Loài nào có bộ não lớn nhất, chúng có phải thông minh nhất?

Loài nào có bộ não lớn nhất trong thế giới động vật? Và liệu bộ não lớn có liên quan đến chỉ số IQ cao?

Cá nhà táng (Physeter macrocephalus) có bộ não lớn nhất, nặng tới khoảng 9kg - Ảnh: Shutterstock

Trong thế giới động vật, nhiều loài cho thấy chúng rất thông minh. Từ cá voi sát thủ với chiến lược săn mồi đáng sợ, đến những con mèo đủ thông minh để giải các câu đố nhận thức, thậm chí cả những con cá có khả năng đếm… Vậy loài nào có bộ não lớn nhất?

Loài có bộ não lớn nhất

Cho đến nay chưa có loài nào vượt qua được cá nhà táng (Physeter macrocephalus), với bộ não nặng tới 9kg.

Không chỉ vậy chúng còn được ghi nhận có trí thông minh đáng nể. Một nghiên cứu năm 2021 phát hiện sau vài lần đi săn, tỉ lệ thợ săn ném trúng lao vào chúng đã giảm gần 60%.

Có lẽ cá nhà táng đã học được cách né tránh thợ săn, hoặc chúng có thể truyền thông tin cho đồng loại của mình, cho thấy chúng có kỹ năng giao tiếp và thông minh hơn so với suy nghĩ ban đầu.

Tuy nhiên khi "xếp loại" não, chúng ta cũng nên xem xét cấu tạo của chính bộ não. Tiểu não là một cấu trúc chịu trách nhiệm về cử động, thăng bằng, theo dõi và một số ký ức.

Ở cá nhà táng, tiểu não chiếm khoảng 7% tổng khối lượng não, trong khi ở cá voi sát thủ, con số này gấp đôi, khoảng 14%. Đối với con người, tiểu não chiếm khoảng 10% tổng khối lượng não trung bình của người, nặng khoảng 1,4kg.

Tổng kích thước cơ thể của động vật cũng cần được xem xét khi đánh giá bộ não lớn nhất. Nếu xét theo tiêu chí này thì "quán quân" là loài kiến Brachymyrmex: bộ não chiếm tới 12% tổng khối lượng cơ thể 0,049 miligam của chúng, theo một nghiên cứu năm 2009.

Điều này phù hợp với cái gọi là quy tắc của Haller: động vật càng lớn về kích thước tổng thể thì tỉ lệ não so với cơ thể càng nhỏ. "Vì kích thước não tỉ lệ với kích thước cơ thể, nên các động vật nhỏ nhất có tỉ lệ não so với cơ thể tương đối lớn nhất", Wulfila Gronenberg, giáo sư về thần kinh học tại Đại học Arizona, nói với Live Science.

Não nhỏ nhưng thông minh

Giống quạ cũng thông minh như loài vượn to, mặc dù có bộ não nhỏ hơn nhiều - Ảnh: Pinterest

Một bộ dữ liệu của 1.400 loài động vật có vú (bao gồm cả một số loài hóa thạch) đã so sánh kích thước não và cơ thể của chúng và cho thấy một số kết quả đáng ngạc nhiên. Theo đó hải cẩu California, mặc dù nổi tiếng với những trò lừa ngoạn mục mà nó có thể thực hiện, nhưng lại có bộ não nhỏ so với khối lượng cơ thể.

Ngược lại, con người và cá heo có thân hình nhỏ hơn nhưng bộ não lại lớn hơn. Ở tinh tinh và đười ươi, mặc dù có kích thước tương đương với con người nhưng bộ não của chúng chỉ bằng khoảng một phần ba.

Sau đó là hiện tượng thú vị về hội chứng thuần hóa, nơi các loài được thuần hóa có kích thước não nhỏ hơn so với các loài hoang dã của chúng. Ví dụ giống bò chọi có bộ não gần bằng kích thước của bò rừng hoang dã đã tuyệt chủng, aurochs (Bos primigenius). Bò thịt và bò sữa thường xuyên tiếp xúc với con người có bộ não nhỏ nhất.

Đối với động vật trên cạn, voi có bộ não lớn nhất và thể hiện trí thông minh xã hội, cảm xúc và trí nhớ ở mức độ cao.

Đối với động vật trên cạn, voi có bộ não lớn nhất và thể hiện trí thông minh xã hội, cảm xúc và trí nhớ ở mức độ cao - Ảnh: worldwildlife.org

Chúng ta cũng đừng quên loài chim, với giống quạ nổi tiếng là thông minh. Một nghiên cứu của các nhà nghiên cứu tại Đại học Lund cho thấy rằng quạ thông minh ngang ngửa với tinh tinh mặc dù kích thước não khác nhau.

"Kích thước não không phải là tất cả. Chúng tôi phát hiện ra rằng chim họ quạ cũng thông minh như vượn to, mặc dù có bộ não nhỏ hơn nhiều", tác giả nghiên cứu Can Kabadayi cho biết.