Quốc hội thảo luận về bảo vệ người tiêu dùng qua chai nước mắm giả

Đại biểu Quốc hội Tô Văn Tám cho rằng người tiêu dùng có quyền yêu cầu và đặt câu hỏi về trách nhiệm của các cơ quan quản lý.

Đại biểu Tô Văn Tám - Ảnh: GIA HÂN

Cần cấm hành vi bạo lực ép buộc người tiêu dùng mua sản phẩm trái ý muốn

Nêu ý kiến thảo luận về dự án Luật Bảo vệ người tiêu dùng (sửa đổi) tại Quốc hội ngày 26-5, đại biểu Tô Văn Tám nêu rõ hiện có những hành vi đã và đang sử dụng phương tiện này để quảng bá không đúng, không đầy đủ hoặc sai lệch.

Hay tung tin giả về chất lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, thậm chí còn lập cả trang web giả để giả mạo thương hiệu, sản phẩm nhằm đánh lừa người tiêu dùng.

"Báo chí đưa tin họ lập các trang web giả mạo các bác sĩ giỏi, các bác sĩ có tên tuổi để đánh lừa người dân khám bệnh, điều trị và mua sản phẩm y tế.

Giữa những bủa vây của thông tin giả như vậy thì người tiêu dùng khó phân biệt được, nhiều người tiền mất, tật mang vì những thông tin sai lệch, mạo danh như thế", ông Tám nêu hiện trạng.

Ông chỉ rõ dù dự thảo luật có quy định quyền, nghĩa vụ người tiêu dùng, trong đó có việc phải kiểm tra, lựa chọn tiêu dùng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, tiêu dùng bền vững.

"Nhưng khi đứng trước thực trạng thông tin giả mạo như thế, người tiêu dùng vẫn có quyền yêu cầu và đặt câu hỏi trách nhiệm của các cơ quan quản lý ở đâu?

Bởi vậy, tôi đề nghị bổ sung thêm trách nhiệm của Bộ Công Thương, các bộ, ngành có liên quan, nhất là Bộ Thông tin và Truyền thông.

Cụ thể là không chỉ tuyên truyền cung cấp thông tin hay cảnh báo cho người tiêu dùng về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ như dự thảo. Mà còn có trách nhiệm ngăn chặn, loại trừ các thông tin sai lệch, mạo danh trên các phương tiện truyền thông xã hội bằng các biện pháp kỹ thuật nghiệp vụ", ông Tám đề nghị.

Trong dự thảo quy định việc cấm ép buộc người tiêu dùng mua sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ trái ý muốn của người tiêu dùng thông qua việc thực hiện hành vi dùng bạo lực, đe dọa dùng bạo lực hoặc các biện pháp khác gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của người tiêu dùng.

Tuy nhiên, ông Tám chỉ rõ quy định như vậy có thể hiểu là hành vi ép buộc người tiêu dùng như vậy với điều kiện phải gây thiệt hại cho người tiêu dùng thì mới bị cấm, còn nếu chưa gây thiệt hại thì không cấm.

Từ đó, ông đề nghị cần quy định cấm sử dụng các hành vi bạo lực, đe dọa bạo lực hoặc biện pháp khác mà ép buộc người tiêu dùng mua sản phẩm trái ý muốn của họ.

"Mua chai nước mắm giả thiệt hại 10.000 đồng chả ai kiện, nhưng nhiều người thì thiệt hại lớn"

Trong khi đó, đại biểu Lê Xuân Thân (đoàn Khánh Hòa) đề nghị ban soạn thảo bỏ điều kiện khống chế để có thể áp dụng thủ tục rút gọn quy định tại Bộ luật Tố tụng dân sự đối với các giao dịch từ 100 triệu đồng trở lên.

Phát biểu sau đó, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho rằng nếu quy định 100 triệu đồng trở lên không được giải quyết theo thủ tục rút gọn thì không phải bảo vệ quyền lợi, mà là hạn chế quyền lợi người tiêu dùng. Vì có những vụ việc trên 100 triệu đồng nhưng thủ tục rất đơn giản.

Ông Bình nêu rõ mốc 100 triệu đồng có thể tham khảo từ kinh nghiệm thế giới khi các vụ án quy mô nhỏ quy trình giải quyết rất đơn giản.

"Đôi khi hai anh nợ nần với nhau 1.000 - 2.000 USD mà cứ suốt ngày sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm... thì rất tốn kém chi phí của xã hội. Đó là kinh nghiệm của thế giới", ông Bình nêu.

Tại Việt Nam, theo chánh án, nếu quy định như dự thảo luật là chưa thỏa đáng. Thay vào đó nên quy định có 2 yếu tố để giải quyết tranh chấp rút gọn là theo Bộ luật Tố tụng dân sự hoặc quy mô tranh chấp dưới 100 triệu đồng.

Ông dẫn ví dụ người tiêu dùng bị xâm hại khi đi mua 1 chai nước mắm chất lượng không đảm bảo hay hàng giả, có khi bị thiệt hại chỉ 10.000 đồng, chả ai đi kiện cả, nhưng nhiều người thì số lượng lớn hơn, sẽ khác. Quy mô tranh chấp nên bàn nhưng không nên xung đột với quy định tại Bộ luật Tố tụng dân sự.

Đặc biệt, Việt Nam đã tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do thế hệ mới nên ông khuyến cáo trong các quy định phải "nổi bật hóa nghĩa vụ bên thua".

Nói cách khác, người tiêu dùng đi kiện thắng nhà sản xuất, dịch vụ thì bên sản xuất, dịch vụ phải bồi thường. Song trường hợp người tiêu dùng đi kiện không đúng, mà doanh nghiệp sản xuất đang rất uy tín bị mất uy tín, thiệt hại thì sao?

Theo ông Bình, các quy định trong dự thảo luật phải cụ thể hóa hơn nữa nghĩa vụ cụ thể của bên thua.