Cuộc chiến ngầm giữa tình báo Israel và Iran

Cả Israel và Iran đang dồn nhiều nguồn lực cho cuộc chiến thầm lặng trên mặt trận tình báo, khi căng thẳng giữa hai bên ngày càng tăng nhiệt.

Hồi cuối tháng 10, Shin Bet, cơ quan tình báo nội địa Israel, cho biết đã phát hiện và bắt 7 công dân nước này sống ở Đông Jerusalem với cáo buộc thực hiện hoạt động gián điệp cho Iran.

Một ngày trước đó, 7 công dân Israel khác ở Haifa bị bắt vì tình nghi hỗ trợ kẻ thù, trong trường hợp này là Bộ Tình báo Iran, giữa thời chiến.

Các binh sĩ Israel hoạt động tại Dải Gaza. Ảnh: Quân đội Israel

Các nguồn tin cảnh sát Israel xác nhận nhiều nhóm có liên hệ với Iran đang hoạt động tại nước này. Hồi tháng 9, doanh nhân người Israel 73 tuổi Moti Maman cũng bị Shin Bet và cảnh sát Israel cáo buộc hợp tác với tình báo Iran. Tình báo Israel cáo buộc Maman được đặc vụ Iran ra lệnh tiến hành kế hoạch ám sát Thủ tướng Benjamin Netanyahu và các chính trị gia khác, với số tiền thanh toán trước một triệu USD.

Lực lượng an ninh Iran cũng đã bắt một số công dân của mình với cáo buộc hợp tác với cơ quan gián điệp Mossad của Israel kể từ khi xung đột Israel - Hamas nổ ra ở Gaza từ tháng 10 năm ngoái.

Tháng 12/2023, Iran hành quyết ba người đàn ông và một phụ nữ bị cáo buộc hoạt động cho Mossad tại Iran và thực hiện nhiều hành vi, từ phá hoại đến bắt cóc các quan chức an ninh.

Hồi tháng 9, sau loạt vụ nổ do Israel thực hiện nhằm vào hàng nghìn máy nhắn tin và bộ đàm của Hezbollah, đồng minh với Iran, Tehran đã tuyên bố bắt 12 công dân với cáo buộc hợp tác với Israel và lên kế hoạch tấn công vào nước này.

Các vụ bắt gián điệp cho thấy sức nóng trong cuộc chiến tình báo giữa Israel và Iran, hai đối thủ "không đội trời chung" ở Trung Đông xuyên suốt hàng thập kỷ qua.

Các hoạt động can thiệp điện tử, giám sát và theo dõi mạng xã hội ngày càng trở thành công cụ tình báo đắt giá, song tình báo con người vẫn là chìa khóa để thu thập thông tin và nhắm vào những mục tiêu quân sự.

"Tình báo con người đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến ngầm đang diễn ra giữa Israel và Iran", Sina Toossi, chuyên gia cấp cao tại Trung tâm Chính sách Quốc tế, trụ sở tại Mỹ, cho hay. "Cả hai nước đều tích cực thu thập thông tin tình báo với các hoạt động gián điệp và phản gián nhằm hỗ trợ cho những tính toán chiến lược lớn hơn của họ".

Những người Israel bị bắt ở Haifa bị cáo buộc thực hiện 600-700 lần thu thập thông tin tình báo cho Iran trong vòng hai năm, đặc biệt là nhắm vào một quan chức cấp cao, dường như để phục vụ kế hoạch ám sát. Tình báo Israel cũng được cho là đã thực hiện vụ hạ sát thủ lĩnh chính trị Hamas Ismail Haniyeh ở Iran hồi tháng 7.

"Israel dường như đã chứng minh được năng lực tình báo thông qua loạt vụ ám sát và phá hoại, thường được cho là nhờ khả năng thâm nhập sâu rộng của Mossad", Toossi nói. "Nhưng mặt khác, Iran cũng đã nỗ lực thiết lập mạng lưới tình báo con người tại Israel".

Theo nhà phân tích quốc phòng Hamze Attar, với xã hội nhỏ bé nhưng gắn kết chặt chẽ, Israel từ lâu đã được các cơ quan tình báo nước ngoài coi là gần như bất khả xâm phạm.

Tuy nhiên, căng thẳng của các cuộc xung đột hiện tại, sự trỗi dậy của phe cực hữu và những chia rẽ sâu sắc về chương trình cải cách tư pháp năm 2023 do Thủ tướng Netanyahu khởi xướng đã tác động vào những rạn nứt vốn có trong xã hội, tạo ra một số thay đổi căn bản.

