Dự định của Ukraina sau khi mất nhà máy hạt nhân lớn nhất vào tay Nga

Trả lời phỏng vấn Reuters, giám đốc công ty hạt nhân Ukraina Energoatom - ông Petro Kotin - nói rằng, Kiev hy vọng sẽ ký một thỏa thuận vào tháng 6 để mua hai lò phản ứng hạt nhân từ Bulgaria nhằm bù đắp cho việc mất nhà máy Zaporizhzhia vào tay Nga.

Ông Petro Kotin cho biết, các lò phản ứng mới sẽ được xây dựng tại nhà máy điện hạt nhân Khmelnytskyi ở miền tây Ukraina và được trang bị các thiết bị do Nga thiết kế mà Kiev muốn nhập khẩu từ Bulgaria.

Hai lò phản ứng được Bulgaria mua từ Nga hơn 5 năm trước để sử dụng cho dự án nhà máy điện hạt nhân Belene, hiện bị bỏ hoang do Nga không còn tham gia lắp ráp các lò phản ứng và Bulgaria không thể tiếp tục thực hiện một mình.

Nga giành được quyền kiểm soát Zaporizhzhia - nhà máy hạt nhân lớn nhất châu Âu - sau khi đưa quân vào Ukraina tháng 2.2022. Sáu lò phản ứng hạt nhân của Zaporizhzhia hiện không hoạt động.

Ông Kotin cho biết, Chính phủ Ukraina và Bulgaria vẫn đang tiếp tục đàm phán. “Vào khoảng tháng 6, chúng tôi sẽ có kết quả về việc ký kết hợp đồng với Bulgaria để mua lò phản ứng” - ông Kotin nói.

Nếu lò phản ứng được giao đúng thời hạn và đầy đủ thì Energoatom sẽ sẵn sàng khởi động lò phản ứng mới trong vòng hai đến ba năm - một khoảng thời gian cần thiết để sản xuất tuabin cho tổ máy. Ông Kotin cho hay, Energoatom đang đàm phán sơ bộ để công ty General Electric chế tạo tuabin.

Bulgaria trước đây định giá hai lò phản ứng ở mức 600 triệu USD, nhưng Sofia rất muốn tăng giá, bởi thiết bị này ngoài Bulgaria thì chỉ có thể được mua từ Nga.

Ông Kotin nói, Energoatom cũng có ý định xây dựng thêm hai lò phản ứng tại Khmelnytskyi dựa trên lò phản ứng AP-1000 của Mỹ và công ty sẽ bắt đầu đổ bê tông cho hai tổ máy mới vào đầu tháng 4.

Nhà máy hạt nhân Zaporizhzhia, ngày 29.3.2023. Ảnh: Xinhua

Kể từ khi mất Zaporizhzhia, Ukraina phải dựa vào năng lượng hạt nhân từ 3 nhà máy đang vận hành trong nước, với tổng cộng 9 lò phản ứng, trong đó có 2 lò phản ứng đang hoạt động tại nhà máy Khmelnytskyi.

Ông Kotin lưu ý, Ukraina vẫn chưa từ bỏ kế hoạch khởi động lại nhà máy điện Zaporizhzhia vào một ngày nào đó và rằng, không giống như Nga, Ukraina có thể và biết cách đưa nhà máy này hoạt động trở lại.

“Nga vẫn nói rằng họ sẽ khởi động lại nhà máy, nhưng về mặt kỹ thuật, họ không thể khởi động vì không có đường dây điện, không nước và không có nhân sự” - ông Kotin nói và cho biết thêm rằng Mátxcơva không muốn công nhận điều đó.

Tuy nhiên, trên chiến trường, quân đội Ukraina đang ở thế yếu sau cuộc phản công thất bại vào năm ngoái và không thể chọc thủng các tuyến phòng thủ của Nga ở khu vực Zaporizhzhia.

Energoatom giữ lại đội ngũ nhân viên vận hành Zaporizhzhia, sẽ sẵn sàng khởi động lại nhà máy và họ đã đào tạo các đội đặc biệt để làm việc đó.

Sau khi đập thủy điện Kakhovka bị nổ tung, nhà máy mất đi nguồn nước ổn định từ sông Dnipro cho các tổ máy điện, và cho đến nay nhà máy chỉ còn một nguồn cung cấp nhỏ trong một cái ao gần đó.

Ông Kotin lưu ý, để khởi động lại nhà máy, đập Kakhovka phải được xây dựng lại hoặc phải xây dựng máy bơm để cung cấp nước từ sông Dnipro. Việc này phải mất khoảng hai năm, và đó là những biện pháp tốn kém nhất.