Kỳ tài đất Việt: Từ kẻ trộm ngựa thành mãnh tướng lừng danh bậc nhất lịch sử

Ông chính là Nguyễn Văn Tuyết (chưa rõ năm sinh, mất năm 1802), người An Nhơn, huyện Tuy Viễn, phủ Quy Nhơn nay là huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định.

Trước khi tham gia phong trào Tây Sơn, Nguyễn Văn Tuyết từng là sống lang bạt, chuyện gì cũng dám làm. Thậm chí ông còn từng trộm ngựa của chúa Nguyễn.

Sách "Võ nhân Bình Định" kể lại, một hôm nghe đồn chúa Nguyễn có con tuấn mã tên Xích Kỳ, Nguyễn Văn Tuyết đợi đêm khuya lẻn vào hành cung bắt ngựa rồi lên yên, chạy thẳng lên vùng An Khê. Trời vừa hửng sáng thì ngựa đã qua khỏi đèo Vĩnh Viễn.

Con Xích Kỳ là cống vật của Cao Miên, chúa Nguyễn rất yêu quý. Ngựa bị mất trộm, Tuần phủ Nguyễn Khắc Tuyên bị khép vào tội chết do không trông coi cẩn thận.

Nhờ Trương Phúc Loan ra sức cầu xin Tuyên mới được miễn tội. Tuyên cho người đi tìm khắp Quy Nhơn, Phú Yên, Quảng Nghĩa, nhưng không thấy bóng dáng con ngựa đâu. Khi xa giá chúa Nguyễn trở về Phú Xuân thì trong dinh tuần phủ Quy Nhơn bỗng thấy hiện trên vách mấy chữ lớn: Kẻ trộm ngựa chúa là Nguyễn Văn Tuyết ở Tuy Viễn. Tuyên nhìn thấy thì hết hồn. Dặn tả hữu đừng tiết lộ và sự việc này được giữ im.

Nguyễn Văn Tuyết là người có sức mạnh, giỏi võ. Trong thời loạn, trên con đường mưu sinh, ông tình cờ gặp được một cao thủ võ thuật bấy giờ. Từ đó ông quyết chí trở thành người có ích, cứu khổ cho dân.

Sau khi theo thầy học thành tài, Nguyễn Văn Tuyết trở về quê hương. Ông mong ước cứu đồng bào khỏi ách chuyên chế của chúa Nguyễn, song không biết làm cách nào. Khi nghe tin Tây Sơn vương chiêu mộ hào kiệt, ông liền đến đầu quân.

Nhờ tài năng, Nguyễn Văn Tuyết nhanh chóng được anh em nhà Tây Sơn trọng dụng, giao cho nhiều nhiệm vụ quan trọng. Từ người vô công rồi nghề, Nguyễn Văn Tuyết làm đến chức Đô đốc, trở thành một trong thất hổ tướng nhà Tây Sơn, rất được Quang Trung tín nhiệm.

Trong trận công thành Quy Nhơn nổi tiếng, nhờ thông thạo địa hình từ trước, Nguyễn Văn Tuyết được giao phụ trách quân tiên phong, nhanh chóng phá được thành. Sau trận này, ông được phong Tả Đô đốc.

Năm 1786, sau khi Nguyễn Huệ tiến quân ra Thăng Long, giúp nhà Lê tiêu diệt chúa Trịnh, cử Ngô Văn Sở, Phan Văn Lân và Nguyễn Văn Tuyết cùng ở lại coi giữ. Tiếp đó, trong trận chiến chống lại 29 vạn quân Thanh xâm lược cuối 1788, tình hình cấp bách, Đô đốc Tuyết đã đích thân cưỡi ngựa Hãn huyết suốt ngày đêm về cấp báo cho Nguyễn Huệ ở Huế.

Cuối năm 1788, khi Quang Trung xưng hoàng đế, Nguyễn Văn Tuyết được phong Đại đô đốc Kinh lược Hải Dương, thống lĩnh đại quân tả, kiêm bộ binh và thủy binh, phụ trách chống giặc ở mặt trận phía Đông. Với sức mạnh sấm sét của ngựa Hãn huyết và cây ngân côn làm cho quân Thanh kinh hồn bạt vía, góp phần vào thắng lợi Xuân Kỷ Dậu (1789).

Sau khi vua Quang Trung đột ngột qua đời (1792) bỏ lại hoài bão xây dựng, đổi mới và phát triển đất nước, người kế vị Quang Toản (vua Cảnh Thịnh) lệnh cho Nguyễn Văn Tuyết về giữ kinh thành Huế. Vua trẻ người non dạ, không đủ năng lực, uy tín nên nội bộ Tây Sơn bị chia rẽ nặng nề. Trước tình hình đó, Nguyễn Ánh đã liên tục phản công.

Trong một lần chống trả, Đô đốc Nguyễn Văn Tuyết trúng đạn tử trận. Cuộc đời một mãnh tướng oai phong, lẫm liệt khép lại trong sự nuối tiếc.