Ông giáo già xây bảo tàng được trao kỷ lục Việt Nam

Tự hào bảo tàng lập kỷ lục Việt Nam

“Từ hôm được nhận kỉ lục Việt Nam đến nay, số học sinh, sinh viên, giới đam mê cổ vật đến tham quan, tìm hiểu tại bảo tàng của gia đình tôi nhiều hơn. Điều đó khiến tôi thêm phấn khởi, tự hào và quyết tâm sẽ tiếp tục sưu tầm thêm nhiều cổ vật nữa để làm phong phú thêm bộ sưu tập cho bảo tàng của mình trong thời gian tới”, ông Lê Quang Cương (67 tuổi) chia sẻ.

Ông Cương kể, ngày 20.11.2024 vừa qua, Bảo tàng Hoa Cương của ông ở xã Bình An, huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh vinh dự được đại diện tổ chức Kỉ lục Việt Nam trao chứng nhận xác lập kỉ lục Việt Nam về: Bảo tàng ngoài công lập giới thiệu và trưng bày bộ sưu tập hiện vật đa chất liệu cùng các tư liệu, hình ảnh, bút tích về lịch sử, văn hóa, đời sống của người Việt với các chủ đề đa dạng nhất tại Việt Nam.

Ngày nhận kỉ lục Việt Nam, rất nhiều quan khách, bạn bè, bà con nhân dân địa phương đến chúc mừng, chia vui với gia đình ông Cương. Niềm vui như nhân đôi khi đó cũng là ngày kỉ niệm 42 năm ngày Nhà giáo Việt Nam, cái nghề cao quý mà ông đã có 40 năm làm giảng viên khoa Ngữ văn Trường Đại học Quy Nhơn.

Ông Cương đón nhận bằng xác lập kỉ lục Việt Nam cho Bảo tàng Hoa Cương. Ảnh: Trần Tuấn.

Kể về cơ duyên đam mê để rồi sưu tầm, lập nên một bảo tàng tư nhân lớn, hiếm có như vậy, ông Cương đôi mắt nhìn xa xăm nhớ lại “Ngày xưa khi còn là học sinh tôi học giỏi, được nhiều giấy khen nhưng chưa có ý thức bảo quản, lưu giữ nên sau đó bị hư hỏng, mất mát. Đến lúc muốn xem lại những hiện vật của quá khứ, của kỉ niệm thì không còn nên thấy hụt hẫng lắm. Từ đó, khi học lên cấp 3 tôi đã tự dặn với lòng mình phải lưu giữ lại kỉ niệm, kỉ vật không chỉ của mình, của gia đình mình, dòng họ mình mà sẽ mở rộng sưu tập cổ vật của quê hương, của đất nước để lưu giữ lại quá khứ, hồn dân tộc”.

Nghĩ là làm, từ đó đến nay đã hơn 50 năm, ông Cương miệt mài tìm tòi, thu mua, sưu tập được hàng nghìn cổ vật quý, hiếm. Năm 2017, sau khi nghỉ hưu, rời giảng đường Đại học Quy Nhơn, ông Cương đã về quê hương ở xã Bình An, huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh khởi động xây dựng Bảo tàng Hoa Cương với quy mô 1.500m2. Đến năm 2020, bảo tàng hoàn thành, đi vào hoạt động, trở thành bảo tàng tư nhân đầu tiên ở Hà Tĩnh.

Hiện Bảo tàng Hoa Cương đang trưng bày hơn 4.000 hiện vật và gần 4.000 tài liệu, tư liệu, hình ảnh, bút tích quý hiếm với 13 chủ đề gồm nông cụ, ngư cụ, nhạc cụ, đồ sành sứ cổ, tiền cổ, kỉ vật chiến tranh... Tất cả các hiện vật, tư liệu phản ánh đa diện về lịch sử, văn hoá, đời sống của người Việt, suốt dọc dài lịch sử, từ thế kỷ 11 đến cuối thế kỷ 20.

Trong số những hiện vật được trưng bày, cổ xưa nhất là các khối mộc hóa thạch, vỏ sò biển (Trường Sa) hóa thạch có niên đại hàng trăm triệu năm; các loại rìu đá có niên đại 4.000 năm...

Kiên trì, bền bỉ sưu tầm

Trong hơn 50 năm sưu tầm hiện vật, cổ vật để lại nhiều kỉ niệm khó quên đối với ông Nguyễn Quang Cương. Ông kể, chẳng ở đâu xa, ngay chính trên mảnh đất quê hương của ông ở xã Bình An, huyện Lộc Hà, khi biết một gia đình đang sở hữu một cái chum cổ lớn, cao 1,25m, ông 3 lần đi ô tô đến để đặt vấn đề mua. Khi đến lần đầu, chồng đồng ý bán, nhưng vợ không đồng ý. Những lần đến sau, người vợ chạy sang hàng xóm trốn để tránh bị ông thuyết phục, cả nể.

Cuối cùng, lần sau, ông Cương phải nhờ xe ôm chở đến, xuống xe từ xa, ông đi bộ vào mới gặp được bà vợ ở nhà chưa kịp trốn. Thuyết phục mãi, trả giá cao bà ấy mới đồng ý bán. Vậy mà khi bưng chum ra, bà ấy đã khóc sướt mướt, định đổi ý không bán nữa.

