Tết trong cung đình xưa ra sao? Trò đánh đu ngày Tết có từ thời Trần?

Sách 'Tết chốn vàng son' của nhà báo Lê Tiên Long tập hợp nhiều bài viết giải mã cách vua nước Việt đón Tết, ăn Tết cổ truyền như thế nào; triều đình có những nghi lễ gì, tổ chức ra sao...

Sách Tết chốn vàng son của nhà báo Lê Tiên Long cung cấp nhiều thông tin về cách vua nước Việt ăn Tết

Tết chốn vàng son gồm 35 câu chuyện với 2 phần chính: Cung đình chuẩn bị đón Tết và vua quan ăn Tết.

Theo nhà văn, nhà báo Yên Ba, đây là cuốn sách viết về phong vị vàng son một thuở của cha ông ta trong những ngày Tết đến xuân về.

Phạm vi nội dung của Tết chốn vàng son giới hạn trong chốn cung đình, nơi các vị vua thực hiện các nghi lễ tế trời đất, rồi tổ chức ăn Tết, đón xuân, ban thưởng, duyệt binh, tập trận, cày ruộng đầu xuân...

Những nghi lễ trong cung đình Việt ngày Tết

Trong phần đầu quyển sách, Lê Tiên Long nói về những nghi lễ trong cung đình Việt ngày Tết; lịch nghỉ Tết của triều Nguyễn; chuyện dùng ấn "Hoàng đế chi bảo"; cây nêu trong cung đình ngày Tết; vua ban thưởng cho quần thần ăn Tết...

Theo tác giả, vào ngày Tết, vua nước Việt sẽ thực hiện những nghi lễ quan trọng như: thờ cúng tổ tiên, tế Trời (tế Giao), tế Xã Tắc (thần Đất và thần Nông) vào dịp đầu xuân.

Nói về nghi thức cúng tổ tiên của các vua Việt, Lê Tiên Long cho biết:

"Vào thời Trần, nghi lễ này được Lê Tắc kể lại trong An Nam chí lược là: sáng mùng một Tết, các vua Trần thường đến cung Trường Xuân, hướng về các lăng tổ tiên ở phủ Thiên Trường phía nam làm lễ vọng bái.

Thời Hậu Lê cũng giống thời Trần, quê hương của các vua chủ yếu ở Lam Sơn, Thanh Hóa nên vua thường chỉ về cúng tế phần mộ tổ tiên lúc thư nhàn, còn ngày Tết, vua làm lễ vọng từ kinh thành.

Sang đến thời Lê trung hưng, trong các ngày Tết, các vua Lê thực hiện nghi lễ cúng bái tổ tiên ngay tại điện Kính Thiên, rồi mới tiến hành nhận nghi thức chúc thọ của hoàng tộc và trăm quan.

Điện Kính Thiên ở thời Lê sơ vốn là nơi vua thiết Đại triều. Đến thời Lê trung hưng, thực quyền nằm trong tay các chúa Trịnh nên nghi lễ Đại triều không còn nữa, điện chuyển thành nơi các vua Lê thờ cúng tổ tiên.

Trong những ngày Tết, Thái miếu, nơi thờ các vị vua trước và tổ tiên vua Lê Thái Tổ, cũng luôn đỏ đèn với các nghi lễ thờ phụng".

Ngoài ra, theo Lê Tiên Long vào mùa xuân, các vị quân chủ của những nước thuộc nền văn minh nông nghiệp như nước Việt còn thực hiện nghi lễ cày ruộng Tịch điền để khuyến khích nhân dân chăm lo sản xuất.

Tranh minh họa bìa sách Tết chốn vàng son

Thú chơi trong cung đình ngày Tết

Với phần Vua quan ăn Tết, Lê Tiên Long viết cụ thể hơn về những nếp sống, thú chơi Tết trong cung đình Việt qua các bài viết: lễ Chính Đán của các vị vua Việt; âm nhạc cung đình ngày Tết; dâng ngọc, lụa cúng trời đất trong lễ tế Giao; vua Gia Long ăn Tết ở Thăng Long; chén trà đầu xuân của vua chúa, thường dân...

Qua nghiên cứu từ tư liệu chắt lọc trong sử sách, Lê Tiên Long kể ra rất nhiều thú chơi Tết của vua chúa, dân gian ngày xưa như: tổ chức lễ đua thuyền, xem đấu voi, hát xướng, chọi trâu, gà...

Ví dụ, cung đình triều Nguyễn có các trò chơi ngày Tết khá phong phú như: tổ chức diễn tuồng, đốt pháo bông cho dân chúng xem. Trong cung và các gia đình quan lại, quý tộc ở Huế còn phổ biến các trò chơi xăm hường; đầu hồ; bài vụ...

Hay một trò chơi dân gian từ thời Trần vẫn còn lưu truyền đến ngày nay là trò đánh đu. Theo sử sách, nhân dân châu Hóa (vùng Thừa Thiên ngày nay) có tục cứ đến mùa xuân sẽ tụ họp đánh đu.

Nhà báo Lê Tiên Long, tác giả sách Tết chốn vàng son

Tết trong cung đình xưa ra sao? Trò đánh đu ngày Tết có từ thời Trần? - Ảnh 4.