Hà Nội ứng phó thiếu nước sạch

Nâng công suất nhà máy, khai thác nguồn nước ngầm dự phòng là giải pháp trước mắt của thành phố ứng phó tình trạng thiếu nước sạch ở nhiều khu vực.

Hiện nguồn nước sạch của thành phố Hà Nội thiếu từ 10.000 đến 20.000 m3 mỗi ngày đêm, gây mất nước cục bộ ở nhiều địa bàn tại quận Thanh Xuân, Nam Từ Liêm và các huyện Thanh Oai, Hoài Đức... hơn nửa tháng qua.

Sở Xây dựng Hà Nội nhận định tình trạng khan hiếm nước sạch cục bộ ở nhiều khu vực còn tái diễn. Hè 2024, Hà Nội có nguy cơ thiếu hụt khoảng 50.000 m3 nước mỗi ngày đêm, tập trung ở phía tây và tây nam.

Nguyên nhân chính là nhiều dự án cấp nước sạch chậm tiến độ, trong khi thành phố đang phải giảm khai thác nguồn nước ngầm theo quy hoạch.

Người dân Khu đô thị Thanh Hà (Thanh Oai) lấy nước từ xe téc, tối 17/10. Ảnh: Mạnh Lực

Hiện tại, công suất theo thiết kế các nhà máy nước sạch tập trung của thành phố hiện đạt trên 1,5 triệu m3, thực tế sản xuất trong năm 2023 gần 1,3 triệu m3 mỗi ngày đêm.

Để đảm bảo đáp ứng nhu cầu sử dụng nước trong năm 2024, thành phố yêu cầu Công ty nước sạch sông Đuống, Sông Đà chuẩn bị các giải pháp để vận hành công suất dự phòng tăng 20% so với hiện nay theo thời điểm và kỹ thuật cho phép.

Đại diện Công ty nước mặt sông Đuống thông tin, hiện nhà máy đang sản xuất và cung cấp bằng gần 100% công suất giai đoạn 1 – 300.000 m3 mỗi ngày đêm. Về việc nâng công suất bù vào lượng nước thiết hụt của thành phố, đại diện công ty cho biết trong tiêu chuẩn thiết kế kỹ thuật cho phép, nhà máy có thể nâng công suất thêm 20.000-30.000 m3 so với công suất thiết kế trung bình đang khai thác là 300.000 m3 một ngày đêm. "Tuy nhiên, việc nâng công suất chỉ có thể thực hiện khi được cơ quan quản lý cấp phép và trong những khoảng thời gian nhất định để đảm bảo an toàn cho hệ thống", đại diện công ty nói.

Ông Nguyễn Xuân Quý, Tổng Giám đốc Công ty CP đầu tư nước sạch sông Đà cho hay đơn vị đang vận hành nhà máy theo công suất giai đoạn 1 là 300.0000 m3 mỗi ngày đêm. "Việc duy trì công suất hiện tại để đảm bảo an toàn, an ninh nguồn nước cung cấp cho người dân Thủ đô"", ông Quý nói, cho rằng để có thể cung cấp nguồn nước lớn hơn, phải phụ thuộc giai đoạn 2 của nhà máy, khi hoàn thành sẽ nâng công suất lên 600.000 m3 mỗi ngày đêm.

Khu vực lấy nước của Nhà máy nước mặt sông Đà (xã Hợp Thành, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Hòa Bình) đang cạn, ảnh chụp ngày 24/10. Ảnh: Hoàng Phong

Tuy nhiên, tiến độ giai đoạn 2 đang bị chậm so với kế hoạch ban đầu. Nguyên nhân là khi chuẩn bị đầu tư, mực nước sông Đà xuống quá thấp gây khó khăn cho nguồn nước. Công ty đã lắp trạm bơm dã chiến năm 2020 và trạm bơm khẩn cấp năm 2023 để có thể lấy nước thô từ sông Đà đưa vào kênh dẫn về nhà máy sản xuất.

Từ thực tế trên, công ty đã nghiên cứu và đề xuất điều chỉnh cửa lấy nước từ sông Đà cách vị trí cũ khoảng 1,5 km về phía thượng lưu. Nếu việc điều chỉnh chủ trương quy hoạch được thông qua sớm, dự kiến giai đoạn 2 của nhà máy nước mặt sông Đà sẽ hoàn thành đưa vào sử dụng năm 2025.

