Sau vụ cháy nhà trọ làm 14 người chết: Chúng ta nợ người thuê trọ một chính sách?

08:20 27/05/2024

Dịch vụ thuê trọ chủ yếu vẫn do người thuê tự thỏa thuận với chủ nhà mà không qua trung gian.

Xung quanh hiện trường vụ cháy ở Trung Kính (Q.Cầu Giấy, Hà Nội) có nhiều căn nhà trọ được xây san sát nhau trong ngõ nhỏ, quây kín bởi lồng sắt kiên cố - Ảnh: NGUYỄN KHÁNH

Để nâng cao chất lượng dịch vụ nhà trọ, Nhà nước phải tăng cường giám sát và có các quy định chặt chẽ hơn để vận hành thị trường chuyên nghiệp. Điều này sẽ phần nào hạn chế hệ lụy phát sinh những vụ cháy thương tâm như vừa qua.

Tuổi Trẻ đã có cuộc trao đổi với TS VŨ ĐÌNH ÁNH, chuyên gia kinh tế, xoay quanh vấn đề trên.

Ông Ánh cảnh báo nhà trọ không đủ điều kiện và không được kiểm tra thường xuyên sẽ tiềm ẩn vô vàn rủi ro cho khách thuê.

* Qua vụ cháy khiến 14 người thiệt mạng tại Hà Nội, ông đánh giá thế nào trong khi nhu cầu thuê nhà trọ dạng này luôn bức thiết, đặc biệt là ở các đô thị lớn?

TS VŨ ĐÌNH ÁNH

- Như chúng ta đã biết, một vụ cháy xảy ra có rất nhiều nguyên nhân, tuy nhiên chủ yếu là do phòng cháy chữa cháy của chủ nhà chưa đảm bảo dẫn đến chập điện hay do cơi nới các tầng, phá vỡ quy hoạch, tăng mật độ xây dựng đã "vô tình" bịt đi các lối thoát hiểm.

Khi xảy ra hỏa hoạn thì người thuê ở tất cả các phòng rất khó có thể thoát ra ngoài.

Thực tế cho thấy việc xây nhà trọ không đủ điều kiện nảy sinh hàng loạt vấn đề, trong đó có phòng cháy chữa cháy, an ninh trật tự, môi trường sống...

Thường thì khu nhà trọ mới đi vào hoạt động thời điểm kiểm tra ban đầu phần lớn luôn đảm bảo.

Tuy nhiên theo thời gian thì chủ nhà không thực hiện tốt khâu phòng cháy chữa cháy đúng quy định và có sự thiếu giám sát của một bộ phận cán bộ cấp cơ sở.

Như báo chí đã đưa, sau mỗi vụ cháy nghiêm trọng, những cán bộ thiếu giám sát cũng đã bị xử lý nhưng rồi tại sao mấy năm gần đây những vụ cháy đặc biệt nghiêm trọng vẫn liên tục xảy ra?

Quan sát cho thấy dịch vụ nhà trọ lâu nay hoạt động rất manh mún, thiếu đi một thị trường cho thuê chuyên nghiệp. Hệ lụy của nó là nhu cầu của rất nhiều đối tượng khác nhau đang được đáp ứng bởi dịch vụ cho thuê tự phát.

Có những căn nhà được đầu tư làm chuyên phòng trọ hay ở dạng chung cư mini nhưng cũng có nhiều phòng trọ được cải tạo từ chính những ngôi nhà của gia chủ.

Nếu chủ nhà mở thêm cửa hàng bán tạp hóa hoặc sửa chữa điện tử, xe điện... sẽ vô cùng tai hại. Nói tóm lại, chúng ta đang để dịch vụ nhà trọ phát triển tự phát, mạnh ai nấy làm.

* Như vậy để xác lập thị trường cho thuê nhà trọ bài bản cần phải làm gì?

- Theo tôi, để thị trường nhà cho thuê hoạt động chuyên nghiệp, ngoài đảm bảo điều kiện phòng cháy chữa cháy, không gian sống nơi thuê trọ thì công tác thanh tra, kiểm tra phải diễn ra thường xuyên, liên tục.

Kiên quyết tước giấy phép đối với những cơ sở kinh doanh cho thuê trọ, chung cư mini không đảm bảo. Đặc biệt là đối với những căn nhà ở kết hợp kinh doanh và cho thuê trọ có nguy cơ xảy ra cháy nổ cao.

Bên cạnh đó, cơ quan quản lý nhà nước phải thường xuyên kiểm tra định kỳ theo kế hoạch đối với quá trình vận hành nhà trọ. Tăng cường giám sát, quy trách nhiệm cán bộ cấp cơ sở nếu không sâu sát kiểm tra.

Chúng ta không xác lập được thị trường cho thuê nhà trọ bài bản, vẫn để người thuê tự thỏa thuận với chủ nhà mà thiếu "bàn tay" giám sát, quản lý đồng bộ của Nhà nước thì có thể còn xảy ra nhiều vụ cháy thương tâm.

Nhà trọ xuống cấp, quây tôn kín, ẩm thấp trên phường Khương Trung, quận Thanh Xuân (Hà Nội) - Ảnh: DANH KHANG

* Ngoài số sinh viên rất lớn, theo Liên đoàn Lao động Hà Nội, trên địa bàn thành phố có 2,7 triệu công nhân, tuy nhiên vẫn còn có đến 70% đang phải thuê trọ?

- Nói đến nhà thì ai cũng mong muốn sở hữu, tuy nhiên với đặc tính của công nhân có thể dịch chuyển đi chỗ khác làm việc. Bên cạnh đó, họ ở xa gia đình và thu nhập cũng có giới hạn nên không có nhiều người có nhu cầu mua nhà.

