Mỹ bí mật thỏa thuận với Qatar

Mỹ đạt được thỏa thuận kéo dài sự hiện diện quân sự tại một căn cứ rộng lớn ở Qatar thêm 10 năm nữa - ba quan chức quốc phòng Mỹ và một quan chức khác nói với CNN.

Thỏa thuận - chưa được công bố công khai - nêu bật sự phụ thuộc của Washington vào quốc gia vùng Vịnh nhỏ bé gần đây đã đóng vai trò trung gian để thả người Mỹ bị giam giữ ở Gaza và Venezuela.

Căn cứ không quân Al Udeid, nằm ở sa mạc phía tây nam Doha, là căn cứ quân sự lớn nhất của Mỹ ở Trung Đông và có thể chứa hơn 10.000 lính Mỹ.

Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin đến thăm Al Udeid vào tháng trước và cảm ơn Qatar vì đã tăng chi tiêu cho căn cứ này. Nhưng ông không đề cập đến việc gia hạn và chính quyền Tổng thống Joe Biden cũng không công khai - vào thời điểm Qatar ngày càng bị giám sát chặt chẽ về việc tiếp đón các lãnh đạo cấp cao của Hamas.

Căn cứ này từng là trung tâm then chốt cho các hoạt động không quân của Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ (CENTCOM) ở trong hoặc xung quanh Afghanistan, Iran và khắp Trung Đông. Lực lượng Không quân Qatar và Anh cũng hoạt động từ căn cứ này.

Việc gia hạn được đưa ra khi Mỹ tăng cường sự hiện diện trong khu vực trong bối cảnh các mối đe dọa leo thang từ các nhóm chiến binh được Iran hậu thuẫn ở Iraq, Syria và Yemen.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin (phải) gặp các quan chức quân đội và không quân Qatar trong chuyến thăm Căn cứ không quân Al Udeid, Doha, Qatar, ngày 19.12.2023. Ảnh: Reuters

Sau khi Hamas bắt cóc khoảng 240 con tin từ Israel vào ngày 7.10.2023, Qatar là nước trung gian chính với Hamas để môi giới việc thả hàng loạt con tin Israel và quốc tế. Qatar tiếp tục là trọng tâm trong các cuộc đàm phán nhằm cố gắng khôi phục các cuộc thảo luận về con tin, phối hợp với CIA và cơ quan tình báo Mossad của Israel, cũng như Ai Cập.

Vai trò của Qatar trong những tháng đàm phán về những người Mỹ bị Venezuela bắt giữ ít được công khai hơn nhưng được đưa ra ánh sáng sau khi Tổng thống Nicolas Maduro trả tự do cho 10 người Mỹ vào tháng trước để đổi lấy một đồng minh thân cận bị Mỹ cáo buộc rửa tiền hàng trăm triệu USD.

Việc tham gia của Qatar vào cả hai vòng đàm phán được coi là sự mở rộng vai trò hòa giải mà nước này đảm nhận với các kẻ thù khác của Mỹ, bao gồm cả Iran và Taliban. Các nhà phân tích cho biết, nguồn tài nguyên dầu mỏ và khí đốt tự nhiên dồi dào, cùng với khả năng đóng vai trò là người điều phối, cho phép Qatar vượt lên trên sức mạnh của mình.

Mặc dù việc Qatar đón tiếp lãnh đạo Hamas không có gì bí mật, nhưng sự tàn khốc của vụ tấn công ngày 7.10 của Hamas ở Israel đã làm dấy lên những lời chỉ trích đối với Qatar và kêu gọi họ trục xuất Hamas.

Hàng nghìn người Afghanistan đã bay từ Kabul đến Al Udeid trong cuộc rút quân hỗn loạn của Mỹ khỏi Afghanistan vào năm 2021. Quân nhân Mỹ đã phải vật lộn để cung cấp cho dòng người tị nạn khổng lồ thứ mà ông Biden gọi là “một trong những cuộc không vận lớn nhất, khó khăn nhất lịch sử”.

Qatar cam kết chi hàng tỉ USD để nâng cấp cơ sở vật chất cho phi công Mỹ tại căn cứ. Al Udeid trở thành căn cứ không quân chính của CENTCOM vào năm 2003, chuyển lực lượng và tài sản từ Căn cứ Không quân Prince Sultan ở Saudi Arabia - nơi sự hiện diện của một số lượng lớn quân nhân Mỹ trở nên nhạy cảm và gây tranh cãi hơn.

Mặc dù Bộ trưởng Austin không thông báo về việc gia hạn thỏa thuận Al Udeid trong chuyến thăm căn cứ này vào tháng trước, nhưng ông nói rằng Mỹ và Qatar “sẽ chính thức thực hiện các bước tiếp theo để mở rộng và củng cố mối quan hệ quốc phòng song phương”.

Bộ trưởng Austin nói thêm: “Chúng tôi sẽ thực hiện điều này thông qua cam kết của Qatar trong việc đóng góp các nguồn lực đáng kể để nâng cao năng lực tại Căn cứ không quân Al Udeid và điều đó sẽ hỗ trợ lực lượng của cả hai chúng tôi trong nhiều năm tới”.