Con đường Tơ lụa cổ đại Trung Quốc đối mặt mối đe dọa mới

Từ thế kỷ thứ 4, những ngôi đền hang động Đôn Hoàng ở tỉnh Cam Túc, Trung Quốc, đã được dựng lên vững chãi, ngay cả khi chiến tranh, động đất, bão cát và sự phá hoại trong hơn một thiên niên kỷ “đổ bộ”.

CNN đưa tin, ngày 17.7, Tổ chức Hoà bình Xanh cho biết, vào thời điểm hiện tại, thời tiết thay đổi theo chiều hướng tiêu cực trên sa mạc đang gây ra thiệt hại đáng kể cho các bức tranh và tác phẩm điêu khắc, bao gồm cả hang động Mạc Cao - di sản thế giới được UNESCO công nhận.

Li Zhao, nhà nghiên cứu cấp cao tại Tổ chức Hoà bình Xanh Đông Á ở Bắc Kinh, cho biết: “Cam Túc nổi tiếng với nhiều hang động và tác phẩm nghệ thuật qua nhiều thế kỷ. Tuy nhiên, cường độ mưa tăng lên ở sa mạc, độ ẩm cao đột biến và lũ quét đang gây ra rủi ro nghiêm trọng cho khu vực này”.

Báo cáo của Tổ chức Hoà bình Xanh cho hay, trong hai thập kỷ qua, tổng lượng mưa ở tỉnh Cam Túc liên tục tăng cao nhưng số ngày mưa lại giảm dần. Nhiệt độ ở tỉnh cũng tăng nhanh hơn mức trung bình toàn cầu.

Các tác phẩm nghệ thuật trong hang động tiêu biểu, bao gồm cả hang động Mạc Cao, đã có dấu hiệu xuống cấp và một số cổ vật có thể biến mất trong một vài năm.

Độ ẩm tăng cao thúc đẩy quá trình kết tinh và tích tụ muối trên bề mặt tranh tường, khiến chúng bị bong tróc nhanh chóng. Nước mưa rò rỉ cũng làm xói mòn các bức tranh, trong khi một số hang động đã bị sập do lũ quét và sạt lở đất gây ra, báo cáo cho biết thêm.

Độ ẩm tăng cao thúc đẩy quá trình kết tinh và tích tụ muối trên bề mặt tranh tường ở hang động phía đông Đền Jinta, khiến chúng bị bong tróc nhanh chóng. Ảnh: Tổ chức Hòa bình Xanh

Báo cáo được đưa ra khi Trung Quốc đang tiến hành cuộc khảo sát di sản văn hóa toàn quốc lần thứ tư nhằm kiểm tra tình trạng của các di tích lịch sử quốc gia.

Nhưng bà Li cảnh báo rằng, vào thời điểm cuộc khảo sát hoàn thành, một số cổ vật có giá trị ở Cam Túc có thể đã biến mất.

Bà Li nói: “Dù những nỗ lực để bảo tồn những phần lịch sử này đã được đẩy mạnh nhưng trên thực tế, quá trình xuống cấp của chúng diễn ra khá nhanh. Đây là thực trạng nhói lòng về tác động của biến đổi khí hậu”.

Vào tháng 10.2021, truyền thông Trung Quốc đưa tin, những trận mưa lớn và lũ lụt đã càn quét tỉnh Sơn Tây, gây hư hại hai di sản quốc gia - ngôi đền Jinci và hang động Tianlongshan. Theo chính quyền Sơn Tây, có tổng cộng 1.783 di tích văn hóa bị ảnh hưởng.

Bà Li cho biết, các quan chức và học giả Trung Quốc ngày càng nhận thức được các mối đe dọa của khủng hoảng khí hậu đối với các di sản văn hóa nước nhà. Tuy nhiên, khi đề cập đến việc giám sát tác động và các biện pháp bảo vệ, đây mới chỉ là bước khởi đầu.

Bà Li nhận định, không giống như Đôn Hoàng, nhiều di tích lịch sử thiếu dữ liệu giám sát lâu dài để nghiên cứu tác động của biến đổi khí hậu. Học viện Đôn Hoàng đã lưu giữ hàng thập kỷ dữ liệu về nhiệt độ, độ ẩm và tốc độ gió cả bên trong lẫn bên ngoài hang động, nhờ các dự án hợp tác quốc tế bắt đầu từ những năm 1960.

“Dữ liệu có thể minh hoạ một bức tranh rõ ràng về tác động của biến đổi môi trường đối với các di tích văn hóa. Nhưng ở nhiều nơi khác, việc giám sát chỉ mới bắt đầu trong những năm gần đây”, bà Li nói.