Kỷ lục gia marathon Trung Quốc bị tước huy chương vì vụ dàn xếp về đích

Ban tổ chức giải half marathon Bắc Kinh tước huy chương và tiền thưởng của nhà vô địch He Jie và ba runner châu Phi sau vụ bê bối nhường nhau ở vạch đích.

Sở Thể thao Bắc Kinh và cơ quan chủ quản giải đấu - Trung tâm Giao lưu Quốc tế và Quản lý Thi đấu Thể thao Bắc Kinh - phải lập ủy ban điều tra để sau khi mạng xã hội Trung Quốc sôi sục đoạn video ghi lại khoảnh khắc về đích ở giải half marathon Bắc Kinh 2024 ngày 14/4. Theo đó, khi đang chạy cùng nhau ở gần cuối cuộc đua, hai VĐV Kenya Robert Keter, Willy Mnangat và chân chạy Ethiopia Dejene Hailu Bikila luân phiên chỉ về phía vạch đích, vẫy tay ra hiệu cho He Jie tiến lên. Ba runner châu Phi này sau đó giảm tốc độ, nhường chân chạy chủ nhà cán đích đầu tiên.

Khi liên hệ sau đó, Mnangat thoạt đầu nói rằng anh nhường He Jie vô địch vì hai người là bạn. Nhưng sau đó chân chạy Kenya tiết lộ được sếp và người đại diện chỉ định làm pacer (người dẫn tốc) với mục tiêu giúp Jie phá kỷ lục half marathon Trung Quốc - 1 giờ 2 phút 33 giây. Thực tế, Jie vô địch, nhưng không thể phá kỷ lục, với thông số 1 giờ 3 phút 51 giây.

Tài liệu chính thức từ giải half marathon Bắc Kinh 2024 ghi lại kết quả cuộc đua với Bikila, Keter rồi Mnangat lần lượt đứng thứ hai, ba và tư. Và cả ba runner châu Phi này đều được tính là VĐV tranh tài, chứ không phải pacer - những người không được tính thành tích và phải mặc trang phục riêng trên đường đua.

Ngày 19/4, ủy ban điều tra kết luận các pacer cá nhân như bộ ba Bikila, Keter rồi Mnangat không được phép dự giải theo suất VĐV đặc cách từ ban tổ chức. Ủy ban cũng xác định ba VĐV châu Phi đã "chủ động giảm tốc độ trong 2 km cuối, và nhờ đó, He Jie đã giành chức vô địch nam". Vì thế, tất cả danh hiệu, huy chương và tiền thưởng cho bốn VĐV này bị thu hồi, và họ sẽ phải giải trình trước Liên đoàn điền kinh Trung Quốc về vụ việc.

Ủy ban điều tra không nêu rõ cuộc đua có gian lận hay không. Nhưng Sở Thể thao Bắc Kinh và Ban tổ chức giải đã công khai xin lỗi. "Chúng tôi xin lỗi sâu sắc và chân thành vì đã không phát hiện và khắc phục kịp thời những sai sót trong cuộc đua này", thông báo chung của hai đơn vị này về vụ việc có đoạn.

He Jie mừng khi về nhất giải half marathon Bắc Kinh. Ảnh: Xinhua

Liên quan đến vụ việc, đơn vị vận hành giải - công ty quản lý thể thao Bắc Kinh Zhongao Lupao - cũng bị tước quyền đăng cai và vận hành giải half marathon Bắc Kinh. Theo giải trình của Zhongao Lupao, đơn vị đối tác và nhà tài trợ cho giải Xiamen Xtep Investment đã không lưu ý thông tin về các pacer liên quan, dẫn đến ban tổ chức không được thông báo rằng bộ ba Bikila, Keter rồi Mnangat được chỉ định dẫn tốc cho He Jie.

Xtep International Holdings - công ty mẹ của Xiamen Xtep Investment và có He Jie là gương mặt đại diện truyền thông - cũng bị hủy tư cách nhà tài trợ của giải half marathon Bắc Kinh. Ủy ban điều tra còn yêu cầu Xtep phải xin lỗi công chúng và xử lý nghiêm khắc những người có trách nhiệm liên quan đến vụ việc.

Cũng trong ngày 19/4, Xtep ra thông báo xin lỗi, thừa nhận đã mắc sai sót trong khâu đăng ký và không làm rõ các pacer. Công ty này chấp nhận các quyết định xử phạt, cam kết rà soát lại quy trình và xử lý nghiêm nhân sự liên quan. Xtep xem đây là bài học quý giá, và sẽ điều chỉnh kịp thời để đảm bảo sự cố tương tự không xảy ra trong tương lai.

Vụ việc làm dậy sóng mạng xã hội Trung Quốc Weibo, với vô số ý kiến chỉ trích, xem cuộc đua ở giải half marathon Bắc Kinh là "nỗi hổ thẹn". "Đây có lẽ là chức vô địch đáng xấu hổ nhất trong sự nghiệp của He Jie", một người dùng viết. Một người khác bình luận: "Với một nhà tổ chức lớn và một sự kiện nổi tiếng như thế này, sự việc vừa qua khiến tinh thần thể thao cao thượng bị chà đạp".

He Jie trên bục nhận giải nhất bên cạnh VĐV châu Phi về sau ở giải half marathon Bắc Kinh 2024. Nhưng trên mạng xã hội Weibo, nhiều ý kiến cho rằng "chúng tôi không cần một nhà vô địch thế này".

Vài ngày sau giải half marathon Bắc Kinh 2024, các đoạn video về đích của giải năm 2019 có những điểm tương đồng nổi bật. Sự việc khiến dư luận Trung Quốc quan ngại về việc các thương hiệu thể thao ngày càng lấn sâu và có ảnh hưởng lớn đến kết quả các giải chạy tại Trung Quốc. Từ đó, nhiều người hâm mộ cũng nghi ngờ kết quả các giải chạy trong nước có đến từ sự cạnh tranh công bằng hay không. Trước những sức ép và chỉ trích, Liên đoàn Điền kinh Trung Quốc thông báo sẽ cải thiện môn thể thao ở quốc gia này.

Hồng Duy