Cuộc chiến 'tứ bề thọ địch' của Israel với Iran

Israel đang đối phó 7 mặt trận khi đối đầu Iran và các nhóm do Tehran hậu thuẫn ở Trung Đông.

Vài giờ trước khi mặt trời lặn ngày 29/9, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã tập kích vào các vị trí của Houthi ở Yemen, đáp trả những lần nhóm vũ trang phóng tên lửa nhằm vào lãnh thổ Israel gần đây. Song song đó, IDF vẫn tiếp tục tấn công Hamas ở Gaza và nhóm vũ trang Hezbollah tại Lebanon.

Loạt diễn biến phần nào cho thấy phạm vi và các mặt trận mà Israel phải đối phó khi đối đầu với Iran suốt hàng chục năm qua. Mỗi mặt trận đều có sự khác biệt, nhưng Israel dường như đều hướng đến giải pháp quân sự để giải quyết vấn đề.

Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant nói Tel Aviv đang bị đe dọa từ 7 khu vực, gồm Gaza, Bờ Tây, Yemen, Lebanon, Syria, Iraq và Iran. Tehran hậu thuẫn cho các nhóm vũ trang ở những khu vực còn lại, hình thành "trục kháng chiến" để đối phó ảnh hưởng của Israel và Mỹ tại Trung Đông.

"Israel đang trong trận chiến tồn vong, đa mặt trận với các nhóm ủy nhiệm được Iran tiếp nguồn lực", Mike Hewitt, chuẩn đô đốc Mỹ đã nghỉ hưu, nói với National Security News.

Một thành viên lực lượng Houthi trong cuộc diễu binh trên đường phố thủ đô Sanaa, Yemen để thể hiện sự ủng hộ cho người dân Palestine tháng 10/2023. Ảnh: AFP

Giao tranh giữa Israel và "trục kháng chiến" bùng phát ngày 7/10/2023, sau khi nhóm vũ trang Hamas ở Gaza tập kích miền nam Israel gây thương vong lớn và bắt cóc hàng loạt con tin. IDF mở chiến dịch tại dải đất để đáp trả, đặt mục tiêu loại bỏ hoàn toàn mối đe dọa tại đây và giải cứu con tin.

Xung đột với Hamas kéo thêm hai mặt trận. Nhóm Hezbollah ở Lebanon và lực lượng Houthi tại Yemen nhanh chóng hành động để thể hiện ủng hộ đồng minh. Hezbollah tăng cường phóng rocket vào miền bắc Israel còn Houthi tập kích tàu hàng có liên hệ với Israel, Mỹ qua Biển Đỏ.

Thay vì hướng đến lệnh ngừng bắn ở Gaza để giải quyết vấn đề, Israel chọn mở chiến dịch nhắm vào Hezbollah. IDF gần đây giáng đòn chưa từng thấy kể từ khi nhóm vũ trang thành lập hơn 40 năm trước, hạ thủ lĩnh Hassan Nasrallah cùng hàng loạt chỉ huy cấp cao, phá hủy các kho vũ khí. Israel tiếp tục mở chiến dịch trên bộ vào miền nam Lebanon, nhằm thiết lập vùng đệm.

Ngoài tập kích tàu hàng qua Biển Đỏ, Houthi còn phóng tên lửa, UAV nhằm vào lãnh thổ Israel, nhưng hầu hết bị Tel Aviv đánh chặn. Các nhóm vũ trang ở Iraq và Syria cũng thường phóng UAV, tên lửa vào vị trí của Israel. Tại Bờ Tây, các nhóm được Iran hậu thuẫn đụng độ với lực lượng Israel.

Iran, mặt trận thứ 7, cũng đã có động thái quân sự nhằm vào Israel. Hồi tháng 4, Iran phóng hơn 300 quả đạn, gồm tên lửa hành trình, tên lửa đạn đạo và UAV vào Israel, đáp trả vụ IDF không kích vào khu vực đại sứ quán Tehran tại Syria khiến 13 người chết. Đây là lần đầu tiên Iran tấn công trực diện vào Israel sau nhiều năm ngầm đối đầu.

Ngày 1/10, Iran phóng gần 200 tên lửa đạn đạo vào Israel để trả thù cho cái chết của ông Nasrallah, lãnh đạo Hamas Ismail Haniyeh và phó tư lệnh Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran. Dù có đồng minh hỗ trợ, đòn đánh của Iran vẫn khiến lưới phòng không Israel quá tải và để lọt nhiều quả đạn, cho thấy nguy cơ Tel Aviv phải đối mặt. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố sẽ đáp trả Iran.

7 mặt trận mà Israel đang đối phó trong cuộc đối đầu với Iran. Đồ họa: Sun

Israel phần nào thành công về mặt quân sự trong một năm qua, nhưng kinh tế nước này đã chịu tác động đáng kể. Cảng Eilat trên Biển Đỏ đã xin phá sản hồi tháng 7. Nông nghiệp đình trệ, ngành du lịch của Israel như không tồn tại, Alex Gatopoulos, nhà phân tích quốc phòng của Al Jazeera, bình luận.

Israel còn đối mặt sự chỉ trích và dần bị cô lập trên trường quốc tế, do gây thương vong lớn cho dân thường. Cơ quan y tế Gaza ghi nhận hơn 41.800 người chết, hơn 96.900 người bị thương, hầu hết là trẻ em và phụ nữ, vì chiến sự Israel - Hamas tính đến ngày 5/10, trong khi Tel Aviv vẫn chưa đạt được mục tiêu nào. Một số quốc gia kiện Israel ra Tòa Công lý Quốc tế. Thổ Nhĩ Kỳ đã cắt quan hệ thương mại với Israel.

Trong nửa đầu năm 2024, lượng du khách nước ngoài đến Israel giảm 76% so với cùng kỳ năm trước. Ngân hàng trung ương Israel tháng 7 giảm dự báo tăng trưởng kinh tế năm nay từ 2,8% xuống còn 1,5%. Đơn vị xếp hạng tín dụng Moody's hạ vị trí Israel xuống hai bậc.

Giới quan sát cho rằng cuộc chiến 7 mặt trận của Israel sẽ không sớm kết thúc. Nước này có thể thắng các trận đánh, nhưng khó thắng cả cuộc chiến.

"'Vành đai lửa' của Iran vẫn vây quanh Israel và nguồn lực của họ gộp lại vẫn đáng kể", Gabriel Elefteriu, nhà nghiên cứu tại Viện Yorktown, Washington, nói và liệt kê thêm 4 lý do: "Hezbollah có thể suy yếu, nhưng rất khó loại bỏ. Israel không có phương án tấn công chương trình hạt nhân Iran nếu thiếu hỗ trợ từ Mỹ. Washington đang mất dần ảnh hưởng tại khu vực. Kinh tế Israel chịu gánh nặng nếu chiến sự kéo dài".

Như Tâm (Theo Al Jazeera, Guardian)