Quận, huyện ở Hà Nội lý giải cách đặt tên phường, xã sau sáp nhập

Nhiều phường, xã bị mất tên gọi do không đáp ứng tiêu chí "yếu tố đặc thù" hoặc trước đây chỉ là cấp thôn, theo đề án sắp xếp đơn vị hành chính của các quận, huyện.

Đến ngày 10/4, 20 quận, huyện, thị xã ở Hà Nội đã hoàn thành lấy ý kiến cử tri về đề án sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn 2023-2025 cùng tên các phường, xã mới sau sáp nhập. Việc đặt tên mới ngoài cân nhắc yếu tố đặc thù như truyền thống lịch sử, văn hóa, còn xét tới quy hoạch, mạng lưới giao thông.

Góc giao cắt giữa phố Quốc Tử Giám và Văn Miếu. Ảnh: Việt An

Đối với 6 quận nội thành, có 29 phường sáp nhập thành 16 phường mới. Trong đó có 14 phường mới giữ lại một trong số tên cũ, chỉ có 2 phường ghép tên là Văn Miếu - Quốc Tử Giám; Phương Liên - Trung Tự.

UBND quận Đống Đa giải thích ghép tên Văn Miếu - Quốc Tử Giám do hai phường có cụm Di tích Quốc gia đặc biệt mang tên gọi này, có yếu tố đặc thù truyền thống lịch sử, văn hóa, tôn giáo, tín ngưỡng liên quan nhau. Đây cũng là hai phường trọng điểm về an ninh, quốc phòng.

Quận cũng nhập một phần phường Trung Tự vào Phương Liên thành Phương Liên - Trung Tự; một phần phường Trung Tự nhập vào Kim Liên thành Kim Liên. Về tên gọi mới Phương Liên - Trung Tự, quận cho hay đã được nhiều người dân đồng thuận. Lý do, Phương Liên có di tích lịch sử đền Kim Liên, còn Trung Tự vốn là làng cổ hình thành từ làng Trung Tự và một phần đất của làng Khương Thượng cổ. Bản thân phường Trung Tự cũng có tuổi đời 43 năm.

Đền thờ Hai Bà Trưng ở phường Đồng Nhân. Ảnh: Việt An

Trong khi quận Đống Đa chấp nhận ghép tên hai phường, quận Hai Bà Trưng lại bỏ một số tên phường nổi tiếng như Cầu Dền, Đống Mác, Quỳnh Lôi sau khi sắp xếp 7 phường thành 4.

Cụ thể, quận nhập một phần phường Cầu Dền vào Thanh Nhàn thành Thanh Nhàn; một phần phường Cầu Dền vào Bách Khoa thành Bách Khoa; Quỳnh Lôi nhập Bạch Mai thành phường Bạch Mai; Đống Mác nhập Đồng Nhân thành Đồng Nhân.

Ô Cầu Dền được xem là chiến lũy trong kháng chiến chống Pháp, nằm trên chiến tuyến phòng ngự liên hoàn ba cửa ô gồm Đống Mác - Cầu Dền - Đồng Lầm. Đống Mác là tên cửa ô xưa, còn Quỳnh Lôi là vùng đất lâu đời, có ngôi chùa nổi tiếng cùng tên gắn với lịch sử Thăng Long - Hà Nội.

Tuy nhiên, trong đề án sáp nhập trình UBND thành phố Hà Nội, quận Hai Bà Trưng không xếp ba phường này vào diện có yếu tố đặc thù, một trong những điều kiện tiên quyết xem xét có giữ lại tên gọi. Quận cho biết có hơn 99% cử tri được lấy ý kiến ủng hộ các tên phường mới.

Chùa Quỳnh Lôi ở phường Quỳnh Lôi, quận Hai Bà Trưng. Ảnh: Việt An

Ông Trần Văn Hùng, Tổ trưởng dân phố số 5, phường Đống Mác, cho biết lúc đầu nhiều người không đồng tình phương án tên phường mới Đồng Nhân. Tuy nhiên, sau khi tìm hiểu người dân đồng thuận do "Đống Mác chỉ là tên cửa ô hay lối đi, không phải vùng đất cổ, địa linh nhân kiệt như Đồng Nhân". Hơn nữa, phường này còn có đền thờ Hai Bà Trưng, là "nơi hiển linh của hai tướng bà".

Cách trung tâm Hà Nội 30 km, nhiều người dân xã Chàng Sơn, huyện Thạch Thất bày tỏ tiếc nuối khi tên xã không còn sau khi sáp nhập với Thạch Xá thành Thạch Xá. 250 người đã ký văn bản gửi các cơ quan chức năng, kiến nghị giữ lại tên xã. "Nếu không giữ được cả tên thì chúng tôi mong tên mới có chữ chàng", ông Nguyễn Công Sáu, 72 tuổi, xã Chàng Sơn nói.

Chàng Sơn là một trong những làng nghề lâu đời nhất nước, chữ "chàng" ở đây chỉ tên một dụng cụ làm mộc. Người Chàng Sơn làm ra nhiều công trình kiến trúc, điêu khắc gỗ nổi tiếng như 70 pho tượng tại chùa Tây Phương. Trong đó, 18 pho La Hán được xem là những tác phẩm xuất sắc của lịch sử mỹ thuật Việt Nam.

Một góc xã Chàng Sơn. Ảnh: Việt An

Ông Nguyễn Mạnh Hồng, Chủ tịch UBND huyện Thạch Thất giải thích chọn tên Thạch Xá vì dựa vào dư địa chí. "Chàng Sơn vốn chỉ là một thôn thuộc xã Thạch Xá. Tên xã thay đổi song tên làng nghề vẫn được giữ lại, nên không lo bị lãng quên", ông nói.

Theo quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, quận, huyện phải có diện tích tối thiểu 35 km2, dân số 150.000; phường (thuộc quận) có dân số từ 15.000 người trở lên; diện tích 5,5 km2 trở lên; xã là 5.000 người đến 8.000 người trở lên, diện tích từ 30 km2.

Trong đợt sắp xếp này, theo tiêu chí về diện tích, dân số, TP Hà Nội có 173 xã, phường, thị trấn. Tuy nhiên, do đặc thù quốc phòng, an ninh, truyền thống lịch sử, văn hóa, tốc độ phát triển đô thị và trình độ phát triển kinh tế nên thành phố đề xuất phương án giảm khoảng 70 đơn vị hành chính cấp xã, phường, thị trấn ở 20 quận, huyện và thị xã.

Sở Nội vụ sẽ tổng hợp xây dựng hồ sơ đề án, báo cáo UBND TP Hà Nội trình xin ý kiến Thường trực Thành ủy, Ban Thường vụ Thành ủy. UBND sau đó trình HĐND thành phố tổ chức kỳ họp ban hành Nghị quyết thông qua chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính trước ngày 15/5, để thành phố hoàn chỉnh hồ sơ gửi Bộ Nội vụ và Ban Chỉ đạo Chính phủ, hoàn thành trước ngày 31/5.

Việt An