Dân uống nguồn nước ô nhiễm bên công trình nước sạch tiền tỉ là vì tội lãng phí chưa bị xử

Bể chứa nước của công trình cấp nước sinh hoạt tập trung tại thôn Tre, xã Trà Tây, huyện Trà Bồng không có nước, khiến người dân nơi đây thiếu nước vào mùa khô. Ảnh: Ngọc Viên

Nhà ông Hồ Văn Truyền, ở thôn Tre, xã Trà Tây, huyện Trà Bồng phải xuống suối gùi nước về uống, sinh hoạt. Hình ảnh này đã diễn ra hàng trăm năm trước, là sinh hoạt bình thường từ bao đời nay của người dân miền núi. Nhưng giờ thì khó chấp nhận, bởi Nhà nước đã đầu tư nhiều tỉ đồng để xây công trình cấp nước sinh hoạt tập trung, ngay sát vách nhà ông Truyền.

Nhưng công trình vừa vận hành thì nay bể khô, ống nhựa vỡ, các van gỉ sắt... bỏ hoang.

Không chỉ thôn Tre, mà huyện Trà Bồng hiện có 57/170 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung đã dừng hoạt động. Số còn lại hầu hết kém hiệu quả và cũng sẽ sớm dừng.

Nhiều nơi ở huyện Trà Bồng, Sơn Tây, Ba Tơ, Mộ Đức... khắp vùng nông thôn Quảng Ngãi có đến 477 công trình cấp nước sạch rơi vào cảnh phơi nắng phơi mưa, các thiết bị tại hệ thống trạm bơm bị rỉ sét, đường ống hư hỏng, bể chứa nước và nhà quản lý nứt nẻ cỏ dại mọc um tùm... Toàn tỉnh chỉ có 36 trong tổng số 513 công trình là hoạt động ổn định.

Thiếu nước sinh hoạt mùa khô, dân phải dùng nguồn nước ô nhiễm là những khó khăn chật vật hiển nhiên. Nhưng để hàng trăm công trình đầu tư tiền tỉ từ ngân sách, không phát huy tác dụng, bỏ hoang là một sự lãng phí lớn, không thể chấp nhận.

Trong khi, nhiệm vụ cấp nước sạch theo chương trình xây dựng nông thôn mới được Chính phủ rất quan tâm, ban hành nhiều quyết định, hướng dẫn cụ thể.

Hiện rất ít các dự án kém chất lượng, bỏ hoang này bị điều tra, truy cứu trách nhiệm hình sự, vì rất ít nơi "bắt" được cá nhân, cán bộ có hành vi tham nhũng, hối lộ, cố ý làm sai...

Những công trình kém chất lượng, bỏ hoang còn lại thì được lãnh đạo các địa phương - đại diện chủ đầu tư đổ lỗi cho năng lực yếu kém, thiếu cơ chế đầu tư, khai thác, quản lý và vận hành chuyên nghiệp... nên chẳng ai bị truy cứu cả.

Thực trạng này tồn tại ở hầu hết các tỉnh thành khu vực miền Trung, Tây Nguyên chứ không riêng gì Quảng Ngãi. Những công trình đầu tư không hiệu quả, gây lãng phí, gián tiếp gây thất thoát ngân sách là cực kỳ lớn. Lãng phí đang xảy ra nghiêm trọng không thua gì tham nhũng.

Vì vậy, phải quy trách nhiệm cá nhân. Làm rõ trách nhiệm những người trực tiếp triển khai dự án, những cán bộ có biểu hiện, thái độ thờ ơ, thiếu tinh thần trách nhiệm với dân, đối với dự án công sản. Thậm chí nếu rà soát, điều tra, thì bên trong của những biểu hiện này có thể chứa đựng hành vi tham nhũng một cách tinh vi.

Bộ Luật Hình sự đã bổ sung tội lãng phí, nên rất cần đưa vào thực tế. Xử lý hình sự một số trường hợp gây lãng phí công sản, gây thoát ngân sách đầu tư công, từ việc truy xét trách nhiệm cá nhân.