Phát hiện dấu tích ngôi đền cổ thờ Phật giáo ở Gia Lai

Bên trong kho thiêng (hố thiêng) được khai quật có nhiều hiện vật dâng cúng bằng kim loại, trang sức đá, thủy tinh... là dấu tích ngôi đền cổ thờ Phật giáo thế kỷ 9-13.

Thông tin được tiến sĩ Nguyễn Quốc Mạnh, Phó giám đốc Trung tâm nghiên cứu khảo cổ cho biết ngày 25/5, sau đợt khai quật lần hai di tích An Phú (thôn 4, xã An Phú, TP Pleiku). "Phát hiện này cho thấy đây từng là một ngôi đền thờ Phật giáo", ông Mạnh nói.

Kho thiêng với phần trung tâm nằm trong khung hình tròn và tạo dựng bằng các viên gạch xếp thành hình chữ Vạn (niên đại khoảng thế kỷ từ 9 đến 13). Bên trong có các hiện vật bằng vàng (bình kamandalu, hoa sen, các lá vàng có khắc ký tự cổ), trang sức bằng đá quý, thủy tinh... Những vật này nhằm dâng cúng cho vị thần.

Cấu trúc trung tâm hố thiêng ở khu di tích An Phú. Ảnh: Nguyễn Xuân Toản

Cấu trúc này lần đầu được biết đến khi đặt trong bối cảnh chung và so sánh với loại hình di tích kiến trúc tôn giáo thuộc các nền văn hóa cổ ở miền Trung Việt Nam (văn hóa Champa), Nam Bộ (văn hóa Óc Eo) và khu vực Đông Nam Á.

Các nhà nghiên cứu đánh giá, đây là phát hiện rất quan trọng, cung cấp nhiều thông tin mới giúp nhận diện đặc trưng tôn giáo, tính chất của di tích, niên đại và quan hệ của nó với các di tích kiến trúc đồng dạng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên, Duyên hải miền Trung Việt Nam, Đông Nam Á và Ấn Độ.

Kết quả hai lần khai quật di tích An Phú cũng cung cấp thêm nhiều tư liệu quan trọng, cho thấy di tích An Phú có thể được xây dựng sớm hơn, từ khoảng thế kỷ 9-10 và được sử dụng kéo dài đến thế kỷ 12-13.

Di tích An Phú sau cuộc khai quật đợt hai. Ảnh: Nguyễn Xuân Toản

Di tích An Phú cách trung tâm TP Pleiku 7 km về phía Đông, được các học giả Pháp phát hiện từ cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20. Năm 2023, Bảo tàng tỉnh Gia Lai phối hợp Trung tâm khảo cổ học khảo sát, khai quật đợt một, phát hiện một số di vật thuộc văn hóa Champa là các tảng đá bệ thờ, đế kê bệ thờ, gạch.

Trần Hóa