Diêm dân chưa sống được từ muối

Nắng nóng sản lượng muối tăng mạnh nhưng giá giảm khiến diêm dân gặp nhiều khó khăn. Ảnh: Nhật Hồ

Công nhiều lãi chẳng bao nhiêu

Bà Võ Thị Hồng Thoại, một doanh nghiệp chế biến nước mắm truyền thống tại huyện Đông Hải, Bạc Liêu chia sẻ: Thời gian qua việc sản xuất muối tại Bạc Liêu còn nhiều khó khăn, dẫn đến diêm dân làm muối ra nhiều, nhưng bán với giá thấp, có khi chỉ vài trăm đồng/kg, lợi nhuận chưa tương xứng với công sức của họ.

"Tôi đề nghị Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn của tỉnh cần khảo sát nhu cầu sử dụng muối của các doanh nghiệp để đưa ra kế hoạch, quy hoạch phát triển hạ tầng nghề muối phù hợp nhất" - bà Thoại chia sẻ.

Muối Bạc Liêu nổi tiếng hơn 200 năm nay, diêm dân phải chịu cực khổ, khó khăn lắm mới làm muối được. Muối là một nhu cầu lớn của cả nước cũng như thế giới. Riêng nghề làm muối Bạc Liêu đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu Phạm Văn Thiều nhìn nhận: "Diêm dân phải tự bơi cả về cơ sở hạ tầng, sản xuất, làm thương hiệu. Thật sự tỉnh chưa phát huy được nghề muối, diêm dân chưa sống được từ muối".

Chủ tịch Bạc Liêu nêu vấn đề diêm dân sống nghề muối không được, nhiều người chuyển sang làm nghề khác, cho thấy nghề muối chưa được trân trọng.

Bạc Liêu sẽ phối hợp với Bộ NNPTNT tổ chức Festival muối trong năm 2024 để vinh danh, phát huy nghề muối. Bộ cũng cấp 130 tỉ đồng để tỉnh đầu tư khai thác hạ tầng muối trước mắt ở xã Điền Hải (huyện Đông Hải), nơi được xem là thủ phủ của muối Bạc Liêu.

Bạc Liêu đang cố gắng lấy lại hình ảnh muối Bạc Liêu. Ngoài quy hoạch diện tích, vận động diêm dân tích cực tham gia nghề muối, tỉnh có chính sách đầu tư, xây dựng thương hiệu với nhiều sản phẩm từ muối Bạc Liêu thì diêm dân mới sống được.

Bám nghề muối vì không nỡ bỏ

Trên đồng muối xã Vĩnh Thịnh, huyện Hòa Bình những ngày này dù đang bước vào vụ sản xuất, nhưng bầu không khí khá ảm đạm. Giá muối hiện đang ở mức thấp, trong khi đó, giá nhiên liệu, chi phí thuê nhân công lao động cùng các chi phí khác đều tăng làm cho bà con diêm dân không khỏi lo lắng.

Vụ sản xuất muối bắt đầu khoảng tháng 12, năm nay do mùa mưa kết thúc sớm nên việc sản xuất của bà con diêm dân thuận lợi. Muối nhiều, nhưng giá thấp khiến diêm dân kém vui.

Ông Trương Văn Dũng, ấp Doanh Điền, xã Điền Hải, huyện Đông Hải cho biết: Nắng to muối trúng mùa, cho sản lượng cao, ngược lại nắng ít muối không kết tinh sẽ thất mùa. Còn nếu gặp mưa trái mùa thì xem như công sức, tiền của bỏ ra cũng tan theo hạt muối.

“Giá muối hiện tại chỉ 700 đồng/kg đối với muối đen sản xuất trên sân đất và 1.000 đồng/kg đối với muối trắng sản xuất trên sân trải bạt. Với giá như vậy, không đủ bù chi phí nhân công và nhiên liệu, trong khi gia đình đã đầu tư gần 200 triệu đồng tiền mua bạt trải cùng những thứ khác”, ông Dũng cho biết.

Theo các diêm dân, năm nay, nghề làm muối còn chịu sự tác động tiêu cực của chi phí xăng dầu phục vụ bơm tát và giá nhân công lao động. Từ đầu vụ sản xuất đến nay, mấy lần xăng dần tăng giá làm tăng thêm gánh nặng đầu tư cho diêm dân.

Ngoài ra chi phí thuê nhân công 6 triệu đồng/người/tháng, tùy theo quy mô sản xuất nhưng ít nhất cũng 5 người mới đảm bảo công việc.

Ông Võ Hoàng Nghiệp, Giám đốc Hợp tác dịch vụ Nuôi trồng thủy sản Diêm nghiệp Doanh Điền, ấp Doanh Điền, xã Điền Hải, huyện Đông Hải tính toán, chi riêng chi phí đầu tư mua bạt trải, nếu như những năm trước lát nền 1.000m2 khoảng 140 - 150 triệu đồng thì ở vụ sản xuất năm 2024 đã tăng lên gần 180 triệu đồng. Vậy nên không phải ai cũng đủ khả năng đầu tư mô hình sản xuất muối trải bạt. Chính vì thế trong số hơn 1.400ha sản xuất muối của tỉnh Bạc Liêu, chỉ có chưa đến 100ha muối trải bạt.

Nghề muối vất vả, nhưng với thu nhập như hiện nay diêm dân khó duy trì được. Cạnh sân muối của ông Hiền, nhiều bà con khác đã treo sân, lần lượt chuyển sang những mô hình sản xuất khác có hiệu quả kinh tế cao hơn như nuôi tôm, cua, cá kèo, artemia…

Năm 2020, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận “Nghề làm muối ở Bạc Liêu” là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Năm 2024, tỉnh Bạc Liêu dự kiến tổ chức festival muối với hy vọng sẽ diêm dân có đầu ra ổn định. Năm 2023 sản lượng muối toàn tỉnh Bạc Liêu đạt trên 27.000 tấn, trong đó muối trắng trải bạt năm 2023 là hơn 7.300 tấn, còn lại là muối sản xuất truyền thống. Tổng số hộ sản xuất muối năm 2023 trên địa bàn tỉnh là 767 hộ, với 1.520 lao động.