Sáp nhập tỉnh nhìn từ quy hoạch 6 vùng kinh tế

TP - Theo các chuyên gia, nhà khoa học, sáp nhập các tỉnh lại với nhau không chỉ dựa trên tiêu chí, tiêu chuẩn về diện tích, dân số mà còn phải tính đến các yếu tố về văn hóa, truyền thống lịch sử, cũng như mối liên kết giữa các vùng, các khu vực được thể hiện qua bản Quy hoạch tổng thể quốc gia và quy hoạch 6 vùng kinh tế - xã hội trong cả nước.

Mở rộng để phát triển

Trao đổi với PV Tiền Phong về chủ trương nghiên cứu sáp nhập tỉnh, ông Đào Ngọc Nghiêm, nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch và Kiến trúc Hà Nội, bày tỏ sự ủng hộ với chủ trương mà Đảng nêu ra. Tuy nhiên, trước vấn đề lớn này, theo ông, các phương án đưa ra cần được nghiên cứu kỹ lưỡng, thận trọng, không chỉ căn cứ về quy mô dân số, diện tích mà còn phải tính đến nhiều yếu tố khác như văn hóa, truyền thống lịch sử, tính liên kết vùng, cũng như yêu cầu phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới, phù hợp với nguyện vọng của người dân.

Tiền Phong Vùng Đông Nam bộ gồm 6 tỉnh, thành phố, trong đó có những địa phương không đủ tiêu chí về diện tích 1

Vùng Đông Nam bộ gồm 6 tỉnh, thành phố, trong đó có những địa phương không đủ tiêu chí về diện tích

“Đại hội XIII của Đảng đã đặt ra mục tiêu: Đến năm 2030, nước ta trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; và đến năm 2045, trở thành nước phát triển, thu nhập cao. Để hiện thực được mục tiêu này, nhiệm vụ đặt ra, từ năm 2026, tăng trưởng kinh tế phải đạt mức hai con số. Do đó, khi nghiên cứu việc sáp nhập các tỉnh lại với nhau phải tính đến yếu tố này, và phải trả lời câu hỏi: Sáp nhập tỉnh để làm gì? Ngoài thực hiện tinh gọn tổ chức bộ máy thì có tạo ra các động lực phát triển mới nhanh và mạnh không? Các phương án sáp nhập tỉnh phải trả lời được những câu hỏi này”, ông Nghiêm nói.

Tiền Phong Vùng đồng bằng sông Hồng gồm 11 tỉnh, thành phố, trong đó có những địa phương không đủ tiêu chí về diện tích hoặc dân số 1

Vùng đồng bằng sông Hồng gồm 11 tỉnh, thành phố, trong đó có những địa phương không đủ tiêu chí về diện tích hoặc dân số

Một chuyên gia cho biết, nếu chỉ căn cứ vào tiêu chuẩn của đơn vị hành chính và phân loại đơn vị hành chính qua diện tích và dân số thì cả nước có đến hàng chục tỉnh, thành không đủ tiêu chuẩn về quy mô dân số hoặc diện tích tự nhiên; nhiều tỉnh không đáp ứng được cả 2 tiêu chí. Tuy nhiên, theo Kết luận số 127 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, việc nghiên cứu sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, ngoài căn cứ về quy mô dân số, diện tích, Bộ Chính trị, Ban Bí thư nhấn mạnh cần nghiên cứu kỹ Quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch địa phương, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, phát triển ngành, mở rộng không gian phát triển, phát huy lợi thế so sánh, đáp ứng yêu cầu phát triển đối với từng địa phương và yêu cầu, định hướng phát triển của giai đoạn mới... làm cơ sở, căn cứ khoa học trong sắp xếp. “Các bản quy hoạch mà Kết luận 127 nêu ra là dữ liệu đầu vào cực kỳ quan trọng để xem xét mối liên kết giữa các tỉnh, mối liên kết vùng để từ đó quyết định các tỉnh nào cần sáp nhập lại với nhau cho phù hợp”, vị chuyên gia nói.

Từ ví dụ sinh động về mở rộng Thủ đô Hà Nội, ông Nghiêm cho biết, lúc đầu xây dựng 4 phương án mở rộng khác nhau. Sau khi xem xét kỹ lưỡng các phương án, tính đến mối liên kết và yêu cầu phát triển trong thời kỳ mới, Trung ương, Quốc hội quyết định hợp nhất toàn bộ Hà Tây, huyện Mê Linh (Vĩnh Phúc) và 4 xã thuộc Hòa Bình vào Hà Nội. “Khi đó cũng có ý kiến đặt vấn đề nhập Mê Linh và 4 xã của Hòa Bình vào làm gì? Nhưng trước yêu cầu phát triển thì nhập vào là phù hợp. Ví dụ việc nhập huyện Mê Linh giúp Hà Nội thúc đẩy phát triển kinh tế, đô thị, gắn với Cảng hàng không cửa ngõ quốc tế Nội Bài”, ông Nghiêm cho hay.

