Quảng Nam phản hồi đề nghị làm rõ việc bức tượng đồng Nữ thần Durga bị đánh cắp

Theo UBND tỉnh Quảng Nam, hôm 9/10 vừa qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) nhận được công văn của UBND tỉnh Quảng Nam về việc hỗ trợ, tạo điều kiện cho tỉnh Quảng Nam tiếp nhận cổ vật bức tượng đồng Nữ thần Durga do các cơ quan chức năng Hoa Kỳ và Vương quốc Anh trao trả. 

Bộ VH-TT&DL đánh giá cao tinh thần trách nhiệm của UBND tỉnh Quảng Nam trong việc đề xuất phối hợp thực hiện các phương án đưa cổ vật của Việt Nam, bị trộm cắp, buôn bán trái phép, từ nước ngoài về nước. Tuy nhiên, việc để mất cắp và buôn bán trái phép cổ vật có giá trị trong di tích là việc đáng tiếc, thể hiện công tác quản lý di sản văn hóa còn chưa thực sự chặt chẽ.

Căn cứ các hướng dẫn của Công ước UNESCO 1970 về các biện pháp cấm buôn bán, xuất nhập khẩu và chuyển giao trái phép quyền sở hữu tài sản văn hóa, để có thông tin xác định rõ địa điểm, thời gian cổ vật bị đánh cắp, đào bới bất hợp pháp và buôn bán ra khỏi địa phương trong năm 2008,  Bộ VH-TT&DL đề nghị UBND tỉnh Quảng Nam chỉ đạo các cơ quan chức năng cung cấp, làm rõ các thông tin liên quan đến việc bức tượng đồng Nữ thần Durga bị đánh cắp tại địa phương.

Cụ thể, Bộ VH-TT&DL đề nghị Quảng Nam xác định thời gian, địa điểm phát hiện cổ vật bị trộm cắp hoặc địa điểm đào bới, khảo cổ bất hợp pháp; cung cấp hình ảnh hiện trạng địa điểm khi phát hiện cổ vật bị trộm cắp, hoặc địa điểm phát hiện đào bới, khảo cổ bất hợp pháp. Địa điểm của di tích và vị trí của bức tượng đồng Nữ thần Durga trong di tích trước khi bị đánh cắp; ảnh tư liệu về di tích và vị trí đặt tượng trong di tích kèm các hồ sơ, tài liệu khoa học liên quan chứng minh hiện vật thuộc sở hữu di tích; miêu tả địa điểm di tích phát hiện mất trộm, khai quật trái phép và nội dung giá trị của bức tượng đồng Nữ thần Durga trong hệ thống tượng liên quan trong không gian của di tích.

Phản hồi đề nghị của Bộ VH-TT&DL, tỉnh Quảng Nam thông tin, khu đền tháp Mỹ Sơn hiện do Ban Quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn thuộc UBND huyện Duy Xuyên quản lý và phát huy giá trị. Từ khi thành lập (năm 1995) đến nay, Ban Quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn chưa phát hiện hay quản lý bức tượng đồng Nữ thần Durga.

Tuy nhiên, theo đánh giá ban đầu, những năm sau chiến tranh, nhiều người dân xung quanh khu đền tháp Mỹ Sơn đã vào khu vực rừng Mỹ Sơn để tìm kiếm phế liệu còn sót lại. Do đó, có thể hiện vật bức tượng đồng Nữ thần Durga nêu trên bị thất lạc trong khu vực rừng Mỹ Sơn từ sau chiến tranh và nằm ngoài vùng lõi di tích (có diện tích 32ha) do Ban Quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn quản lý, sau đó được người dân phát hiện và bán trái phép cho các đối tượng chuyên mua bán cổ vật.

"Trong Hindu giáo, Durga là một nữ thần đặc biệt, có dấu ấn sâu đậm trong đời sống tinh thần của các tín đồ Hindu và được tôn thờ như biểu tượng của lực lượng siêu nhiên, thánh thiện, vị nữ thần diệt trừ và chiến thắng cái ác; đồng thời, nữ thần Durga còn được xem là một biểu tượng của tình yêu tinh khiết, lòng dũng cảm và ánh sáng.

Vì vậy, nếu bức tượng đồng Nữ thần Durga được trưng bày, giới thiệu tại khu đền tháp Mỹ Sơn sẽ góp phần thu hút du khách đến với di sản văn hóa thế giới này" - trích nội dung công văn của UBND tỉnh Quảng Nam gửi Bộ VH-TT&DL.

Ngày 13/9/2023, tại London (Anh), đại diện Đại sứ quán Việt Nam tại Anh đã tiếp nhận bức tượng đồng Nữ thần Durga 4 tay, có niên đại từ thế kỷ VII, với chiều dài khoảng 2m và nặng khoảng 250kg từ một gia đình người Anh.

Thông tin từ Cục An ninh Nội địa Mỹ (HSI) cho biết, bức tượng trên đã được ông Douglas Latchford - một nhà buôn đồ cổ xác nhận có nguồn gốc từ Mỹ Sơn (tỉnh Quảng Nam) và đã bị đánh cắp vào năm 2008. Đây được xem là hiện vật có giá trị lịch sử văn hóa, khoa học, ý nghĩa quan trọng trong công tác nghiên cứu văn hóa Chăm Pa của Việt Nam và khu vực Đông Nam Á.