Đòi quyền sống cho cá voi: Lời chất vấn từ lòng biển Mexico

Vịnh California là nơi sinh sống của khoảng 30 trong tổng số 37 loài cá voi có mặt tại Mexico, trong đó có nhiều loài quý hiếm như cá voi xanh, cá voi lưng gù và cá voi sát thủ.

Tổ chức bảo vệ thiên nhiên Nuestro Futuro vừa trình đơn lên tòa án Mexico trong đó khẩn thiết đề nghị cơ quan luật pháp sở tại công nhận các quyền cơ bản của cá voi, bao gồm quyền được được sinh sống, di cư và sinh sản tại khu vực Vịnh California nằm ở khu vực Tây Bắc quốc gia Mỹ Latinh này.

Theo phóng viên TTXVN tại Mexico, động thái của Nuestro Futuro nhằm ngăn chặn những tác động tiêu cực từ dự án khai thác và vận chuyển khí đốt tự nhiên hóa lỏng mang tên Saguaro trên Vịnh California, hoạt động được đánh giá là sẽ đe dọa nghiêm trọng tới môi trường biển trong khu vực.

Trong đơn trình lên tòa án Mexico, Giám đốc Nuestro Futuro Nora Cabrera khẳng định các loài cá voi có quyền được bảo vệ môi trường sống tự nhiên, và Vịnh California cần được chính thức công nhận là “Khu bảo tồn sinh cảnh thiết yếu,” đồng thời nhấn mạnh việc cấp phép cho dự án khí đốt trên đã không tuân thủ đúng quy định và cần bị thu hồi.

Theo các chuyên gia, Vịnh California là nơi sinh sống của khoảng 30 trong tổng số 37 loài cá voi có mặt tại Mexico, trong đó có nhiều loài quý hiếm như cá voi xanh, cá voi lưng gù và cá voi sát thủ.

Trong khi dự án Saguaro, nếu được triển khai, sẽ mang đến những đoàn tàu khổng lồ chở khí đốt làm tăng nguy cơ va chạm với cá voi. Nhiều trường hợp cá voi bị thương hoặc tử vong do bị tàu lớn đâm trúng.

Ngoài ra, tiếng ồn từ tàu thuyền và hoạt động khai thác khí đốt dưới đáy biển gây nhiễu loạn hệ thống giao tiếp bằng sóng âm của cá voi xanh, khiến chúng gặp khó khăn trong việc tìm kiếm thức ăn và bạn tình.

Các luật sư của Nuestro Futuro khẳng định cơ sở pháp lý của đơn kiện dựa trên Hiến pháp Mexico, cùng nhiều hiệp ước quốc tế và luật bảo vệ môi trường mà nước này đã ký kết. Họ kêu gọi tòa án áp dụng nguyên tắc “phòng ngừa,” đặt lợi ích của thiên nhiên và cộng đồng lên trên các lợi ích kinh tế ngắn hạn.

Mexico, quốc gia từng cam kết mạnh mẽ trong các hiệp ước quốc tế về môi trường, nay đứng trước một thử thách lịch sử. Nếu tòa án thụ lý và bảo vệ quyền của cá voi, đây sẽ là tiền lệ mở ra con đường mới: coi thiên nhiên không chỉ là “tài nguyên” để khai thác, mà là thực thể sống cần được tôn trọng, bảo vệ.

Đáng chú ý là cuộc tranh luận tại Mexico không đơn độc khi nhiều quốc gia Mỹ Latinh khác cũng đã đi đầu trong việc công nhận “quyền của thiên nhiên.”

Hiến pháp Ecuador từ năm 2008 đã chính thức thừa nhận quyền của “Mẹ Trái đất,” trong khi Tòa án Hiến pháp Colombia nhiều lần ra phán quyết công nhận các dòng sông, khu rừng là “chủ thể pháp lý.”

Xu hướng này phản ánh bước chuyển mới trong tư duy pháp lý và chính trị toàn cầu: con người không thể tiếp tục đứng ngoài tự nhiên, mà phải coi mình là một phần trong chỉnh thể ấy.

Chính vì vậy, vụ kiện ở Mexico không chỉ là câu chuyện về số phận của những đàn cá voi trên Vịnh California, mà còn là thước đo cho trách nhiệm của loài người trước thiên nhiên, cũng như gợi nhắc rằng trong thời đại biến đổi khí hậu và khủng hoảng sinh thái, bảo vệ quyền của thiên nhiên cũng chính là bảo vệ quyền sống của chính con người./.

Đọc bài gốc tại đây.