Cuộc gặp Nga - Mỹ ở Riyadh và những bước tiến then chốt

Cuộc gặp đầu tiên giữa Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio và người đồng cấp Nga Sergei Lavrov kéo dài hơn bốn giờ tại Cung điện Diriyah ở thủ đô Riyadh, Saudi Arabia hôm 18/2 đã đạt được một số kết quả then chốt bước đầu...

Cuộc gặp lịch sử và những bước tiến then chốt

Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov và người đồng cấp Mỹ Marco Rubio sau cuộc gặp tại Cung điện Diriyah ở thủ đô Riyadh, Saudi Arabia, ngày 18/2. (Nguồn: EPA)

Bước đột phá sau ba năm chiến sự

Cuộc gặp diễn ra trong bối cảnh cuộc xung đột ở Ukraine kéo dài ba năm đã khiến cả Nga và phương Tây rơi vào thế bế tắc, với hàng trăm nghìn binh sĩ thương vong và nền kinh tế của nhiều quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề.

Mục tiêu chính của cuộc gặp là tìm kiếm một giải pháp khả thi để chấm dứt xung đột, đồng thời mở ra cơ hội hợp tác giữa Washington và Moscow trong bối cảnh địa chính trị đang có nhiều biến động. Kết thúc đàm phán, hai bên đã thống nhất bốn nguyên tắc quan trọng, được xem là nền tảng cho tiến trình hòa bình trong tương lai.

Tin liên quan

Cuộc gặp Nga-Mỹ tại Riyadh: Ánh sáng đã le lói Cuộc gặp Nga-Mỹ tại Riyadh: Ánh sáng đã le lói

Thứ nhất, Mỹ và Nga cam kết khôi phục đầy đủ hoạt động của các cơ quan ngoại giao tại Washington và Moscow, tạo điều kiện thuận lợi cho đối thoại trực tiếp. Đây được coi là bước đi quan trọng nhằm xây dựng lại lòng tin và mở đường cho các cuộc đàm phán tiếp theo.

Thứ hai, hai bên đồng ý thành lập một nhóm đàm phán cấp cao để tiếp tục thương lượng về các điều khoản kết thúc chiến tranh. Nhóm này sẽ bao gồm các quan chức ngoại giao, quân sự và kinh tế từ cả hai phía, với mục tiêu đảm bảo tiến trình hòa bình diễn ra bền vững và lâu dài.

Thứ ba, Mỹ và Nga sẽ bắt đầu thảo luận về khả năng hợp tác địa chính trị và kinh tế hậu chiến. Điều này mở ra viễn cảnh hợp tác song phương trong một số lĩnh vực chiến lược, từ năng lượng, thương mại đến các vấn đề an ninh khu vực.

Thứ tư, hai nước cam kết duy trì cơ chế đối thoại thường xuyên để đảm bảo các thỏa thuận đạt được không bị đình trệ. Điều này đồng nghĩa với việc các quan chức cấp cao từ hai phía sẽ tiếp tục gặp gỡ định kỳ để theo dõi tiến trình và giải quyết các bất đồng phát sinh.

Phản ứng từ Ukraine và EU: Bất mãn và lo ngại

Cuộc gặp tại Riyadh đã phá vỡ thế bế tắc kéo dài trong quan hệ Mỹ - Nga suốt ba năm qua. Trước đó, các cuộc đàm phán đều đổ vỡ do Nga kiên quyết giữ các vùng lãnh thổ mở rộng, trong khi Mỹ và phương Tây phản đối việc Ukraine bị mất thêm đất. Tuy nhiên, lần này, Washington dường như đã linh hoạt hơn trong lập trường của mình, ưu tiên việc đạt được hòa bình hơn là kiên trì với các điều kiện cứng rắn.

Tuy nhiên, việc Ukraine và Liên minh châu Âu (EU) không được mời tham gia cuộc họp đã gây ra phản ứng dữ dội từ Kiev và Brussels. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố chính phủ của ông "không biết gì" về các cuộc đàm phán này và nhấn mạnh rằng Ukraine sẽ không chấp nhận bất kỳ thỏa thuận nào mà không có sự tham gia trực tiếp của Kiev.

