Loài chim hồi sinh từ cõi chết nhờ tiến hóa hai lần

Gà nước cổ trắng Aldabra không biết bay tuyệt chủng cách đây 136.000 năm khi đảo san hô vòng nơi chúng sống chìm bên dưới những con sóng.

Gà nước Aldabra từng tuyệt chủng cách đây 130.000 năm. Ảnh: Gilles MARTIN/Gamma-Rapho

Nằm ngoài khơi phía đông nam châu Phi và phía bắc Madagascar, quần đảo san hô vòng Aldabra là nơi ở của một loài chim khiêm nhường nhưng không kém phần lạ lùng khi hai lần tiến hóa để không bay được, theo Live Science.

Thoạt nhìn, gà nước cổ trắng Aldabra (Dryolimnas cuvieri aldabranus) khá bình thường. Nó lớn cỡ một con gà, có phần lưng màu xám lốm đốm, chiếc cổ và ngực màu nâu đỏ, họng màu trắng. Đây là phân loài của gà nước họng trắng (Dryolimnas cuvieri) và là loài chim không biết bay duy nhất còn sống ở Ấn Độ Dương, do sự tuyệt chủng của các loài chim khác như dodo (Raphus cucullatus).

Một nghiên cứu năm 2019 công bố trên tạp chí Động vật học của hiệp hội Linnean kiểm tra hóa thạch gà nước tại Aldabra và tìm thấy bằng chứng của một loài gà nước không biết bay trên đảo san hô vòng trước khi ngập dưới những con sóng 136.000 năm trước. Sự kiện này khiến hệ động vật gần như thay đổi hoàn toàn, theo trưởng nhóm nghiên cứu Julian Hume, nhà cổ sinh vật học ở Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên. Tình trạng ngập kéo dài cho tới khoảng 118.000 năm trước, dẫn tới sự tuyệt chủng của các phân loài gà nước không biết bay.

Khi đảo san hô vòng nổi trở lại, gà nước họng trắng bay được tái xâm chiếm hòn đảo và bắt đầu tiến hóa để trở nên không biết bay lần nữa. Các nhà nghiên cứu nhận thấy hóa thạch chân từ gà nước có niên đại cách đây 100.000 năm nặng nề và vững chắc hơn so với gà nước họng trắng. Theo nhóm nghiên cứu, điều này chỉ ra gà nước ở đảo san hô vòng trở nên ngày càng nặng hơn và mất khả năng bay.

Việc không biết bay dường như là một đặc điểm có lợi trong môi trường này. Những con chim đẻ trứng trên mặt đất, do đó sở hữu cặp chân khỏe để chạy quanh ngay sau khi nở có thể giúp chúng sống sót. Theo Hume, khi chúng lớn, thứ cuối cùng phát triển ở gà nước là cơ ngực và cơ cánh. Trong quá trình mất khả năng bay lần nữa, về cơ bản gà nước Aldabra tiến hóa hai lần, hồi sinh từ cõi chết qua quá trình gọi là "tiến hóa lặp lại", trong đó một loài tuyệt chủng, sau đó loài khác xuất hiện và tiến hóa đặc điểm tương tự, trở nên gần như giống hết loài đã biến mất.

An Khang (Theo Live Science)