“Cái chum đó gắn bó với gia đình nông dân này qua gần cả đời người. Nó dùng để đựng lúa, đựng khoai cùng trải qua bao thăng trầm, đói kém của một thời nghèo khó nên là kỉ vật quý báu của gia đình họ. Bởi vậy, việc thuyết phục mua được là vô cùng khó khăn, vất vả, phải kiên trì lắm mới thu mua, sở hữu được”, ông Cương chia sẻ.

Bộ sưu tập đèn dầu cổ tại Bảo tàng Hoa Cương. Ảnh: Trần Tuấn.

Một kỉ niệm khác, với việc muốn sưu tầm chiếc cày 51 của nông dân được sử dụng phổ biến vào những năm giữa thế kỉ XX, ông Cương đã phải tìm kiếm khắp các huyện miền núi Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình với 4 - 5 chuyến đi dài ngày mà vẫn không có kết quả.

May mắn, sau đó ông đã tìm được tại một gia đình ở huyện miền núi Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình giáp biên giới Lào đang lưu giữ chiếc cày 51 cũ bằng gỗ lim. Thuyết phục mãi, cuối cùng ông mới mua được vì gia đình kia cũng muốn lưu giữ làm kỉ niệm.

“Để sưu tập được cái bộ đàm tần số 25km được sử dụng trong chiến tranh chống Mỹ cứu nước là cũng vô cùng gian nan. Bởi đây là hiện vật quý hiếm, trong chiến tranh cấp Trung đoàn mới được trang bị. Sau khi nhờ người quen hỗ trợ tìm kiếm, tôi phải đi đến 5 lần ra tỉnh Bắc Giang mới mua lại được của một người mê sưu tầm. Có được hiện vật này, hơn 100 người bạn đã hỗ trợ, tìm kiếm giúp tôi suốt một thời gian dài”, ông Cương nhớ lại.

Rất nhiều kỉ niệm không thể kể hết trong quá trình gian khó, kiên trì để ông Cương sở hữu được hơn 4.000 hiện vật, cổ vật hiện nay tại bảo tàng tư nhân của mình.

“Nhiều cổ vật giá trị lớn, tôi quyết tâm phải sở hữu, thu mua cho được. Khi người ta đồng ý bán thì mình thiếu tiền phải vay mượn anh em, bạn bè mới đủ tiền để mua được. Cũng may, gia đình, đặc biệt là vợ tôi thấu hiểu, luôn ủng hộ, đồng hành với đam mê của chồng nên mới có được thành công, lập được một bảo tàng tư nhân đạt kỉ lục Việt Nam về đa dạng bộ sưu tập hiện vật như hôm nay”, ông Cương tâm sự.

Thêm trọng trách lớn

Nói về mục đích xây dựng Bảo tàng Hoa Cương, ông Nguyễn Quang Cương chia sẻ: “Tôi tâm niệm bảo tàng là nơi lưu giữ quá khứ, lưu lại cái hồn vía của mình, cái hồn quê xóm mạc, cái hồn dân tộc, cũng là cách để tái sinh hồn quá khứ, phục sinh những giá trị truyền thống. Nơi đó sẽ giáo dục tình yêu cội nguồn, truyền thống, thông qua trực quan hiện vật và những sinh hoạt văn hoá phi vật thể”.

Theo Giám đốc Bảo tàng Hoa Cương, sau 4 năm đi vào hoạt động, bảo tàng của ông đã đón hàng vạn lượt khách tham quan, nghiên cứu, trong đó, phần lớn là học sinh, sinh viên.

Nhiều hiện vật, cổ vật trưng bày tại Bảo tàng Hoa Cương. Ảnh: Trần Tuấn.

Ông Lê Quang Cương - Giám đốc Bảo tàng Hoa Cương - chia sẻ rằng, từ sau khi bảo tàng của ông được xác lập kỉ lục Việt Nam, ông càng thấy bản thân thêm trách nhiệm nặng nề trong việc làm gì để xứng đáng với vinh dự, với kỉ lục đã được xác lập.

“Vừa rồi khách đến tham quan rất đông. Có ngày đến 5 đoàn khách. Do vậy, tôi sẽ tiếp tục sưu tập thêm các cổ vật quý, hiếm, tiếp tục bổ sung làm đa dạng hơn nữa bộ sưu tập hiện vật, cổ vật, tư liệu tại bảo tàng của mình. Mục đích phát huy được hiệu quả của bảo tàng, giáo dục tình yêu quá khứ, yêu truyền thống ông cha để mọi người thêm tự hào, thêm yêu cuộc sống, yêu quê hương, đất nước”, ông Cương tâm sự.

Ông Lê Ngọc Châu - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh nói rằng, ông đánh giá rất cao tâm huyết, niềm đam mê sưu tầm cổ vật để xây dựng nên Bảo tàng Hoa Cương với khối lượng hiện vật đồ sộ, đa dạng của gia đình ông Nguyễn Quang Cương.

Ông Lê Ngọc Châu cũng chia sẻ mong muốn chủ nhân bảo tàng tiếp tục duy trì ngọn lửa đam mê, tìm tòi, sưu tập thêm nhiều hiện vật, cổ vật, tư liệu nữa để thu hút nhiều người, nhiều học sinh, sinh viên, du khách đến tham quan, học tập, nghiên cứu. Qua đó, giáo dục tình yêu quê hương, đất nước, yêu văn hóa dân tộc, yêu truyền thống ông cha trong người dân Hà Tĩnh nói riêng, cả nước nói chung.

(Bài đăng trên Ấn phẩm đặc biệt Lao Động Bắc Miền Trung Xuân Ất Tỵ)