Sức hút của manga

"Thám tử Conan", "Bảy viên ngọc rồng", "Đảo hải tặc" bán hàng trăm triệu bản, thu hút độc giả sau vài thập niên.

Manga không chỉ giữ vị trí nổi bật trong văn hóa Nhật Bản mà còn có sức ảnh hưởng toàn cầu. Theo nền tảng thu thập dữ liệu Statista của Đức, năm 2023, thị trường manga được định giá 693 tỷ yên (4,5 tỷ USD), tiếp tục tăng trưởng mạnh năm nay. Số liệu của Business Insider cho thấy doanh số bán manga trên toàn thế giới năm 2021 - giai đoạn đỉnh điểm của đại dịch - đạt kỷ lục là 1,47 tỷ USD.

Theo The Paper, manga ban đầu thường được đăng nhiều kỳ trên báo hoặc tạp chí. Các họa sĩ Nhật ít dựa theo văn bản. Họ tạo ra những câu chuyện với hình vẽ, biểu cảm sinh động. Truyện dễ mang theo, có sức lan tỏa lớn hơn sách tranh của phương Tây. Ở Nhật Bản, truyện đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của trẻ em, mở rộng nhận thức của đối tượng này với giả. Học giả người Nhật Higuchi Yuichi thậm chí từng viết bài luận chỉ trích những bậc phụ huynh không cho con xem truyện tranh. Ngoài trẻ em, manga còn hướng đến nhiều đối tượng, từ các cô gái, chàng trai trẻ cho đến người trưởng thành.

Nhiều bộ manga đã duy trì sức hút suốt vài chục năm nhờ cốt truyện gay cấn, logic. Theo trang Screenrant thống kê, đến tháng 7 năm nay, top 10 bộ manga bán chạy nhất mọi thời gồm: Đảo hải tặc (hơn 500 triệu bản), Bảy viên ngọc rồng và Golgo 13 (300 triệu bản), Thám tử Conan (270 triệu bản), Doraemon và Naruto (250 triệu bản), Slam Dunk (170 triệu bản), KochiKame: Tokyo Beat Cops (157 triệu bản), Thanh gươm diệt quỷ (150 triệu bản), Shin Cậu bé bút chì (148 triệu bản).

Đa số bộ truyện kéo dài vài chục năm nhưng chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Thám tử Conan, bộ truyện ra mắt từ năm 1994, đến nay vẫn chưa hé lộ "trùm cuối", kẻ khiến Shinichi Kudo biến thành học sinh tiểu học. Dù nhiều fan đời đầu sốt ruột với diễn tiến tác phẩm, truyện vẫn thu hút lớp khán giả mới ở độ tuổi teen.

Một bộ manga khác vẫn giữ được sức hút sau gần ba thập niên là Đảo hải tặc. Theo trang CBR, sau 27 năm, tiếng vang của Đảo hải tặc chưa có dấu hiệu dừng lại, nhờ sự tìm tòi và sáng tạo không ngừng của tác giả Eiichiro Oda. Ông Monkey D. Luffy và băng hải tặc đến những vùng đất mới, với các chuyến phiêu lưu phức tạp và nhiều thử thách hơn. Các nhân vật anh hùng là nữ hoặc thuộc cộng đồng LGBT như Yamato, Kiku và Ivankov được xây dựng với tính cách độc đáo, thu hút khán giả hiện đại.

Một tập truyện One Piece (Đảo hải tặc) xuất bản ở Việt Nam. Ảnh: Nhà xuất bản Kim Đồng

Trang Sohu của Trung Quốc nhận xét chính sự chăm chỉ, kiên trì của tác giả đã giúp truyện tranh Nhật Bản duy trì danh tiếng. Gosho Aoyama vẽ Thám tử Conan đều đặn, chỉ dừng một thời gian năm 2015 vì lý do sức khỏe.

Ngoài ra, quy trình sáng tác manga diễn ra chặt chẽ, khoa học. Trên infzm, Đinh Băng - một họa sĩ truyện tranh Trung Quốc, từng có thời gian học ở Nhật Bản, cho biết biên tập viên của các nhà xuất bản cùng tác giả định hướng xây dựng nhân vật, phát triển cốt truyện. Vì thế, ngay cả những họa sĩ mới cũng được hướng dẫn để có tác phẩm đạt tiêu chuẩn. Trước khi ra mắt một bộ manga, họ mất hàng năm để chuẩn bị chất liệu, chi tiết, phương án dự phòng.

Doraemon - nhân vật manga được công nhận là công dân Nhật Bản. Ảnh: Garage Entertainment

Thành công của các phiên bản anime hoặc live-action tăng sức hút cho manga. Cuối năm 1995, Gosho Aoyama từng muốn từ bỏ việc xuất bản Conan vì thường xuyên mâu thuẫn với biên tập viên trong việc phát triển câu chuyện. Tuy nhiên, ông tiếp tục sáng tác do bộ anime Thám tử Conan (1996) nhận phản hồi tốt, giúp danh tiếng truyện gốc tăng vọt. Gần nhất, Conan 27 - phim điện ảnh thứ 27 về thám tử teo nhỏ - ra mắt tháng 4, vào danh sách 10 phim Nhật Bản ăn khách nhất lịch sử phòng vé.

Năm 1996, họa sĩ Fujiko F. Fujio, cha đẻ Doaremon, qua đời khi đang ấp ủ vẽ bộ truyện dài về nhân vật, chưa hoàn thành cái kết của bộ manga. Dù vậy bộ truyện vẫn được quan tâm do các phim chuyển thể liên tục ra đời. Tác phẩm điện ảnh thứ 43 về mèo máy mới đây là phim hoạt hình ăn khách nhất rạp Việt, doanh thu vượt 100 tỷ đồng.

Trên diễn đàn Quora, hàng triệu độc giả đồng tình ý kiến manga không đơn thuần chỉ mang tính giải trí mà truyền tải nhiều bài học, thông điệp ý nghĩa. Một độc giả viết: "Hầu hết bộ manga đều nhấn mạnh tầm quan trọng của tình bạn, đồng thời khuyến khích mỗi người yêu bản thân, có ước mơ và nỗ lực trong cuộc sống. Dù chiến thắng hay thất bại, đó chưa hẳn là kết thúc".

Hà Thu (theo Sohu, Business Insider, The Paper)