Khí đốt Nga đẩy mạnh tiêu thụ, nhà cung cấp lớn ở Trung Á vội vã hành động

Trong nhiều thập kỷ, Turkmenistan khá thụ động trong việc tiếp thị và bán khí đốt. Tuy nhiên, tất cả đã thay đổi vào năm 2024.

Kể từ đầu tháng 3, các quan chức Turkmenistan tích cực và công khai quảng bá nước này là nhà cung cấp khí đốt, nêu tên Azerbaijan, Thổ Nhĩ Kỳ, Afghanistan, Pakistan, Ấn Độ, Kazakhstan và Liên minh châu Âu là những khách hàng tiềm năng.

Khi Chủ tịch Hội đồng Nhân dân Turkmenistan, ông Gurbanguly Berdimuhamedov, thăm Tajikistan vào đầu tháng 4, ông ngỏ ý sẵn sàng bán số lượng lớn khí đốt.

IntelliNews chỉ ra, Turkmenistan đang đối mặt với việc mất gần một nửa doanh thu từ khí đốt. Doanh thu từ khí đốt vốn chiếm hơn 80% doanh thu của quốc gia Trung Á này.

Được thiên nhiên ưu đãi với trữ lượng khí đốt lớn thứ 4 hoặc thứ 5 trên thế giới, ước tính từ 18 đến 27.000 tỉ mét khối, Turkmenistan có tiềm năng trở thành nhà cung cấp khí đốt lớn hơn.

Tuy nhiên, điều kiện xuất khẩu khí đốt của Turkmenistan về cơ bản là: "Các vị xây dựng đường ống dẫn khí đến biên giới Turkmenistan, và chúng tôi sẽ cung cấp khí đốt cho các vị".

Mạng lưới đường ống dẫn khí đốt của Turkmenistan. Ảnh chụp màn hình IntelliNews

Trong hơn 30 năm qua, những đường ống hiếm hoi được xây dựng cho dòng khí đốt của Turkmenistan là 2 đường ống kết nối với Iran (tổng công suất 20 tỉ mét khối) và 3 đường ống dẫn đến Trung Quốc (tổng công suất 55 tỉ mét khối).

Đầu năm 2017, Turkmenistan dừng xuất khẩu khí đốt sang miền bắc Iran do tranh cãi về việc Iran nợ đọng thanh toán.

IntelliNews lưu ý, trong 15 năm qua, Trung Quốc là khách hàng lớn nhất và có thời điểm là khách hàng khí đốt duy nhất của Turkmenistan. Từ tháng 12.2009 đến tháng 12.2023, Turkmenistan vận chuyển hơn 380 tỉ mét khối khí đốt sang Trung Quốc.

Sau khi xung đột ở Ukraina nổ ra tháng 2.2022, Nga mất khách mua khí đốt chính là EU. Nga hướng về phía đông để giúp bù đắp việc mất thị trường châu Âu và nhanh chóng tìm được khách mua ở Trung Á.

Năm 2023, Nga đạt được thỏa thuận xuất khẩu khí đốt sang cả Kazakhstan và Uzbekistan. Đến cuối năm, nước này đã cung cấp 7,25 tỉ mét khối khí đốt cho Kazakhstan và 1,22 tỉ mét khối cho Uzbekistan.

Tháng 3 năm nay, Uzbekistan đồng ý bắt đầu nhập khẩu tới 11 tỉ mét khối khí đốt của Nga mỗi năm từ năm 2026.

Bằng cách nào đó, Turkmenistan đã bỏ lỡ cơ hội bán gần 20 tỉ mét khối khí đốt cho các nước láng giềng gần.

Nga đã đặt mua 5,5 tỉ mét khối khí đốt mỗi năm từ Turkmenistan theo hợp đồng ký năm 2019. Trong bối cảnh hiện nay, câu hỏi đặt ra là Nga sẽ làm gì với lượng khí đốt đã mua từ Turkmenistan.

Khí đốt của Turkmenistan chảy đến Nga thông qua hệ thống đường ống dẫn khí Trung Á - Trung Quốc (CAC), cùng mạng lưới mà Nga dành riêng cho vận chuyển khí đốt đến Uzbekistan. Điều này đặt ra câu hỏi rằng có phần nào khí đốt Nga mà Uzbekistan mua là khí đốt của Turkmenistan hay không.

IntelliNews dự báo có thể điều tồi tệ hơn sẽ đến với Turkmenistan khi khí đốt Nga tiếp tục đẩy mạnh xâm lấn sang phương Đông.

Turkmenistan đang nỗ lực bán khí đốt. Đã có các cuộc họp thường xuyên, với nhiều cuộc tiếp xúc khác nhau giữa các quan chức Turkmenistan, Thổ Nhĩ Kỳ, Azerbaijan và EU về khả năng vận chuyển khí đốt của Turkmenistan tới châu Âu trong hơn 2 năm tới.

Tuần này, các quan chức Pakistan đã trao đổi về việc dẫn khí đốt của Turkmenistan đến bờ biển Arab để vận chuyển đến các thị trường châu Âu.

Có một số thỏa thuận và dự định đi đúng hướng nhưng tới nay Turkmenistan vẫn chưa có cơ sở hạ tầng để đưa khí đốt về phía tây. Do đó, IntelliNews cho rằng Turkmenistan có thể sớm rơi vào tình thế rất bấp bênh.