Thu phí vào phố cổ Hội An, coi chừng 'giết' di sản

Hội An là một "di sản sống", việc phân loại khách và thường dân để thu vé rất khó khăn, gây xung đột. Ảnh: Hoàng Bin

Khu phố cổ đã quá tải, xô bồ

Trả lời phỏng vấn báo Lao Động ngày 4.4, ông Nguyễn Văn Sơn - Chủ tịch UBND TP.Hội An - cho rằng, quy chế mới (về việc quy định thu phí người vào phố cổ - trừ dân địa phương) không nhằm mục đích chống thất thu vé. Mục đích chính là đảm bảo cảnh quan môi trường và đặc biệt là đảm bảo sự công bằng hài hòa giữa người mua vé và người không mua vé.

Ông Sơn nói: "Hiện nay, không gian phố cổ có hạn, chỉ có 3 tuyến đường Trần Phú, Nguyễn Thái Học và Lê Lợi, nhưng cũng đã quá chật, vào giờ cao điểm không có chỗ chen chân.

Đến một lúc nào đó, những du khách nước ngoài, người mua vé tham quan sẽ quay lưng, bỏ đi vì đến Hội An toàn người là người, xô bồ mà không xem được gì. Hội An cũng dần biến thành một điểm đến rẻ tiền, không công bằng với Hội An - Di sản văn hóa thế giới.

Chuyện tăng cường thu chỉ là vấn đề phụ. Nhưng nếu thả tự do để mọi người vào vô tư như vậy thì đến một ngày, Hội An sẽ vỡ trận. Do đó, thành phố thực hiện quy chế mới vì muốn trả lại vẻ yên bình cho Hội An bằng cách tăng cường kiểm soát việc ra vào phố cổ thông qua việc mua vé tham quan...".

Cũng theo ông Sơn, quy chế này không mới so với những quy định đã ban hành trước đây và cũng chưa có các phương thức thu, phân loại đối tượng... cụ thể nào. Hội An cũng sẽ lắng nghe ý kiến từ người dân, du khách, dư luận, phải bàn bạc kỹ trước khi đưa vào áp dụng.

Tuy nhiên, ngay sau khi quy chế nói trên vừa ban hành, lập tức đã có nhiều phản ứng gay gắt từ cộng đồng.

Cần có giải pháp thu phí hợp lý hơn

Ông Phạm Tấn Bốn (quận Hải Châu, Đà Nẵng) cho rằng, Đô thị cổ Hội An tuy là Di sản Văn hóa thế giới nhưng đó là "di sản sống", khác hoàn toàn với khu Đền tháp Mỹ Sơn, hay quần thể Di tích Cố đô Huế. Một di sản sống, 1 đơn vị hành chính có dân sinh mà tổ chức thu phí thì dễ vi hiến.

Mặt khác, ngoài các công trình kiến trúc vật thể riêng có, thì chính những sinh hoạt đời sống, lễ nghi, giao thương, phong tục tập quán, các làng nghề truyền thống đang nối tiếp phát triển, hoạt động... mới chính là di sản văn hóa phi vật thể - một trong những yếu tố quan trọng để đô thị cổ này được công nhận là Di sản văn hóa thế giới. Lập rào bán vé, người dân các địa phương lân cận sẽ không vào, dần dần chỉ có du khách. Lúc ấy, hoạt động văn hóa mất dần. Như vậy, có thể gián tiếp "giết" chết văn hóa - hồn cốt của di sản.

Ông Nguyễn Sự - nguyên lãnh đạo TP Hội An - rất "sốt ruột" trước những những thông tin trái chiều, đang có nguy cơ làm xấu đi hình ảnh Hội An. Tuy nhiên, ông chưa đưa ra nhận xét: "Tôi chưa được đọc quy chế mới về việc có thu phí người vào phố cổ, cũng như phương án thu sẽ triển khai như thế nào, nên xin phép chưa có ý kiến.

Tuy nhiên, từ xưa nay, việc bán vé vào khu phố cổ chưa bao giờ đặt mục tiêu là 'tận thu', hay 'phải chống thất thu'. Dù những quy định quản lý, khai thác các di sản cho phép bán vé tham quan, nhưng với Hội An, trước đây chúng tôi chỉ bán vé du khách theo đoàn, khách nước ngoài có đi tour, ở khách sạn... Còn khách lẻ, người dân thì khuyến khích mua vé tham quan, chỉ kiểm soát vé tại các điểm di tích cụ thể. Nhưng nếu họ không mua, cũng được".

Theo ông Nguyễn Sự, Hội An vốn là di sản sống, là đô thị cổ có rất nhiều giá trị về văn hóa, tinh thần và cả tôn giáo. Nhiều người yêu Hội An vô điều kiện, mến Hội An không cần có lý do. Có những người đã "nghìn lần" đến Hội An, nhưng bỗng nhiên 1 ngày nhớ phố cổ, muốn vào uống 1 ly cà phê, chụp 1 bức ảnh tường rêu... không lẽ cũng bắt họ mua vé sao được.

Ngoài một số ý kiến đồng ý với quy chế mới, tăng cường việc thu phí để tăng giá trị dịch vụ, giảm quá tải cho khu phố cổ... thì phần lớn cộng đồng, du khách, đặc biệt trên mạng xã hội phản ứng rất dữ dội về việc sẽ thu phí người vào phố cổ Hội An.

Hiện chính quyền TP Hội An chưa chính thức thực hiện quy chế mới này.