Về phía EU, các nhà lãnh đạo châu Âu bày tỏ sự thất vọng khi bị loại khỏi một cuộc đàm phán có thể định hình tương lai của khu vực. Họ lo ngại rằng Washington có thể đạt được một thỏa thuận với Moscow mà không tính đến lợi ích của châu Âu, đặc biệt là khi Mỹ đang có xu hướng tập trung hơn vào các lợi ích chiến lược riêng dưới thời Tổng thống Donald Trump.

Dù vấp phải sự phản đối từ Ukraine và EU, cuộc gặp vẫn mang lại một số lợi ích quan trọng cho các bên liên quan. Đối với Mỹ, việc tiến gần hơn đến một giải pháp hòa bình có thể giúp giảm bớt gánh nặng tài chính và chính trị từ cuộc chiến, đồng thời mở ra các cơ hội hợp tác với Nga. Đối với Moscow, thỏa thuận này có thể tạo điều kiện để duy trì quyền kiểm soát các vùng lãnh thổ mở rộng, trong khi giảm bớt sức ép từ các lệnh trừng phạt kinh tế.

Về phía Ukraine, dù không tham gia trực tiếp vào cuộc đàm phán, một lộ trình hòa bình rõ ràng có thể giúp nước này giảm thiểu tổn thất và tập trung vào tái thiết đất nước. EU cũng có thể hưởng lợi từ một nền an ninh ổn định hơn, giảm thiểu nguy cơ xung đột lan rộng sang khu vực Đông Âu.

Cuộc gặp lịch sử và những bước tiến then chốt

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio và người đồng cấp Nga Sergei Lavrov cùng Bộ trưởng Ngoại giao Saudi Arabia, Hoàng tử Faisal bin Farhan Al Saud và các thành viên đoàn Nga và Mỹ tại Cung điện Diriyah, ở thủ đô Riyadh, Saudi Arabia trong cuộc gặp ngày 18/2. (Nguồn: theguardian)

Các thách thức đối với tiến trình hòa bình

Dẫu vậy, tiến trình hòa bình vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Thứ nhất, lập trường của Nga về lãnh thổ vẫn không thay đổi. Moscow tiếp tục yêu cầu Ukraine công nhận chủ quyền của Nga tại Crimea và các vùng lãnh thổ đã chiếm đóng, điều mà Kiev khó có thể chấp nhận.

Thứ hai, sự phản đối mạnh mẽ từ Ukraine và EU có thể làm suy yếu tính chính danh của bất kỳ thỏa thuận nào đạt được giữa Mỹ và Nga. Nếu Kiev và Brussels không được đưa vào bàn đàm phán, họ có thể tìm cách phá vỡ tiến trình hòa bình bằng cách tiếp tục viện trợ quân sự hoặc gia tăng các biện pháp trừng phạt đối với Moscow.

Thứ ba, Tổng thống Trump vẫn là một yếu tố khó đoán trong tiến trình này. Trong quá khứ, ông từng có những thay đổi đột ngột trong chính sách đối ngoại, và không có gì đảm bảo rằng ông sẽ kiên trì theo đuổi thỏa thuận hòa bình nếu gặp phải phản ứng tiêu cực từ trong nước.

Cuối cùng, tình hình chiến sự trên thực địa vẫn tiếp tục diễn ra. Trong khi đàm phán đang được tiến hành, giao tranh vẫn tiếp tục nổ ra tại các khu vực phía Đông Ukraine, điều này có thể làm suy yếu bất kỳ tiến triển nào đạt được tại bàn đàm phán.

Nhìn chung, cuộc gặp tại Riyadh là một bước ngoặt quan trọng trong tiến trình hòa bình, nhưng con đường phía trước vẫn đầy thách thức. Nếu Mỹ và Nga có thể đạt được một thỏa thuận sơ bộ và thuyết phục Ukraine cùng EU tham gia vào tiến trình đàm phán, hòa bình có thể trở thành hiện thực. Ngược lại, nếu các bên không tìm được tiếng nói chung, chiến tranh có thể kéo dài thêm nhiều năm, với những hậu quả khôn lường cho Ukraine, châu Âu và cả nền kinh tế toàn cầu.

*Tổng Lãnh sự Việt Nam tại San Fransisco (Mỹ), Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Học viện Ngoại giao.