Sáp nhập trong mối liên kết vùng

Từng tham gia góp ý vào dự thảo quy hoạch phân vùng kinh tế, ông Nghiêm kể, khi thảo luận cũng có nhiều ý kiến khác nhau, có ý kiến đề nghị chia cả nước thành 7 vùng, có ý kiến đề nghị điều chỉnh đưa tỉnh này, tỉnh kia vào vùng khác so với trước. Tuy nhiên, qua xem xét kỹ lưỡng các yếu tố về diện tích, dân số, văn hóa, thổ nhưỡng, vị trí địa lý và giá trị truyền thống văn hóa, lịch sử, Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021- 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Quốc hội thông qua quyết định phân cả nước làm 6 vùng kinh tế, gồm: Vùng trung du và miền núi phía Bắc, Vùng đồng bằng sông Hồng, Vùng Bắc Trung bộ và duyên hải miền Trung, Vùng Tây Nguyên, Vùng Đông Nam bộ và Vùng đồng bằng sông Cửu Long. Do đó, từ Quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch 6 vùng kinh tế, có thể xem xét nghiên cứu phương án sáp nhập các tỉnh lại cho phù hợp. “Những tỉnh nằm trong vùng kinh tế có nhiều mối liên kết, tương đồng với nhau về kinh tế, văn hóa, địa lý, truyền thống lịch sử, nếu sáp nhập lại với nhau thì cũng phù hợp”, nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch và Kiến trúc Hà Nội nói.

Với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, các chuyên gia cho rằng các tỉnh cần có quy mô nhất định mới giúp tinh gọn tổ chức bộ máy và mở ra các không gian phát triển mới trong mối liên kết vùng. Hiện nay, Vùng trung du và miền núi phía Bắc gồm 14 tỉnh: Hà Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Giang, Phú Thọ, Thái Nguyên, Bắc Kạn, Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái, Lai Châu, Sơn La, Điện Biên và Hoà Bình. Theo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính và phân loại đơn vị hành chính, trong 14 tỉnh trên có nhiều tỉnh không đạt tiêu chí về diện tích hoặc dân số như Bắc Kạn, Tuyên Quang, Lào Cai, Cao Bằng, Hà Giang, Hòa Bình… Do đó, có thể xem xét sáp nhập lại một số tỉnh cho phù hợp.

Vùng đồng bằng sông Hồng, gồm 11 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương: Hà Nội, Hải Phòng, Hải Dương, Hưng Yên, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Thái Bình, Nam Định, Hà Nam, Ninh Bình và Quảng Ninh. Trong đó, một số tỉnh như Hà Nam, Ninh Bình, Vĩnh Phúc, Hưng Yên không đạt tiêu chí về diện tích hoặc dân số. Tương tự, Vùng đồng bằng sông Cửu Long gồm 13 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương: Cần Thơ, Long An, Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Vĩnh Long, An Giang, Đồng Tháp, Kiên Giang, Hậu Giang, Sóc Trăng, Bạc Liêu và Cà Mau cũng có những tỉnh không đáp ứng tiêu chí về dân số hoặc diện tích như Sóc Trăng, Bến Tre, Vĩnh Long, Bạc Liêu… Vì thế, căn cứ vào các quy hoạch, kế hoạch phát triển cũng như sự phù hợp để nghiên cứu sáp nhập các tỉnh thuộc khu vực đồng bằng sông Cửu Long sao cho phù hợp. Tuy nhiên, các chuyên gia lưu ý, sáp nhập tỉnh là vấn đề lớn, cần phải lấy ý kiến người dân và nghiên cứu thực sự khoa học, bảo đảm tính bền vững lâu dài.

Ông Nguyễn Tiến Dĩnh, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ: Liên kết vùng, thuận lợi cho quản lý

Tiền Phong 1

Ngoài tiêu chí diện tích, dân số, khi nghiên cứu phương án sáp nhập tỉnh, cần phải tính toán không gian phát triển theo hướng tăng tính liên kết vùng. Có sáp nhập các tỉnh lại, chúng ta mới có thể tiếp tục tinh gọn tổ chức bộ máy, tập trung nguồn lực để thực hiện các dự án lớn mang tính kết nối. Ví dụ, Thái Nguyên và Bắc Kạn cùng nằm trong vùng trung du và miền núi phía Bắc, nếu nhập lại thành một tỉnh sẽ bổ trợ cho nhau trong phát triển công nghiệp, du lịch, cũng như nguồn lao động, tạo ra các động lực mới trong phát triển. Nếu cứ duy trì con số 63 tỉnh, thành như hiện nay thì rất khó đạt được mục tiêu tinh gọn tổ chức bộ máy và yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới.

Ông Vũ Văn Phúc, Phó Chủ tịch Hội đồng Khoa học các cơ quan Đảng T.Ư: Phải tạo ra không gian phát triển mới

Tiền Phong 1

Trong phát triển thì không gian phát triển rất quan trọng. Nếu cứ duy trì số lượng các đơn vị hành chính như hiện nay thì khó tạo ra đột phá. Vì thế, cần nghiên cứu hợp nhất các tỉnh có những điểm tương đồng với nhau về điều kiện tự nhiên, về phong tục tập quán, về phương thức phát triển kinh tế - xã hội và an ninh - quốc phòng… Nếu hợp nhất được một số tỉnh tương đồng, sẽ tạo không gian phát triển mới tốt hơn, từ đó tập trung nguồn lực tốt hơn cho phát triển.