Gian nan giữ nghề truyền thống dệt thổ cẩm ở Quảng Nam

01:00 29/07/2024

Nghề truyền thống dệt thổ cẩm của đồng bào Cơ Tu, ở Quảng Nam đang dần mai một do đầu ra và thu nhập không ổn định, cần có những chính sách phù hợp để vực dậy.

Quà tặng đặc biệt thắm tình bang giao quốc tế

Nhân chuyến thăm xã giao Việt Nam của Tổng Lãnh sự Nhật Bản tại Đà Nẵng - Yakabe Yoshinori hồi đầu năm 2024, ông Lê Trí Thanh (khi ấy là Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam) đã gửi tặng “người bạn quốc tế” một món quà đặc biệt – là bộ sắc phục thổ cẩm truyền thống của đồng bào Cơ Tu.

Món quà khiến ông Yakabe Yoshinori thích thú, bởi trước đó, tổ chức Cứu trợ và phát triển quốc tế FIDR (Nhật Bản) đã tài trợ nhiều dự án vực dậy làng nghề truyền thống, trong đó có nghề dệt thổ cẩm ở miền núi Quảng Nam.

Lãnh đạo tỉnh Quảng Nam trao quà tặng (bộ sắc phục thổ cẩm Cơ Tu) cho ông Yakabe Yoshinori. Ảnh: Alăng Ngước

“Đây là bộ sắc phục truyền thống Cơ Tu được dệt bởi chính bàn tay tài hoa của các nghệ nhân địa phương. Món quà này thay cho lời tri ân với những người bạn Nhật, đã góp phần phục hồi các làng nghề truyền thống của miền núi xứ Quảng”, ông Lê Trí Thanh chia sẻ.

Theo nghệ nhân A Viên Thị Rum (xã A Tiêng, huyện Tây Giang), một trong những người tâm huyết góp phần đưa thổ cẩm của người Cơ Tu trở thành Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia năm 2014, dù mang nhiều giá trị văn hóa, tinh thần độc đáo, nhưng hiện nghề truyền thống dệt thổ cẩm của đồng bào Cơ Tu đang đối diện với nhiều thách thức.

Trang phục thổ cẩm truyền thống được phụ nữ Cơ Tu mặc trong các sự kiện trang trọng. Ảnh Công đoàn Đông Giang

Đồng bào dân tộc đang sử dụng nhiều trang phục hiện đại trong cuộc sống hằng ngày, vải thổ cẩm dần ít được sử dụng hơn. Lực lượng trong độ tuổi lao động cũng không còn nhiều người thiết tha với nghề dệt vì thu nhập không đủ sống.

Đặc biệt, nỗ lực truyền nghề cũng gặp cản trở bởi luật tục Cơ Tu quy định không truyền nghề truyền thống cho người khác, chỉ những người trong gia đình mới truyền lại cho nhau.

Gian nan giữ nghề truyền thống

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Quảng Nam, hiện nay, việc khôi phục duy trì và phát triển nghề này tập trung chủ yếu ở một số địa phương miền núi như Tây Giang, Đông Giang và Nam Giang, với khoảng gần 200 hộ, 300 lao động.

Nếu những năm trước đây, trong mỗi ngôi nhà của đồng bào Cơ Tu ở huyện Đông Giang đều có khung dệt, thì hiện chỉ còn khoảng hơn 100 người theo nghề, chủ yếu là phụ nữ và người lớn tuổi.

Phụ nữ Cơ Tu ở xã Tà Lu, huyện Đông Giang, Quảng Nam nỗ lực giữ nghề truyền thống dệt thổ cẩm. Ảnh H. Trường

Quen với đường kim, mũi chỉ và hoa văn thổ cẩm từ khi lên 12 tuổi, bà Bling Thị Têng (45 tuổi, xã Tà Lu) cho biết, để dệt được một bộ đồ thổ cẩm rất kỳ công.

Người thợ phải vào rừng tìm nguyên liệu tự nhiên về nhuộm, kéo sợi, có khi cả tháng mới dệt xong 1 chiếc váy nữ, áo nam thì gần nửa tháng mới hoàn thành.

“Vất vả là vậy nhưng một sản phẩm chỉ có giá bán từ 500 nghìn đến 1 triệu đồng. Đây là lý do khiến nhiều người trẻ không mặn mà với nghề” – bà Têng nói. Dẫu vậy, những nghệ nhân Cơ Tu vẫn động viên nhau gìn giữ nét tinh hoa của cha ông để lại.

Nghề truyền thống dệt thổ cẩm nằm trong số những làng nghề tiêu biểu được tỉnh Quảng Nam lựa chọn để bảo tồn lâu dài, theo “Định hướng phát triển các làng nghề truyền thống của tỉnh, giai đoạn 2020-2025”. Tỉnh đang chú trọng kết nối du lịch đến các làng nghề, tìm đầu ra sản phẩm dệt thổ cẩm, cải thiện thu nhập cho người dân để góp phần bảo tồn bản sắc văn hoá của địa phương.