Quốc hội xem xét luật quy định khởi tố, điều tra, truy tố riêng cho người chưa thành niên

Luật Tư pháp người chưa thành niên trình Quốc hội bổ sung các quy định về tố tụng thân thiện trong giai đoạn khởi tố, điều tra, truy tố đối với người chưa thành niên.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình - ảnh: QUOCHOI.VN

Chiều 6-6, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình đã trình bày tờ trình về dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên. Dự luật gồm 173 điều, bố cục thành 5 phần, 11 chương.

Ông Bình cho biết dự luật nhằm mục đích hoàn thiện pháp luật tư pháp đủ nghiêm khắc nhưng cũng bảo đảm nhân văn đối với người chưa thành niên phạm tội.

Tăng cường giáo dục, hỗ trợ, giúp đỡ chưa thành niên phạm tội tự sửa chữa lỗi lầm, cải thiện hành vi thông qua xử lý chuyển hướng, hạn chế tối đa việc áp dụng biện pháp trừng phạt, giam giữ nhưng vẫn bảo đảm sự an toàn của cộng đồng và trật tự xã hội.

Cùng với đó, xây dựng quy trình thủ tục tố tụng thân thiện, phù hợp với độ tuổi, tâm lý, mức độ trưởng thành, khả năng nhận thức và vì lợi ích tốt nhất cho người chưa thành niên.

Bảo đảm các quyền cơ bản của người chưa thành niên trong xử lý chuyển hướng, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án và tái hòa nhập cộng đồng.

Thu hút, huy động nguồn nhân lực có chuyên môn về công tác xã hội; tăng cường trách nhiệm của gia đình, cơ quan, tổ chức hữu quan hỗ trợ, giám sát, giáo dục người chưa thành niên.

Thiết lập cơ sở giam giữ phù hợp với mục đích phục hồi, giáo dục và sự phát triển của người chưa thành niên. Tăng cường cơ hội tái hòa nhập công đồng; xây dựng cơ chế giám sát, giáo dục, phục hồi hiệu quả, chuyên nghiệp, phù hợp với người chưa thành niên.

Để đạt được các mục tiêu trên, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho hay dự luật quy định 10 biện pháp ngăn chặn bao gồm các biện pháp ngăn chặn của pháp luật hiện hành và bổ sung 2 biện pháp ngăn chặn mới là giám sát điện tử và giám sát tại nhà.

Người chưa thành niên chỉ bị áp dụng biện pháp tạm giam trong trường hợp thật cần thiết và khi các biện pháp giám sát khác không hiệu quả.

Cùng với đó, bổ sung các quy định về tố tụng thân thiện trong giai đoạn khởi tố, điều tra, truy tố đối với người chưa thành niên.

Cụ thể, quy trình khởi tố, điều tra, truy tố phải được tiến hành trong môi trường thân thiện. Vụ án hình sự có người bị buộc tội là người chưa thành niên và người đã thành niên phải tách vụ án hình sự đối với người chưa thành niên để giải quyết vụ án độc lập.

Thời hạn điều tra, truy tố, xét xử phải ngắn hơn so với vụ án hình sự thông thường. Việc lấy lời khai, khám xét người, đối chất, nhận dạng, nhận biết giọng nói phải bảo đảm thân thiện, phù hợp với tâm lý, lứa tuổi và phải có sự tham gia của người đại diện, người bào chữa.

Các thông tin có liên quan đến hành vi phạm tội của người chưa thành niên phải được giữ kín, không cung cấp công khai.

Thủ tục tố tụng được tiến hành bởi điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán có kinh nghiệm, hiểu biết về tâm lý học, khoa học giáo dục đối với người chưa thành niên.

Dự luật cũng hoàn thiện các quy định về thủ tục xét xử thân thiện. Theo đó, vụ án hình sự do tòa gia đình và người chưa thành niên hoặc do thẩm phán chuyên trách xét xử. Việc xét xử vụ án trong phòng xử án thân thiện.

Khi xét xử không còng tay hoặc sử dụng các phương tiện cưỡng chế khác. Cho phép người làm công tác xã hội trình bày báo cáo điều tra xã hội đối với người chưa thành niên.

Việc xét hỏi, tranh luận phải được tiến hành phù hợp với lứa tuổi, khả năng nhận thức của người chưa thành niên.

Thẩm phán mặc trang phục hành chính và phải điều hành phiên tòa theo mức độ tập trung của người chưa thành niên. Phiên tòa có thể được tổ chức xét xử kín nhưng tuyên án công khai phần quyết định.