Huyết khối lấp đầy mạch vành sau 20 năm hút thuốc lá

Anh Phan, 43 tuổi, nhồi máu cơ tim cấp, đau ngực dữ dội, bác sĩ phát hiện hàng trăm cục máu đông bít tắc gần hết động mạch vành.

Bệnh nhân vào bệnh viện ở Ninh Thuận cấp cứu sau 5 giờ khởi phát đau ngực vùng sau xương ức lan lên vai trái, khó thở. Sau vài giờ điều trị nội khoa, anh giảm dần cơn đau ngực. Kết quả xét nghiệm men tim, đo điện tim, chụp mạch vành xác định bệnh nhân nhồi máu cơ tim do động mạch liên thất trước bị huyết khối lấp tắc hoàn toàn.

Bệnh nhân được dùng thuốc chống đông rồi chuyển tiếp đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM trong tình trạng nguy cấp do huyết khối dày đặc trong lòng mạch máu lớn nhất nuôi tim.

"Trên thế giới rất hiếm trường hợp nhiều huyết khối lấp tắc mạch vành như bệnh nhân này", BS.CKII Huỳnh Ngọc Long, Giám đốc Trung tâm Can thiệp mạch, Trung tâm Tim mạch, nói ngày 17/6.

Bệnh nhân hút thuốc lá nhiều, hơn một gói mỗi ngày trong gần 20 năm qua. Theo bác sĩ Long, đây là yếu tố làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông trong mạch vành, dẫn đến nhồi máu cơ tim cấp. Các xét nghiệm về đông cầm máu cho thấy cơ địa bệnh nhân dễ đông máu hơn người bình thường khiến huyết khối hình thành nhiều hơn khi có tình trạng nứt vỡ hoặc xói mòn mảng xơ vữa trong lòng mạch vành.

Mạch vành bệnh nhân bị huyết khối lấp kín (hình A) và sau khi được làm sạch, tái thông (hình B). Ảnh: Bệnh viện Tâm Anh

Theo ThS.BS.CKII Võ Anh Minh, Trưởng đơn vị Can thiệp Mạch vành, Trung tâm Tim mạch, anh Phan cần can thiệp hút huyết khối, sau đó đặt stent để tái thông mạch vành. Tuy nhiên, trong lúc can thiệp, các mảng huyết khối có thể vỡ ra, trôi đi làm tắc mạch máu khác, chặt đứt dòng chảy đưa máu đến tim và khiến bệnh nhân ngưng tim, đột tử. Huyết khối còn có khả năng trôi lên mạch máu não gây đột quỵ, trôi xuống làm tắc mạch máu ngoại biên.

Bác sĩ nghĩ tới phương án tiếp tục cho anh Phan dùng thuốc chống đông, sau 2-3 ngày huyết khối tan hết mới can thiệp đặt stent. Nhưng chức năng tim của bệnh nhân chỉ còn 20% (người bình thường hơn 50%) cho thấy tình trạng suy tim nặng.

"Nếu chờ thêm vài ngày người bệnh có thể diễn tiến sốc tim, ngưng tim đột ngột", bác sĩ Long nói. Ê kíp quyết định thực hiện "thủ thuật kép", tức vừa hút huyết khối kết hợp dùng thuốc giãn vi mạch vành và nong mạch đặt stent cho bệnh nhân.

Anh Phan được dùng thuốc chống đông, thuốc chống kết tập tiểu cầu liều tối ưu nhằm đảm bảo ngưỡng chống đông (ACT) đạt hiệu quả cao nhất. Đồng thời, ê kíp sử dụng ống thông to để hút sạch cục máu đông. Hệ thống tim phổi nhân tạo (ECMO) được chuẩn bị sẵn sàng để cấp cứu cho bệnh nhân nếu sốc tim do tụt huyết áp, loạn nhịp tim.

Sau 5 chu kỳ hút, hàng trăm cục huyết khối được lấy ra từ động mạch liên thất trước, mở đường cho ê kíp đặt stent kích thước 4,5x15 mm khơi thông dòng chảy. Anh Phan giảm đau ngực, khó thở ngay sau can thiệp. Một ngày sau, chức năng tim tăng lên 43%, huyết áp ổn định, xuất viện sau 5 ngày.

Các bác sĩ can thiệp nong mạch vành cho bệnh nhân. Ảnh minh họa: Bệnh viện Tâm Anh

Nhồi máu cơ tim ở người trẻ (dưới 45 tuổi) thường xảy ra do huyết khối gây tắc hoàn toàn hoặc hẹp nghẽn một hoặc nhiều nhánh động mạch vành. Nguyên nhân do stress, béo phì, rối loạn mỡ máu, lối sống không lành mạnh (ít vận động, chế độ ăn nhiều cholesterol xấu...), hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia, sử dụng chất kích thích.

Huyết khối mạch vành là tình trạng nghiêm trọng khi một hoặc nhiều cục máu đông hình thành trong mạch máu nuôi tim. Phương pháp điều trị gồm dùng thuốc và can thiệp tái thông mạch máu để cải thiện tưới máu cơ tim. Nếu kích thước huyết khối nhỏ, bác sĩ chỉ cần đặt stent trực tiếp. Trường hợp huyết khối lớn và nhiều, bắt buộc phải hút sạch trước khi đặt stent để không gây tắc mạch ở xa, không làm huyết khối trôi sang các mạch máu khác.

Để giảm nguy cơ hình thành huyết khối mạch vành, bác sĩ Long khuyến cáo bỏ hút thuốc lá, không uống nhiều rượu bia, có chế độ ăn tốt cho tim, tập thể dục thường xuyên, duy trì kiểm soát các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu. Người đang điều trị bệnh tim mạch dùng thuốc kháng đông cần uống thuốc đều đặn theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Thu Hà

* Tên bệnh nhân đã được thay đổi