Theo ông Lê Văn Du, Phó trưởng phòng Hạ tầng kỹ thuật (Sở Xây dựng Hà Nội), Nhà máy nước mặt sông Đà báo cáo có thể nâng công suất nhờ các biện pháp kỹ thuật như giảm tỷ lệ thất thoát trong dây chuyền xử lý, thu hồi nước rửa lọc... Khi nhà máy hoàn thành công trình xử lý bùn, công suất có thể nâng lên 315.000-320.000 m3 mỗi ngày đêm.

"Trong thiết kế, các nhà máy nước bao giờ cũng có hệ số an toàn cao điểm và thấp điểm. Các công ty phải tính toán điều tiết đặt sự an toàn chất lượng cấp nước lên hàng đầu chứ không phải tăng công suất bằng mọi giá", ông Du nói.

Một nguồn cung bổ sung khác được thành phố nêu ra là đưa Nhà máy nước mặt sông Hồng tại xã Liên Hồng, huyện Đan Phượng vào vận hành trong quý I/2024. Nhà máy diện tích hơn 20 ha, công suất 300.000 m3 mỗi ngày đêm, kế hoạch ban đầu đưa vào khai thác quý I/2021 nhưng đã hai lần dự án bị điều chỉnh lùi tiến độ.

Bên cạnh đó, thành phố cũng cho phép khai thác nguồn nước ngầm dự kiến giảm theo quy hoạch trước đó để đáp ứng nhu cầu tăng thêm.

Ông Lê Văn Du cho hay định hướng quy hoạch các nhà máy nước ngầm sẽ giảm dần công suất khi nhà máy nước mặt đáp ứng đủ nhu cầu của người dân. Nguồn nước ngầm khi không sử dụng sẽ đóng lại và làm nguồn dự phòng trong trường hợp khẩn cấp.

Hiện nguồn nước ngầm do Công ty nước sạch Hà Nội đang quản lý đã thực hiện giảm khai thác nước ngầm khoảng 200.000 m3 mỗi ngày đêm. Nhưng để đáp ứng nhu cầu trước mắt khi giai đoạn 2 của Nhà máy nước mặt sông Đà chưa hoàn thành, công ty sẽ sử dụng nguồn dự phòng đó để bù đắp phần thiếu hụt.

Đối với những nơi cuối nguồn hay ở khu vực có cốt nền cao khó khăn trong cấp nước, thành phố chỉ đạo các đơn vị xây dựng phương án cấp nước chi tiết cho từng khu vực như bổ sung bơm tăng áp di động, vận hành van cấp nước theo giờ.

Nhà máy nước mặt sông Hồng đã chậm tiến độ gần 3 năm. Ảnh: Hoàng Phong

Để đảm bảo nguồn cung cho những năm tiếp theo, Sở Xây dựng cho biết sẽ đôn đốc các dự án cấp nước theo quy hoạch như: Nhà máy nước mặt sông Đà giai đoạn 2; nâng công suất Nhà máy Bắc Thăng Long; nghiên cứu xây dựng giai đoạn 2 Nhà máy nước sông Đuống... Khi các dự án hoàn thành, tình trạng thiếu nước sạch trên toàn thành phố mới được khắc phục.

Hiện tổng công suất cấp nước của Hà Nội 1.530.000 m3 mỗi ngày đêm. Trong đó nước ngầm 770.000 m3, nước mặt 750.000 m3. Mạng cấp nước nông thôn có công suất thiết kế của từng trạm từ 300 – 1.000 m3 mỗi ngày đêm.

Dân số Hà Nội đến hết năm 2022 là 8,4 triệu, trong đó đô thị hơn 4,1 triệu (chiếm trên 49%), nông thôn gần 4,3 triệu (gần 51%). Nhu cầu dùng nước ở nội thành 100-150 lít/ngày/người, nông thôn 50-70 lít. Tỷ lệ đáp ứng: đạt 100% khu vực đô thị và 85% nông thôn.

Thành phố đặt mục tiêu đến 2025, 100% người dân (đô thị, đô thị vệ tinh và nông thôn) được sử dụng nước sạch. Trong đó, người dân khu vực đô thị được dùng nước 125-160 lít, dân cư đô thị vệ tinh dùng nước 100-125 lít và dân cư nông thôn được dùng nước 105-110 lít/người/ngày.

Võ Hải