Musée Khải Định và sức sống văn hoá trường tồn của một dân tộc

Mặt tiền Musée Khải Định. Ảnh chụp khoảng năm 1929. Ảnh tư liệu

Musée Khải Định được thành lập vào năm 1923 theo sắc lệnh ngày 17.8.1923 của Hoàng đế Khải Định và Nghị định số 1201 của Đại sứ P. Pasquier ký kết ngày 24.8.1923.

Bảo tàng có nhiệm vụ thu thập và bảo tồn các tác phẩm nghệ thuật tiêu biểu phản ánh đầy đủ đời sống kinh tế, xã hội, nghệ thuật và nghi lễ của Đất nước Đại Nam, sử dụng Hội trường Hoàng gia Long An làm trụ sở.

Trong lịch sử Việt Nam, Musée Khải Định là bảo tàng đầu tiên và duy nhất được thành lập bởi một triều đại quân chủ và do chính Hoàng đế bảo trợ.

Trải qua nhiều biến cố thăng trầm của lịch sử, Musée Khải Định đến thời điểm này đã có 6 lần “thay tên, đổi chủ” với 14 đời quản thủ/giám đốc, trong đó có 5 người Pháp, 9 người Việt.

Nhưng ở thời nào, tên nào thì các hoạt động của Musée Khải Định, nay là Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế đều được vận hành một cách quy củ và mang tính chuyên môn cao.

Musée Khải Định hiện đang trưng bày và bảo quản hơn 11.000 hiện vật, phần lớn có xuất xứ từ cung đình triều Nguyễn như: bộ sưu tập đồ sứ, đồ pháp lam, trang phục cung đình, ấn triện, nhạc khí dùng trong các cuộc lễ tế, tranh gương, sưu tập đồ gỗ sơn son thếp vàng và khảm cẩn, súng thần công thời chúa Nguyễn và vua Nguyễn.

Trong đó có 8 hiện vật/bộ hiện vật với 33 hiện vật đơn lẻ được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia.

Ngoài ra, Bảo tàng đang lưu giữ một bộ sưu tập các tác phẩm điêu khắc Chămpa được Hội Đô thành Hiếu cổ sưu tầm và đưa về cất giữ tại Tân Thơ Viện những thập niên đầu thế kỷ XX.

Điều đặc biệt là giá trị của Musée Khải Định không chỉ nằm ở con số năm tuổi hay số lượng và chất lượng hiện vật mà còn nằm ở giá trị tinh thần, với bản Dụ có tính tổng kết và định hướng về bảo tồn và phát triển văn hoá sau tròn 100 năm vẫn còn nguyên giá trị thời sự của Hoàng đế Khải Định ban hành ngày 24.8.1923.

Dụ viết: “Tinh thần của một dân tộc được thể hiện trên các sản phẩm nghệ thuật, nó phản ánh đời sống xã hội, tục lệ, chính trị và hình ảnh của tâm hồn dân tộc ấy. Đất nước chúng ta đã nhận được từ những thế hệ trước nhiều hiện vật nghệ thuật lâu đời cần được bảo tồn nhằm hình thành và gìn giữ thẩm mỹ và cảm xúc nghệ thuật của những thế hệ tương lai”.

Musée Khải Định còn là một minh chứng cho thấy, nhiều thứ trong cuộc sống có thể thay đổi hoặc mất đi theo thời gian và biến thiên lịch sử, nhưng sức sống văn hoá của một vùng đất, một dân tộc thì luôn trường tồn!