Tại sao không hướng đến cho thuê nhiều hơn mà cứ xét để bán nhà cho đối tượng này? Theo kinh nghiệm của một số nước ở châu Âu, chỉ hỗ trợ người thuê nhà, không hỗ trợ người mua nhà. Hiện tại chỉ mới 20% số lượng nhà ở xã hội được cho thuê. Chính sách nhà ở xã hội đối với công nhân nên cho thuê thay vì chỉ tập trung hướng đến người mua.

Nguồn: Quang Thế - Đồ họa: N.K.

Kiến trúc sư Trần Huy Ánh (ủy viên thường vụ Hội Kiến trúc sư TP Hà Nội):

Nợ người thuê trọ một chính sách

Hiện nay, chúng ta đang nợ loại hình nhà trọ một chính sách. Chúng ta "lơ nó đi", đặt loại hình nhà ở này ra ngoài lề của sự phát triển đô thị.

Đặt nhà trọ bên ngoài các văn bản quy phạm pháp luật, quy chuẩn, quy phạm, cũng như chiến lược quy hoạch phát triển đô thị.

Ví dụ với chung cư thương mại chúng ta quy định bao nhiêu mét vuông trở lên phải có hồ sơ thiết kế, thẩm duyệt phòng cháy chữa cháy, nhưng các khu nhà trọ, thậm chí cả chung cư mini nhiều khi chỉ có quy mô 100 - 200m2 xây dựng, nằm dưới chuẩn nhưng nguy cơ cháy nổ lại cao hơn các chung cư thương mại. Hầu hết các chủ kinh doanh nhà trọ đều xây các khu nhà trọ trên đất có sổ đỏ, được cấp phép xây dựng.

Việc họ chia nhỏ diện tích các phòng trọ làm cho loại hình nhà ở này linh động, phù hợp với nhu cầu, thu nhập của số đông người thuê trọ. Đáng tiếc là các quy định về phòng cháy chữa cháy với các khu nhà trọ hiện nay rất mơ hồ, tùy tiện.

Khi sửa Luật Nhà ở thời gian qua đã có những quan điểm ủng hộ không cấp phép xây dựng chung cư mini nhưng dù cấp phép hay không thì các khu nhà trọ, tòa chung cư mini vẫn tồn tại đầy sức sống.

Nếu chúng ta nhìn nhà trọ là một sản phẩm của nền kinh tế, của một giai đoạn phát triển thì phải có chính sách phù hợp cho loại hình nhà trọ ở đô thị, nhà trọ cho công nhân khu công nghiệp. Về kỹ thuật không có gì khó, khu nhà trọ dù ở sâu bao nhiêu trong ngõ thì về mặt kiến trúc vẫn có thể có giải pháp bảo đảm an toàn cháy, nổ.

Cơ hội để bổ sung chính sách, cập nhật các thiếu hụt về quy chuẩn, quy phạm rất nhiều nhưng luôn cần tầm nhìn của cơ quan quản lý.

Kỳ họp thứ 7 đang diễn ra, Quốc hội đang thảo luận về ba văn bản rất quan trọng là Luật Thủ đô, quy hoạch thủ đô và điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng thủ đô. Ba văn bản này hoàn toàn có thể bổ sung những quy định, quy chuẩn, quy phạm mới đối với những khu nhà trọ là sản phẩm đặc trưng của các làng lên phố.

Luật Thủ đô cần có quy định về bảo đảm cuộc sống an toàn cho người dân thủ đô, trong đó có an toàn về nhà ở, phòng cháy chữa cháy, cứu hộ cứu nạn. Luật cần thiết thực với người dân chứ không chỉ là những chính sách ở tầm vĩ mô.

Ông Trần Ngọc Chính (chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam):

Cải tạo, sửa chữa những khu nhà trọ không an toàn

Hiện nay, điều đáng lưu ý là hầu hết các khu nhà trọ ở Hà Nội được xây dựng trong những ngôi làng cũ, được đô thị hóa trở thành phố phường trong nhiều năm qua.

Người dân có đất có quyền xây nhà trọ cho thuê, nhưng để bảo đảm an toàn cho loại hình nhà trọ hiện nay các cơ quan quản lý xây dựng nhà ở cần siết chặt khâu cấp phép xây dựng nhà trọ, nhà trọ cũng cần có thiết kế và giám sát chặt việc tuân thủ thiết kế theo giấy phép xây dựng.

Trong số hàng ngàn khu nhà trọ hiện hữu tại Hà Nội hiện nay, có hàng trăm khu không bảo đảm an toàn về cháy nổ, không có lối thoát hiểm.

Cơ quan chức năng thành phố cần kiểm tra tất cả các khu nhà trọ trên địa bàn, khu nhà trọ nào không bảo đảm an toàn cần đóng cửa, yêu cầu chủ nhà trọ sửa chữa, cải tạo lại. Với những khu nhà trọ xây mới, cần quy định rõ đất xây nhà trọ phải có ngõ vào đủ rộng, diện tích đất tương ứng với số tầng của từng khu nhà trọ.

Quy định về an toàn phòng cháy chữa cháy không thiếu nhưng việc thực thi, giám sát việc kinh doanh cho thuê trọ ở các đô thị hiện nay còn lỏng lẻo. Vai trò của chính quyền cấp phường, cấp quận trong bảo đảm an toàn các khu nhà trọ là rất lớn.

Vấn đề cần làm là quản lý chặt chẽ hoạt động kinh doanh thuê trọ, xử lý nghiêm chủ những khu nhà trọ mất an toàn phòng cháy, xây dựng không đúng thiết kế được cấp phép.