Tham Lương - Bến Cát: Kênh vẫn đen hôi cạnh nhà máy xử lý nước thải ngàn tỉ... 'đói' nước

10:40 22/07/2023

Không có hệ thống cống thu gom, nhà máy xử lý nước thải Tham Lương - Bến Cát, quận 12 (TP.HCM) không đủ nước để xử lý và đã phải hoạt động cầm chừng gần 7 năm qua.

Nằm cạnh sông Vàm Thuật, nhà máy xử lý nước thải Tham Lương - Bến Cát (giai đoạn 1) nằm trong khu đất rộng 2,3ha (phường An Phú Đông, quận 12). Đây là nhà máy đầu tiên của cả nước xử lý nước thải đạt loại A trước khi thải ra môi trường với công suất giai đoạn 1 là 131.000m3.

Nhà máy xử lý nước thải Tham Lương - Bến Cát có mục tiêu xử lý nước thải cho lưu vực 2.058ha, gồm quận Gò Vấp, một phần quận Bình Thạnh và quận 12, nơi có 700.000 dân.

Dự án có vai trò giải quyết ô nhiễm môi trường nước trầm trọng của kênh Tham Lương, sông Vàm Thuật, giảm tải lượng ô nhiễm đáng kể cho sông Sài Gòn.

Dù được đưa vào vận hành năm 2017 nhưng nghịch lý là sau gần 7 năm, nhà máy vẫn chưa có hệ thống cống thu gom dẫn tới không có nước để xử lý.

Cũng vì lượng nước thải xử lý chẳng được bao nhiêu, nên vào 2018 (tức sau một năm đưa vào hoạt động), TP đã ký hợp đồng giao nhà đầu tư về quản lý, duy tu, vận hành nhà máy "trong thời gian 5 năm hoặc cho đến khi đủ nước thải vận hành được 33,33% công suất nhà máy".

Thế nhưng, theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ Online, đến nay nhà máy chỉ xử lý khoảng 7.000 - 8.000 m3/ngày và đây chỉ là lượng nước để nhà máy hoạt động cầm chừng, giúp thiết bị không hỏng hóc, hao mòn vì để lâu... Nguyên nhân là do không có hệ thống thu gom nước thải dẫn tới việc nhà máy "đói nước".

Để xử lý tình trạng này, TP đã đầu dự án cải thiện hệ thống thoát nước, nước thải lưu vực Tham Lương - Bến Cát với từ nguồn vốn tài trợ của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB). Dự án có tên CRUS1 sẽ xây dựng hệ thống cống dẫn nước thải về nhà máy xử lý nước thải khu vực Tham Lương - Bến Cát đã hoàn thành giai đoạn 1 với công suất xử lý 131.000 m3/ngày đêm, dự kiến giai đoạn 2 công suất xử lý đạt 250.000 m3/ngày đêm.

Tổng mức đầu tư dự án CRUS1 là 352 triệu USD (tương đương 8.160 tỉ đồng). Trong đó nguồn vốn vay ODA gần 288 triệu USD (6.678 tỉ đồng), vốn tài trợ không hoàn lại 5 triệu USD (116 tỉ đồng), vốn đối ứng 59 triệu USD (1.374 tỉ đồng). Tuy nhiên dự kiến đến năm 2028 dự án này mới có thể hoàn thành, như vậy nhà máy xử lý nước thải này sẽ còn “đói nước” thêm 5 năm nữa. Ảnh chụp nhà máy vào cuối năm 2017.

Nhà máy xử lý nước thải Tham Lương - Bến Cát là dự án lĩnh vực môi trường đầu tiên tại TP.HCM thực hiện theo hình thức đối tác công tư, hợp đồng BT (xây dựng - chuyển giao), vận hành tự động hóa hoàn toàn.

Nhà máy xử lý nước thải ngàn tỉ này được thiết kế có nhiều công nghệ hiện đại, sử dụng hệ thống pin năng lượng mặt trời để cung cấp điện cho nhà máy hoạt động (công suất từ 1,25 - 1,3MW).

Theo nhận định của các chuyên gia giao thông - đô thị, nhà máy xử lý xử lý nước thải Tham Lương - Bến Cát thiếu đồng bộ gây lãng phí hiệu quả đầu tư, ảnh hưởng đến môi trường. Do vậy, cần phải khẩn trương tìm nguồn lực để khắc phục ngay. Trong khi TP đang nỗ lực cải tạo kênh rạch thì xử lý nước thải sẽ là khâu quan trọng nhất, nếu không ô nhiễm vẫn hoàn ô nhiễm.

Trong khi đợi nhà máy có đường ống và theo kế hoạch triển khai dự án kết nối phải đến 2028 thì nước thải vẫn cứ đổ ra dòng kênh. Ghi nhận những ngày này, nước trên kênh Tham Lương có màu đen kịt như nhớt, đặc quánh vì ô nhiễm.

TP.HCM cần thêm nhà máy xử lý nước thải

Theo Sở Xây dựng TP.HCM, hiện nay TP mới đang vận hành 3 nhà máy xử lý nước thải là Bình Hưng, Tham Lương - Bến Cát, Bình Hưng Hòa và 4 trạm xử lý nước thải của khu dân với tổng công suất 200.000m3. Tuy nhiên, mỗi ngày TP.HCM thải ra xấp xỉ 1,6 triệu m3 nước thải.

Như vậy có khoảng 1,4 triệu m3 nước thải vẫn đổ ra môi trường sông, kênh, rạch... pha loãng gây ô nhiễm