Ruộng đồng ngập trong bùn đất thải từ mỏ quặng sắt lớn nhất Tuyên Quang

Nỗi lo mất đất

Những trận mưa lớn cuối tháng 5.2024 càng khiến diện tích đất canh tác nông nghiệp của ông Đào Sỹ Thành ở thôn Văn Nham, xã Hùng Đức (huyện Hàm Yên) chìm trong bùn đất tràn xuống từ mỏ quặng sắt của Công ty TNHH Gang thép Tuyên Quang.

Ông Thành cho hay, gia đình có hơn 1.000m2 đất nông nghiệp, cuộc sống mưu sinh gắn chặt với việc đồng áng. Tuy nhiên, từ khi mỏ quặng sắt của Công ty TNHH Gang thép Tuyên Quang đi vào hoạt động đã khiến việc canh tác ảnh hưởng, đời sống bị đảo lộn.

Mỗi khi mưa lớn, bùn đất đặc quánh từ mỏ quặng chảy xuống khe nước, dồn ứ rồi tràn vào đồng ruộng khiến hàng chục nghìn m2 đất ruộng bị bùn đất phủ lấp. Các loại hoa màu, cây trồng trên lớp đất này cho năng suất thấp vì phát triển kém, thậm chí chết khô.

Nhiều diện tích ruộng bị phủ lấp bùn đất, ảnh hưởng đến canh tác. Ảnh: Việt Bắc

"Trước đây, mỗi sào ruộng cho thu hoạch khoảng 2 tạ thóc, nhưng từ khi ruộng bị bùn đất trôi vào, giờ mỗi sào chỉ cho khoảng 1 tạ thóc, thậm chí là ít hơn.

Một số hộ khắc phục bằng cách đổ thêm đất, chuyển sang cây ngắn ngày, tuy nhiên, đây cũng chỉ là giải pháp tạm thời. Có những hộ họ còn không thiết tha trồng trọt, bỏ hoang đồng ruộng đi tìm công việc khác", ông Thành chia sẻ.

Tương tự, hộ Trần Văn Bính (thôn Khánh Hồng, xã Hùng Đức), nằm cách bãi khai thác quặng chừng 400m cũng trong tình cảnh điêu đứng khi hàng trăm m2 đất ruộng bị bùn đất chảy vào.

Theo ông Bính, mặc dù mỏ quặng đã tạm dừng hoạt động khai thác gần 2 năm nay, tuy nhiên, những hệ lụy để lại đã ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống, môi trường.

"Trước đây, khi còn hoạt động, xe tải trọng lớn họ chở đi lại rầm rầm, nắng bụi, mưa lầy. Giờ họ nghỉ làm, đất từ khu mỏ quặng đổ dồn xuống chảy vào ruộng đồng nhà tôi.

Loại đất này dẻo, gặp trời nắng thì khô cứng, mưa lại nhão nhoét. Trồng cây gì cũng khó, chỉ mong các cơ quan chức năng sớm có phương án khắc phục, từ năm 2022 đến nay, người dân chúng tôi kiến nghị nhiều rồi", ông Bính cho biết.

Dừng khai thác nhưng hệ lụy kéo dài

Ghi nhận thời điểm cuối tháng 5.2024, tại mỏ quặng của Công ty TNHH Gang thép Tuyên Quang, các hoạt động khai thác đang tạm dừng. Bên trong khu vực mỏ không có người trông coi, nhiều vị trí bị sạt lở, hố sâu không có cảnh báo trên một vùng đồi đất bị đào bới nham nhở, tan hoang.

Loại bùn đất đặc quánh, tràn vào đồng ruộng gây khó khăn khi canh tác. Ảnh: Việt Bắc

Theo tìm hiểu, mỏ sắt của Công ty TNHH Gang thép Tuyên Quang khai thác lần đầu vào năm 2009 với diện tích 57ha. Đến năm 2015, UBND tỉnh Tuyên Quang cấp lại giấy phép khai thác cho đơn vị này với diện tích 20,1ha. Công ty TNHH Gang thép Tuyên Quang đã hợp đồng giao Công ty Cổ phần khoáng sản Trùng Khánh khai thác.

Ngày 11.8.2021 Sở TNMT tỉnh Tuyên Quang cùng UBND huyện Hàm Yên đã kiểm tra, yêu cầu Công ty Cổ phần khoáng sản Trùng Khánh dừng toàn bộ hoạt động xây dựng, khai thác tại mỏ, do đơn vị này tiến hành lắp đặt thiết bị sàng lọc đất, làm giàu quặng khi chưa được chấp thuận.

Ông Hà Xuân Trường - Chủ tịch UBND xã Hùng Đức thừa nhận có sự việc đất, đá từ khu vực khai thác quặng chảy vào đồng ruộng, ảnh hưởng đến đời sống người dân.

"Việc này chúng tôi không biết làm thế nào để ngăn chặn được. Địa phương nhiều lần yêu cầu đơn vị khai thác có phương án khắc phục. Tuy nhiên, đến nay, việc này vẫn chưa triệt để", vị lãnh đạo xã thông tin.

Triệt để khắc phục mới được đóng cửa mỏ

Ngày 4.6, thông tin tới PV, một vị lãnh đạo Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Hàm Yên cho biết, từ cuối năm 2021 đến nay, Công ty TNHH Gang thép Tuyên Quang đã dừng việc khai thác. Hiện đơn vị này đã trình đề án đóng cửa mỏ và đang chờ được thẩm định phê duyệt.

Theo vị lãnh đạo phòng TNMT huyện Hàm Yên, tại cuộc kiểm tra thực địa tại mỏ quặng sắt của Công ty TNHH Gang thép Tuyên Quang tháng 4.2024, các cơ quan chức năng đã yêu cầu đơn vị này phải hoàn thiện các thủ tục liên quan, trong đó có biện pháp giảm thiểu, xứ lý đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường.

“Đối với phản ánh đất từ mỏ tràn xuống khu vực canh tác của người dân, chúng tôi đã yêu cầu Công ty TNHH Gang thép Tuyên Quang phải tạo rãnh, khơi thông dòng chảy, không để đất đá tràn tự do khi mưa lớn. Việc này phải được khắc phục triệt để thì công ty mới được thực hiện đề án đóng cửa mỏ”, lãnh đạo phòng TNMT huyện Hàm Yên thông tin.