Dân tiền tiêu Philippines muốn thân với Mỹ mà vẫn chơi tốt với Trung Quốc

Người dân tỉnh tỉnh Ilocos Norte của Philippines lo ngại họ sẽ là mục tiêu đầu tiên nếu xung đột nổ ra ở Biển Đông.

Quân đội Philippines và Mỹ sử dụng pháo 105 ly và 155 ly để đẩy lùi một cuộc xâm lược giả định trong cuộc tập trận bắn đạn thật phản công tại cồn cát La Paz, miền bắc Philippines ngày 6-5 - Ảnh: CIRIACO SANTIAGO III

Người dân Philippines ủng hộ tập trận

Kể từ khi cuộc tập trận thường niên "Balikatan" hay còn gọi là "Vai kề Vai" năm 2024 giữa Mỹ và Philippines được triển khai hồi tháng 4 đến ngày 10-5, nhiều người dân Philippines trong khu vực diễn ra hoạt động cũng chịu nhiều ảnh hưởng.

Balikatan năm 2024 được tiến hành ở nhiều khu vực ở Philippines, như khu vực dọc theo bờ biển phía tây đối diện với tuyến đường thủy đang tranh chấp, và ở phía bắc gần đảo Đài Loan mà Trung Quốc xem là lãnh thổ của mình.

Cho đến ngày 10-5, ngư dân tại thành phố Laoag, tỉnh Ilocos Norte bị cấm ra khơi trong một tuần, khi lực lượng Mỹ và Philippines tiến hành tập trận tại cồn cát La Paz gần đó.

Thành phố Laoag của Philippines hướng ra Biển Đông, và chỉ cách cực nam của đảo Đài Loan khoảng 408km. Cùng với đó, tỉnh Ilocos Norte là tỉnh trên đất liền Philippines gần Trung Quốc nhất, và là nơi sinh sống của hơn 609.000 người.

Hôm 6-5, khi đang ngồi trên thuyền tại khu cảng yên tĩnh của làng Gabu Norte, ngư dân Macreno Racadio (40 tuổi) bỗng nghe tiếng súng nổ.

Tiếng ầm ầm vang vọng khắp mặt đất, và nhà cửa tại ngôi làng ven biển phía bắc Philippines rung chuyển. Lúc này, quân đội Mỹ và Philippines đang pháo kích các mục tiêu nổi, giả định họ đang đẩy lùi một cuộc xâm lược hải quân.

Các quan chức làng Gabu Norte đã trấn an người dân không nên hoảng sợ nếu họ nghe thấy tiếng nổ từ cuộc tập trận. Nhưng ông Racadio cũng không tránh khỏi phản ứng giật mình, co rúm người lại.

"Cứ như họ đang chuẩn bị cho chiến tranh. Nếu điều đó xảy ra, chúng tôi sẽ ngồi núp ở đây", báo The Straits Times dẫn lời ông Racadio.

Ngư dân này nói làng của ông nằm gần một sân bay địa phương, và nơi đây sẽ trở thành mục tiêu hàng đầu khi chiến tranh nổ ra.

Mỗi ngư dân tại tỉnh Ilocos Norte cũng thiệt hại khoảng 3.000 peso (52 USD) mỗi ngày, vì họ không được ra khơi trong thời gian tập trận.

Lực lượng Mỹ và Philippines đã tiến hành hai cuộc tập trận ở tỉnh Ilocos Norte. Trong hôm 6-5, hai lực lượng tập trận bắn đạn thật phản công. Trong khi đó, vào ngày 8-5, Mỹ và Philippines tập trận tấn công trên biển, các lực lượng sử dụng các hệ thống vũ khí với sức mạnh lớn nhằm đánh chìm một tàu chở dầu do Trung Quốc sản xuất.

Chủ sạp bán cá Jacqueline Racilas (47 tuổi) tại thành phố Laoag cho biết bà ủng hộ các cuộc tập trận, khi chúng giúp huấn luyện binh lính Philippines, dù điều này có nghĩa là người chồng ngư dân của bà sẽ không có thu nhập trong một tuần.

"Tất nhiên, người dân sống ven biển chúng tôi lo sợ một cuộc chiến có thể xảy ra. Nhưng tôi vẫn ủng hộ cuộc tập trận Balikatan, để nếu có nước khác xâm chiếm, những người lính của chúng tôi có thể chống trả", bà Racilas nói.

Bà chủ sạp cá Jacqueline Racilas tại thành phố Laoag, Ilocos Norte cho biết bà ủng hộ cuộc tập trận - Ảnh: CIRIACO SANTIAGO III

Vẫn giữ quan hệ tốt với Trung Quốc

Theo nhận định của The Straits Times, các động lực tại tỉnh Ilocos Norte khiến khu vực này là một "mô hình thu nhỏ" để Chính phủ Philippines có thể xem xét các hoạt động cân bằng giữa các bên, khi Manila đứng giữa sự cạnh tranh giữa Washington và Bắc Kinh.

Tỉnh Ilocos Norte có quan hệ thân thiết với Trung Quốc. Vào năm 2007, một lãnh sự quán Trung Quốc được mở tại thành phố Laoag, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. khi đó là thống đốc tỉnh.

Tỉnh Ilocos Norte cũng có quan hệ kết nghĩa với tỉnh Sơn Đông (Trung Quốc), trong khi thành phố Laoag cũng có thỏa thuận kết nghĩa với nhiều địa phương Trung Quốc khác.

Trung Quốc thường là một trong những quốc gia nước ngoài đầu tiên quyên góp cứu trợ khi tỉnh Ilocos Norte gặp thiên tai. Một khu vườn Trung Hoa cũng được mở ở Ilocos Norte vào năm 2021 và hiện là một trong những địa điểm hút khách du lịch.

Thống đốc tỉnh Matthew Marcos Manotoc, cháu trai của Tổng thống Philippines, nói rằng cuộc tập trận năm 2024 cho đến nay không làm ảnh hưởng đến mối quan hệ với các quan chức Trung Quốc đang có mặt tại tỉnh này.

Cùng lúc đó, thị trưởng thành phố Laoag, ông Michael Marcos Keon, chào đón cuộc tập trận Balikatan. Thị trưởng của Laoag là anh em họ của Tổng thống Philippines.

Ông Keon cho biết ông vẫn duy trì "mối quan hệ rất tốt" với lãnh sự quán Trung Quốc tại thành phố của mình.

"Chúng tôi không tập trận để kích động chiến tranh. Chúng tôi chỉ gửi đi một thông điệp rằng nếu phải làm, chúng tôi sẽ bảo vệ lãnh thổ của mình", ông Keon nói.