Theo giới phân tích, tình báo Iran đang thâm nhập vào xã hội Israel thông qua những rạn nứt đó.

Nhà phân tích Attar chỉ ra rằng nhóm điệp viên đầu tiên bị bắt ở Haifa là người gốc Azerbaijan nhập cư vào Israel từ 10 năm trước, còn nhóm thứ hai được coi là người Israel gốc Arab.

"Điều này có ý nghĩa rất lớn", ông nói. "Người Israel được dạy từ khi còn nhỏ rằng họ luôn phải đối mặt với nguy cơ bị tấn công từ những người hàng xóm Arab. Nếu Iran có thể khiến hai nhóm trên làm việc cho mình ở Israel, họ có thể đạt được nhiều kết quả hơn nữa".

Những nỗ lực của Iran nhằm xâm nhập xã hội Israel chỉ mới bị tình báo của Tel Aviv phát hiện gần đây, trong khi đã có khá nhiều thông tin về việc Israel thực hiện các chiến dịch tình báo bí mật về Iran.

Hỗ trợ cho nỗ lực của Israel chính là quy mô khổng lồ của Iran với dân số lớn hơn Israel khoảng 9,5 lần, cùng những chia rẽ chính trị, xã hội đã tồn tại nhiều năm.

"Israel từng tuyên bố sẽ tìm cách lật đổ chính quyền Iran từ bên trong", Ahron Bregman, chuyên gia thuộc Khoa Nghiên cứu Chiến tranh tại Đại học Hoàng gia London, cho biết. "Điều này tác động đến cách họ làm việc. Israel đã có một thời gian dài để lập kế hoạch, tuyển dụng và xây dựng cơ cấu tình báo trong lòng Iran".

Một người đàn ông đi ngang qua tấm áp phích mô tả tên lửa phóng đi từ bản đồ Iran ở Tehran hồi tháng 4. Ảnh: AFP

Trái lại, Iran dường như đã đầu tư phần lớn kế hoạch dài hạn của mình vào việc tập hợp một mạng lưới đồng minh, như Hezbollah ở Lebanon, những tổ chức cung cấp thông tin cho nước này.

Các hoạt động tình báo dường như tập trung chủ yếu vào việc tuyển mộ người Palestine làm việc tại Israel, nơi họ thường phải đối mặt với sự kỳ thị, hoặc thâm nhập qua mạng xã hội, một hoạt động tương đối ít rủi ro.

Hồi tháng một, các nguồn tin tại Israel cho hay tình báo Iran đã tìm cách lợi dụng nỗi giận dữ trong người dân về những thay đổi đối với hệ thống tư pháp cũng như số phận không rõ ràng của các con tin bị Hamas bắt tới Gaza để kích động bất đồng chính kiến và thuyết phục người Israel chụp ảnh tài sản của các quan chức cấp cao.

Tuy nhiên, Toossi cho rằng "các hoạt động tình báo của Israel bên trong Iran có vẻ phát triển và mở rộng hơn đáng kể".

Thủ tướng Israel Netanyahu hôm 18/11 thừa nhận cuộc tập kích của nước này nhắm vào Iran hồi tháng trước đã vô hiệu hóa ba tổ hợp tên lửa phòng không S-300 của Iran, gây thiệt hại đáng kể với năng lực sản xuất tên lửa đạn đạo của nước này, cũng như nhắm mục tiêu vào chương trình hạt nhân của Tehran.

"Đó không còn là bí mật nữa", ông Netanyahu nói. "Đã có một cấu thành trong chương trình hạt nhân của họ bị đánh trúng trong cuộc tấn công này".

Thủ tướng Israel không nêu rõ cơ sở hạt nhân nào của Iran đã bị tấn công, nhưng nhiều khả năng điều này có sự hỗ trợ rất lớn của thông tin tình báo mà nước này thu thập được từ bên trong lãnh thổ đối phương.

"Các vụ ám sát nhà khoa học Iran hay những gương mặt có ảnh hưởng như Ismail Haniyeh, các vụ phá hoại cơ sở hạt nhân và khả năng đã được chứng minh của Israel khi thực hiện những cuộc tấn công sâu bên trong Iran đều cho thấy Israel đã xâm nhập hiệu quả vào các lĩnh vực nhạy cảm nhất của Iran như thế nào", Toossi nói.

Vũ Hoàng (Theo Al Jazeera, AFP, Reuters)