Ma trận khai thác cát lậu trên sông Trà Khúc, Quảng Ngãi

Tại địa bàn thôn Trường Xuân và thôn Thọ Lộc Tây, xã Tịnh Hà, huyện Sơn Tịnh, các đối tượng mở đường mới để đưa xe vào khai thác cát trái phép. Ảnh: Ngọc Viên

Muôn hình vạn trạng cách khai thác lậu

Dọc sông Trà Khúc chảy qua địa phận các huyện Tư Nghĩa, Sơn Tịnh và TP Quảng Ngãi có rất nhiều mỏ cát lộ thiên và cả cát nằm dưới lòng sông, với trữ lượng cát hàng triệu m3. Tuy nhiên, từ đầu năm 2023 đến nay, ở Quảng Ngãi lại xảy ra thiếu cát xây dựng trầm trọng, dẫn đến giá cát tăng cao chưa từng có.

Giá cát xây dựng ở đất liền dao động từ 300.000 - 400.000 đồng/m3, còn ở đảo Lý Sơn lên đến 700.000 đồng/m3.

Nguyên nhân thiếu cát là do các đơn vị trúng đấu giá quyền khai thác các mỏ tốn rất nhiều thời gian so với năm trước để làm thủ tục khai thác, dẫn đến mất cân đối cung cầu. Đang vào mùa xây dựng nhưng thiếu cát, vì thế tình trạng khai thác cát trái phép diễn biến rất phức tạp, gây mất an ninh trật tự, thất thoát tài nguyên. Trong đó, điểm nhức nhối về tình trạng khai thác, vận chuyển cát trái phép là tại địa bàn thôn Trường Xuân và thôn Thọ Lộc Tây, xã Tịnh Hà, huyện Sơn Tịnh.

Qua nắm tình hình, điều tra của cơ quan chức năng, ở khu vực này có khoảng 30 ghe với số lượng hơn 60 người dân trực tiếp tham gia khai thác cát trái phép; có 9 điểm tập kết, mua bán cát không có nguồn gốc hợp pháp.

Để bít đường vận chuyển của cát tặc ở địa bàn thôn Trường Xuân và thôn Thọ Lộc Tây, xã Tịnh Hà, tháng 5.2023, lực lượng chức năng sử dụng xe cơ giới đào đường, chôn bi và đổ 26 trụ bêtông tại lối vào 15 con đường ở các bãi tập kết, khai thác, mua bán trái phép cát. Tuy nhiên, sáng 21.8, phóng viên trở lại khu vực này, thì bên cạnh các trụ bêtông, các đối tượng dùng xe cơ giới để san ủi, mở những con đường mới sát bên cạnh trụ bêtông để vận chuyển cát.

Dấu vết các lằn bánh xe vận chuyển cát trái phép vẫn còn rất mới. Khi phóng viên ghi hình thì có bốn đối tượng đến cảnh giới, thăm dò.

Từ nhiều năm nay điểm khai thác cát này diễn ra từ 22h đến 5h sáng hôm sau. Để qua mặt lực lượng chức năng, các đối tượng khai thác cát lậu nghĩ ra đủ mọi chiêu trò như thuê người cảnh giới cơ quan chức năng…

Ông Nguyễn Mạnh Cường - Chủ tịch UBND huyện Sơn Tịnh - cho hay, lực lượng chức năng đã phát hiện và tạm giữ bốn xe máy đào mà các đối tượng dùng để san ủi mở đường mới bên các trụ bêtông mà lực lượng chức năng đã chôn, sẽ xử lý theo đúng quy định. Sắp tới huyện sẽ tiếp tục chôn các trụ bêtông kiên cố hơn tại những con đường do các đối tượng đã san ủi nhằm bít đường vận chuyển của cát tặc.

“Tuyên chiến” với cát tặc

Trước tình trạng cát tặc hoành hành dọc sông Trà Khúc, ngày 16.8.2023, lãnh đạo UBND tỉnh Quảng Ngãi đã ký công văn khẩn giao Công an tỉnh chủ trì, làm việc cụ thể với UBND các huyện: Tư Nghĩa, Sơn Tịnh và TP Quảng Ngãi và các cơ quan, đơn vị có liên quan nhằm khẩn trương tổ chức kiểm tra thực tế, xác minh và xử lý nghiêm các sai phạm nếu có theo đúng quy định, báo cáo UBND tỉnh Quảng Ngãi kết quả thực hiện nhiệm vụ trước ngày 5.9.2023.

Ngày 18.8, ông Đặng Văn Minh - Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi - cũng chủ trì cuộc họp để giải quyết tình trạng khai thác cát trái phép diễn ra phức tạp.

Tại đây, ông Minh khẳng định, thời gian tới, nếu Chủ tịch UBND huyện nào còn buông lỏng quản lý để xảy ra tình trạng khai thác cát trái phép, thì Chủ tịch UBND tỉnh sẽ tạm đình chỉ công tác Chủ tịch UBND huyện, làm rõ trách nhiệm để xảy ra khai thác cát trái phép.

Ông Minh yêu cầu các cơ quan có thẩm quyền xử phạt khai thác cát trái phép phải xử phạt hành chính thật nặng, nếu tái phạm phải củng cố hồ sơ, khởi tố vụ án đối với các tổ chức, cá nhân vi phạm.