công ty Trung Quốc. Quyết định biến hãng xe Trung Quốc thành một hãng xe tập trung vào các dòng xe mang chất nam tính, mạnh mẽ như SUV và bán tải đã giúp họ thành công như hiện tại. Cách tiếp cận “đạo nhái” ban đầu có thể gây tranh cãi nhưng không thể phủ nhận đã tạo thành nền tảng để họ phát triển thành thế lực lớn thứ 8 làng xe Trung Quốc như ngày nay.

Từ một người có gia cảnh bình thường, Wei Jianjun đã tự tay gây dựng đế chế của riêng mình với canh bạc lớn nhất cuộc đời khi mới chỉ 26 tuổi. Giờ, với khối tài sản 11,1 tỉ USD, ông là người giàu thứ 13 Trung Quốc.